Thanh
Trúc (RFA)
Hơn một năm sau sự cố Formosa gây ô nhiễm
môi trường nghiêm trọng khu vực biển miền Trung, buổi hội thảo về pháp lý và ô
nhiễm môi sinh đã diễn ra tại quốc hội Hoa Kỳ với sự tham dự của các chuyên gia
luật và chuyên gia môi trường ở Hoa Kỳ và Canada.
Hội thảo về pháp lý và ô nhiễm môi sinh
đã diễn ra tại quốc hội Hoa Kỳ hôm 10/5/2017. RFA photo
Gây ô nhiễm môi trường là
phạm tội
Hôm thứ Tư 10 tháng Năm lần đầu tiên một buổi hội thảo
về môi trường liên quan đến Việt Nam diễn ra tại tòa nhà Rusell của thượng viện
Hoa Kỳ kể từ khi biển miền Trung Việt Nam bị ô nhiễm trầm trọng bởi chất thải độc
hại từ công ty gang thép Formosa ở Hà Tĩnh hồi tháng Tư 2016 đến nay.
Cuộc hội thảo được coi như một hội nghị quốc tế vì
có 7 diễn giả gồm các vị giáo sư luật và các chuyên môn về môi trường của Mỹ và
Canada, chưa kể một số người Việt đến từ Canada, Australia và các tiểu bang
khác của Hoa Kỳ.
Đứng ra kêu gọi buổi hội thảo là Việt
Nam For Progress, tạm dịch là Việt Nam Vì Tiến Bộ, tổ chức NGO của
người Việt ở Washington DC, Hoa Kỳ và Ontario Canada.
Bác sĩ Thể Bình, chủ tịch tổ chức Việt Nam Vì Tiến Bộ:
Chúng tôi rất mừng vì tổ chức mà qui tụ
được những chuyên gia về các lãnh vực luật pháp cũng như môi trường. Sau phần
phát biểu của họ thì chúng ta có lẽ học hỏi được rất là nhiều và từ đó chúng ta
mong sẽ sử dụng những tin tức và kiến thức này để giúp đỡ cho những nạn nhân của
Formosa cũng như giúp cho môi trường của đất nước Việt Nam.
Đến từ Toronto, Canada, luật sư Trịnh Quốc Toàn,
thành viên của tổ chức Việt Nam Vì Tiến Bộ, nói rằng cuộc hội thảo này một lần
nữa nhằm lôi kéo sự chú ý của thế giới:
Về thảm họa môi trường đang
xảy ra tại Việt Nam và để giúp những người muốn đi tìm hiểu phương
pháp hoặc biện pháp nào đó để khác phục hoàn cảnh. Hy vọng là trong khả năng
chuyên môn thì chúng tôi có thể cung cấp cho cộng đồng những kiến thức đến từ
những diễn giả chuyên gia về lãnh vực đó.
Đến từ Australia, ông Nguyễn Văn Bon, chủ tịch Cộng
Đồng Người Việt Quốc Gia Úc Châu:quyền Việt Nam
chả làm cái gì cả, tức là họ có cơ sở pháp lý để kiện Formosa ra tòa, câu hỏi đặt
ra ở đây là tại sao họ không đóng cửa Formosa. Việt Nam có cơ hội cao nhất để
làm điều đó nhưng họ chọn họ không làm.
Lên tiếng với đài Á Châu Tự Do trước buổi hôi thảo,
cựu công tố viên Liên Hiệp Quốc, nguyên đại sứ lưu động Mỹ của Global Justice
Công Lý Toàn Cầu thuộc chính phủ Hoa Kỳ, ông Steven Rapp, nói rằng các tác nhân gây ô nhiễm môi trường đều là tội
phạm hình sự:
Tôi được mời đến đây để trình bày vấn đề
mà các tổ chức dân sự và nạn nhân có thể làm được những gì cho dù đôi khi hoàn
cảnh không có mấy hy vọng. Thông điệp của hội thảo này
là nếu biết tham khảo, biết thu thập tài liệu cũng như lôi kéo sự chú ý của
dư luận về những hệ lụy những tác hại vô cùng to lớn của ô nhiễm môi trường thì
người ta có thể đòi tác nhân gây hại trả lại công lý cho mình, đặc biệt khi vụ
việc ra trước tòa hình sự quốc tế.
