Đại hội Thế giới Văn
Bút Quốc Tế kỳ thứ 80 tại Bichkek, thủ đô nước Kirghizistan
Bản Tin Liên Hội Nhân Quyền Việt Nam ở Thụy Sĩ
Đại Hội Thế Giới Văn Bút Quốc Tế tại Bichkek, nước Kirghizistan, tưởng nhớ
nhà giáo Đinh Đăng Định và các thi văn hữu đã mất trong năm qua.
Như đã đưa tin, Đại hội Thế giới Văn Bút Quốc Tế kỳ thứ
80 đã diễn ra tại Bichkek, thủ đô nước Kirghizistan, vùng
Trung Á, từ ngày 29 tháng 9 đến ngày 2 tháng 10 năm 2014. Kirghizistan và các
nước thuộc vùng Trung Á đã chịu ảnh hưởng văn hóa và chính trị Nga từ thời
Liên Sô và áp lực của Trung Cộng sau khi bức tường Bá Linh sụp đổ, 25 năm trước
đây.
Đại hội được coi như thành công trên nhiều phương diện,
hơn sự chờ đợi của Văn Bút Quốc Tế. Một điểm son lớn trong quyển sổ lưu niệm gởi
lại Nữ văn hữu Dalmir Tilepbergenova, Chủ tịch Văn Bút Trung Á và
các văn thi hữu hội viên. Văn Bút Trung Á đã niềm nỡ tiếp đón hơn 250 nhà văn của
85 Trung tâm Văn Bút Quốc Tế. Chưa kể đông đảo phái viên truyền thông báo chí,
phát thanh và truyền hình bản xứ và thế giới. Còn có đại diện của các tổ chức
quốc tế như UNESCO, OSCE cùng nhiều nhà văn tên tuổi cùng tân khách. Chỉ kể vài
người mới đến, như nhà văn Gia Nã Đại Yann Martel, nữ ký giả Nga (quốc tịch Hoa Kỳ)
Maria Alexandrovna Gessen bút hiệu Masha Gessen, nhà văn Ukraine Andreï
Iouriévitch Kourkov, nhà văn dịch thuật Argentine
Carlos Gamerro, nhà
thơ Kazakhstan Olzhas Suleimenov,
bà Dunja Mijatović, Đại diện Tổ chức An ninh và Hợp
tác Âu châu (OSCE) về Quyền Tự do Truyền
thông, bà Elizabeth Dyvik, đại diện tổ chức ICORN, v.v. Tham dự Đại hội, phái đoàn Văn Bút Thụy Sĩ Pháp thoại có
nhà thơ Nguyên Hoàng Bảo Việt, và nữ văn hữu Fawzia Assaad, hai đại biểu cùng nữ
văn hữu Clara Francheschetti, thành viên Ủy ban Nhà Văn Nữ. Một số đại biểu Văn
Bút ở Phi châu không có chiếu khán để đến Bichkek vì vùng của các văn hữu đó bị
ảnh hưởng bởi bệnh sốt truyền nhiễm Ebola.
Đại hội Bichkek chọn chủ đề "Ngôn
ngữ của tôi, lịch sử hay là số phận của tôi và quyền tự do của tôi". Đại hội được coi là diễn đàn cho những cuộc
thảo luận giữa các nhà văn trong Vùng Trung Á và trên toàn cầu. Những đề tài
chính gồm có quyền ngôn ngữ, đặc biệt chú ý đến những cộng đồng ngôn ngữ
thiểu số, văn chương, truyền thông, quyền tự do ngôn luận, tình hình nhà văn bị
đàn áp và cầm tù, giáo dục Nhân quyền và Xã hội dân sự. Đối với các nhà văn
Kirghizistan nói riêng và các nhà văn của vùng Trung Á nói chung, Đại hội
Bichkek là một cơ hội văn hóa hiếm có. Bởi vì đây là lần đầu tiên, các văn hữu
thế giới tụ hội về thành phố này, giữa vùng Trung Á. Có thể nói rằng Bichkek đã
trở thành ‘’thủ đô’’ của cộng đồng Văn Bút Quốc Tế. Đại hội được sự yểm trợ rất
tích cực của các trường Đại học và Thư viện Quốc gia địa phương. Một số nhà văn dự Đại hội được mời đến thăm các trường học và đại học để nói chuyện với sinh viên về mối quan hệ giữa văn chương và tự do ngôn luận.