Cũng vậy, nói đến sự kiện cá chết hàng
loạt bên Việt Nam, ngư dân mất việc vì không thể đánh bắt cá, giá cả thủy
sản xuống dốc vì nguồn nước bị ô nhiễm..... thì tôi cũng sẽ trình bày luôn thể
về nhũng hành động gọi là vô ý thức của tác nhân gây hại, làm sao buộc họ chịu
trách nhiệm đã làm môi sinh bị ô nhiễm.
"Cần phải kiện Formosa"
Luật sư Warren Perrin tại buổi hội thảo. RFA
photo
Đối với luật
sư Warren Perrin, chuyên về các vụ án dân sự ở New Orleans, Hoa Kỳ, với
kinh nghiệm phụ trách những hồ sơ pháp lý về môi trường thí dụ như sự cố tràn dầu
ở Louisiana do công ty BP gây ra trước kia, đến với cuộc hội thảo hôm nay điều
ông muốn trình bày là :
Những việc như thế có những sắc thái và
những vấn đề khác nhau trong việc gặt hái kết quả thông qua hệ thống tố tụng
dân sự. Dựa vào kinh nghiệm đã qua tôi muốn mọi người
làm thế nào có thể vận dụng mọi chứng cứ mọi dữ kiện cụ thể về những tác hại
lâu dài hầu đưa vào hồ sơ tố tụng.
Trong vụ Formosa thì yêu cầu của tôi là
phải bàn bạc phải bằng mọi cách chứng minh là nạn nhân phải được bồi thường một
cách xứng đáng, có nghĩa là đồng tiền bồi thường phải hợp lý phải ngang bằng với
những hệ quả mà họ gánh chịu. Không chỉ tập trung vào việc bồi thường thỏa đáng
cho nạn nhân, tôi còn muốn nói đến việc làm sao giảm thiểu càng nhiều càng tốt
mức độ độc hại mà ô nhiễm môi trường gây ra cho nạn nhân, bởi vì được bảo vệ và
được phòng tránh khỏi ô nhiễm môi sinh là quyền của con người.
Tác hại của ô nhiễm môi trường biển không chỉ
là cá chết hay nguồn nước bị nhiễm độc mà còn là vấn đề lây lan thực phẩm độc hại,
ảnh hưởng vô cùng đến sức khỏe các cộng đồng dân cư quanh đó về lâu về dài, là
những lời mở đầu bài phát biểu của bà Malaika
Bacon Dussault, giáo sư luật đại học Morton ở Canada. Nói với đài Á Châu Tự
Do, bà khẳng định:
Tôi sẽ dựa trên luật quốc tế
về môi trường để nhấn mạnh đến phương cách tiến hành một vụ kiện tội phạm gây ô
nhiễm môi trường ra tòa án quốc tế. Trong tư cách một luật
sư hôm nay tôi sẽ phân tích về những phương thức tiến hành hồ sơ tố tụng để có
cái nhìn bao quát hơn và để xét xem có thể áp dụng vào trường hợp ô nhiễm môi
trường từ chất thải hóa học ở Việt Nam như thế nào.
Từ Viện Hóa Học ở Toronto, Canada, sang Washington
tham dự hội nghị quốc tế về tác hại Formosa hôm thứ Tư, chuyên gia John Purdy cho biết vì đã làm việc nhiều
năm trong lãnh vực môi trường nên ông có mối quan tâm sâu sắc đến vấn đề
Formosa Việt Nam :
Tôi nghĩ đây không còn là vấn
đề của riêng Việt Nam của riêng một nước mà đây là vấn đề chung của thế
giới. Tôi cho rằng Việt Nam cần được sự hợp tác và trơ giúp quốc tế
để khắc phục thảm họa ô nhiễm này. Ngoài trợ giúp quốc tế, Việt Nam cũng
cần đặt mình dưới áp lực quốc tế hầu bảo đảm họ đã hành động đúng trước vấn
đề. Với tôi 500 triệu Đô La tiền bồi thường từ
Formosa thực sự không thấm vào đâu so với tác hại khôn lường từ chất thải hóa học
mà họ xả thẳng ra biền Việt Nam như vậy.
Buổi hội thảo quốc tế về ô nhiễm môi trường do Formosa gây ra ở Việt Nam hôm thứ Tư cũng là ngày mà Hội Đồng giám sát liên ngành của Việt Nam cho phép Formosa vận hành thử nghiệm lò cao số 1, xưởng luyện thép và các công trình phụ trợ trong thời hạn 6 tháng.
Báo chí trong nước loan tin đây là quyết định
của Việt Nam sau khi xem xét, đánh giá quá trình khắc phục sự cố môi trường
của Formosa và cho là công ty gang thép này đã kiểm soát được tình
hình.