Quyết Nghị của các Ủy ban Chuyên biệt Văn Bút Quốc Tế
Văn Bút Quốc Tế đã nhận được gần 30 Dự án Quyết
Nghị đệ trình Đại hội Bichkek. Hơn 20 Dự án được Ủy ban Bênh vực Nhà Văn bị Đàn
áp và Cầm tù phối hợp soạn thảo và xem xét ngay từ cuối tháng 7. Các bản văn
sau đó được Ủy ban khảo sát lần chót và phê chuẩn trong phiên họp ngày 29 tháng
9 tại Bichkek. Nhà thơ Nguyên Hoàng Bảo Việt thường xuyên tham dự các phiên họp
chuyên biệt nói trên và đã đọc tất cả các Dự án Quyết Nghị khác nhau trước khi
đến họp. Thi hữu làm việc với tất cả các nhóm theo sự tổ chức của Ủy ban, nhứt
là nhóm ‘’Á châu – Thái Bình dương’’. Trong nhóm đó, số đông là văn hữu của các
Trung tâm Nhựt, Nam Hàn và Bắc Hàn (lưu vong), Trung Hoa Độc lập, Tây Tạng,
Ouighours, Phi Luật Tân, Cao Miên, Bangladesh, Nepal, Melbourne, Sydney, Tân
Tây Lan…Tuy nhiên, vẫn có sự tham dự của một số Trung tâm khác vì có liên hệ đến
tình trạng nhà văn bị đàn áp và cầm tù trong vùng, như Anh, Hoa Kỳ, Hòa Lan,
Gia Nã Đại, v.v.
Những Quyết Nghị được Ủy ban Bênh vực
Nhà Văn bị đàn áp và cầm tù đề nghị Hội đồng Đại biểu chấp thuận gồm có:
Quyết Nghị về Liên Bang Nga, Quyết Nghị về Ukraine,
Quyết Nghị về Cuba, Quyết Nghị về Erythrée, Quyết
Nghị về Trung Hoa (CS), Quyết Nghị về Việt
Nam (CS), Quyết Nghị về Ethiopie, Quyết Nghị về Mumia
Abu-Jamal (Hoa Kỳ), Quyết Nghị về Ba Tư, Quyết Nghị
về Tây Tạng, Quyết Nghị về Sự Kiểm soát (Hoa Kỳ),
Quyết Nghị về Honduras, Quyết Nghị về Syrie, Quyết
Nghị về Ilham Tohti (Ouïghour/Trung Hoa CS), Quyết Nghị
về Bắc Hàn, Quyết Nghị về Thổ Nhĩ Kỳ, Quyết Nghị về Hình
luật chống LGBTI, Quyết Nghị về Hình luật ‘’Phỉ báng và
Lăng nhục’’, Quyết Nghị về Azerbaïdjan, Quyết Nghị
về Erythrée và Quyết Nghị về Irak. Trường hợp ngoại
lệ, Quyết Nghị về Kirghizistan, liên quan đến nhà báo
Azimjon Askarov, người Ouzbek đã được đồng đệ trình bởi
hai Ủy ban Bênh vực Nhà Văn bị đàn áp và cầm tù và Ủy ban Phiên
dịch và Quyền Ngôn ngữ. Còn lại bốn Quyết Nghị thuộc phạm vi hoạt động và thẩm
quyền đề nghị của Ủy ban Nhà Văn vì Hòa bình: Quyết Nghị về Thay đổi Khí
hậu và Những Tiếng Nói Thiếu Vắng của các Thế Hệ Tương Lai và
Quyết Nghị về Kêu gọi Hòa bình; và sau hết, Ủy ban Phiên dịch
và Quyền Ngôn ngữ: Quyết Nghị về tiếng Bồ Đào Nha và Quyết Nghị
về tiếng Catalan.
Ngày 2 tháng 10 năm 2014, Hội đồng Đại biểu Văn Bút Quốc
Tế đã đồng thanh thông qua bản Quyết Nghị về Việt Nam. Bản văn do Trung tâm
Văn Bút Thụy Sĩ Pháp thoại đề nghị, với sự tán trợ từ lúc mới là Dự án, của hai
Trung tâm Văn Bút Thụy Sĩ Đức và Ý thoại. Kết quả cuộc biểu quyết đủ nói lên sự
hết lòng ủng hộ của các văn thi hữu quốc tế dành cho những người cầm bút độc lập
và dũng cảm Việt Nam. Họ là những tù nhân lương tâm bị CS bắt làm con tin. Qua
Quyết Nghị về Việt Nam, Hiệp Hội các Nhà Văn thế giới một lần nữa cực lực tố
cáo những hành vi tội ác của những kẻ có quyền thế trong chế độ CS. Bộ máy
chuyên chế, áp bức vô cùng khắc nghiệt, thâm độc. Chúng tiếp tục săn đuổi, hành
hung, bắt giữ và biệt giam những nhà văn, nhà báo, những người viết nhựt ký điện
tử, tranh đấu cho Tự do, Dân chủ, bênh vực Nhân Quyền và bảo vệ Môi trường, Môi
sinh. Nạn nhân không chỉ là giới cầm bút, tu sĩ, trí thức dấn thân hay luật sư
nhân quyền. Thuộc mọi thành phần dân tộc, giai tầng xã hội, nạn nhân là những
người không chịu khuất phục bạo quyền. Họ không muốn bị lừa dối hay mua chuộc để
làm kẻ đồng lõa với tội ác áp chế bất công, tham ô nhũng lạm trên quê hương của
họ. Họ đã từ chối nín câm, công khai bày tỏ sự đối kháng, cảnh báo nguy cơ đất
nước, con người và văn hóa dân tộc bị tiêu vong vì ngoại xâm.
Nhà giáo Đinh Đăng Định
Cái chết đau thương của nhà giáo Đinh Đăng Định
được ghi đậm nét trong Quyết Nghị. Còn nhớ, ngay khi nhận được tin buồn lớn, Chủ
tịch Văn Bút Quốc Tế John Ralston Saul đã nhờ nhà thơ Nguyên Hoàng Bảo Việt
chuyển giùm thư chia buồn đến tang quyến. Theo văn hữu Chủ tịch : Đây thật
là một sự phí phạm tài năng của Việt Nam. Lúc phúc trình trước Hội đồng đại
biểu Văn Bút Quốc tế, chủ tịch Ủy ban Bênh vực Nhà Văn bị đàn áp và cầm tù, nữ
văn hữu Marian Botsford Fraser đã lưu ý các văn hữu hiện diện về tình
trạng Nhân Quyền Việt Nam bị sa sút trầm trọng. Tệ trạng đó càng ngày càng tồi
tệ từ năm 2009, sau khi chế độ CS bị chất vấn và hài tội trong cuộc Khảo sát Định
kỳ Toàn cầu lần đầu tiên tại Hội đồng Nhân Quyền. ‘’Nhiều người chỉ vì nói lên quan điểm bất đồng, dù ôn hòa,
vẫn bị bắt nhốt, có thể chết dần mòn trong những điều kiện ngục tù thê thảm,
đáng kinh hải. Từ lâu, có những tù nhân đau ốm nặng, như nhà giáo Đinh Đăng
Định, Lm Nguyễn Văn Lý và nhà thơ Nguyễn Hữu Cầu. Văn Bút
Quốc Tế đã can thiệp với nhà cầm quyền. Chỉ có hai tù nhân nhận được cái gọi là
‘’ân xá’’. Ông Đinh Đăng Định và ông Nguyễn Hữu Cầu được về nhưng đã quá muộn,
nhứt là đối với nhà giáo Đinh Đăng Định. Xin đọc tiếp bản Quyết Nghị về Việt
Nam : ‘’’Nhà trí thức dấn thân này đã mất ngày 3 tháng 4 năm 2014 tại nhà riêng, sau khi bị kết án 6 năm tù giam hồi tháng 8 năm 2012. Ông đã ra khỏi nhà tù
vì ‘’được ân xá’’ vào ngày 21 tháng 3
năm 2014. Nhưng đã quá muộn. Ông chỉ còn là một bộ xương
người sắp chết vì ung thư dạ dày từ lúc bị giam cầm. Chẳng bao lâu trước khi qua đời, ông Đinh Đăng Định cho biết, lúc ông phát hiện máu trong phân, ông đã nhiều lần yêu cầu để được khám nghiệm tại bệnh viện. Nhưng bọn cai ngục đánh đập ông thay vì cho
ông được sớm nhận sự điều trị cần thiết và khẩn cấp. Nhà
thơ Nguyễn Hữu Cầu, nay đã 69 tuổi, thụ án tù chung thân thay cho án tử hình từ năm 1983 cũng
đã ‘’được ân xá’’ hồi tháng ba năm 2014 vì lý do sức khỏe. Ông bị suy tim nặng, mù mắt trái, mờ mắt phải
và gần điếc…’’ (Quyết Nghị về
Việt Nam).
Theo đề nghị của Văn Bút Thụy Sĩ Pháp thoại, trường hợp
nhà giáo quá cố Đinh Đăng Định còn được nhắc lại tại phiên họp đầu tiên của Hội
đồng Đại biểu sáng ngày 30 tháng 9. Một tấm hình chụp ông ngồi trên giường bệnh
được in trong tài liệu. Một phút im lặng để tưởng nhớ ông cũng như các văn thi
hữu đã mất trong năm qua, từ Nam Phi đến Bangladesh, từ Việt Nam đến Trung Hoa,
từ Mễ Tây Cơ đến Miến Điện, từ Thổ Nhĩ Kỳ đến Cameroun.
Chuyện Người
Khách Lạ
Một đại biểu có mặt trong kỳ Đại
hội này. Một pho tượng đá tự biệt giam giữa một thế giới tự do nghĩ và viết,
khai phóng ngôn ngữ, sáng tạo văn chương không biết biên giới. Có mặt nhưng
không tham gia biểu quyết bất cứ Quyết Nghị hay vấn đề nào nêu ra trong Đại hội.
‘’Nhà văn’’ như một người ‘’khách lạ’’ đó chỉ xin được nói một điều bất di bất
dịch (như một điệp khúc mà chế độ CS Hà Nội đã học thuộc lòng từ mấy chục năm
qua). Ông ta dám liều lĩnh nói: ‘’Ở nước chúng tôi, không có nhà văn, nhà trí
thức, tác giả nhựt ký điện tử hay nhà dân chủ đối kháng nào bị ngược đãi cả.
Cũng như Lưu Hiểu Ba (Nobel Hòa Bình 2010), họ đều là tù thường phạm’’. Cựu chủ
tịch Văn Bút Pháp và thành viên Ban chấp hành VBQT, nhà thơ Sylvestre
Clancier phản ứng tức khắc và mạnh mẽ phản
đối. Thi hữu nói với tư cách phong thái của một nhà văn, một nhà thơ, chân thực
và dấn thân. Cựu Chủ tịch Ủy ban Bênh vực Nhà Văn bị đàn áp và Cầm tù, cựu Tổng
thư ký và Phó chủ tịch VBQT, nữ văn hữu Hoa Kỳ Joanne Leedom-Ackerman cũng bày
tỏ thái độ tương tự. Các văn hữu Văn Bút Trung Hoa Độc lập, Tây Tạng và Ouïghours,
Cuba, Việt Nam lưu vong (Văn Bút Thụy Sĩ Pháp thoại) và các Trung tâm Văn Bút bạn
không phải mất thì giờ để đối đáp lại người ‘’khách lạ’’ đó. Ông ấy không phát
biểu thêm gì nữa. Dù có ‘’cầm bút lông, bút sắt hay bút máy’’ ở Bắc Kinh, Hà Nội
hay Bình Nhưỡng, những người đã trâng tráo phát ngôn như vậy có thể là những
công chức chỉ biết thi hành huấn lệnh của một chính đảng cầm quyền độc tài
thoái hóa. Họ đã miễn cưỡng tự vong thân để có chén cơm manh áo cho bản thân và
gia đình. Họ bằng lòng được ban cấp cho một vuông chiếu trong gian nhà chợ chiều
chữ nghĩa buồn hiu. Họ yên thân vì là hội viên của những hội nhà văn nhà thơ
nhà báo dưới sự lãnh đạo của bàn tay phù thủy văn hóa đảng. Số phận họ thật bi
đát. Từ khi có tấn đại thảm kịch độc tài đỏ ở Á châu, ngòi bút của họ bị bẻ
cong, tiếng nói bị tước đoạt. Khác nào bầy voi và tê giác trong rừng già Nam
Phi, bị giết tàn nhẫn để giai cấp tư bản đỏ, đại phú gia Xã hội chủ nghĩa cướp
đoạt ngà và sừng, một thứ châu ngọc mới. Ngà voi và sừng tê giác để làm thần dược
cho vua chúa thời kỳ vô sản quá độ, đóng đô trên đất dân oan, cha truyền con nối,
hoặc trang trí đền thờ, lăng miếu riêng cho lãnh tụ tập đoàn, băng đảng xã hội
đen sau khi thoái vị hoặc tử vong.
Ba Chiếc Ghế
Trống dành cho ba nhà văn tù nhân vùng Trung Á – Tân Cương
Vladimir Kozlov - Azimjan Askarov - Ilham Tohti
Vì dám viết
và nói ra những gì họ suy nghĩ mà hàng trăm nhà văn đã bị đàn áp và cầm
tù, bị tra tấn, làm nhục, bị đốt sách, cấm viết và có nhiều người bị giết hại
hoặc mất tích trên thế giới. Cuối tháng 9 năm 2010, nhà văn và nhà thơ Trần Khải
Thanh Thủy còn bị giam nhốt và hành hạ trong trại tù CS. Tại Đại hội
Văn Bút Quốc Tế Tokyo, ở nước Nhựt năm 2010, bà Trần Khải Thanh Thủy được
Văn Bút Quốc Tế vinh danh. Như một biểu tượng về tinh thần độc lập và lòng can
đảm của hàng trăm văn hữu quốc tế, nạn nhân của các nhà nước độc tài hoặc thiếu
tự do dân chủ. Lần đầu tiên, một Chiếc Ghế Trống được Văn Bút Quốc Tế
để dành cho nữ văn hữu tù nhân Trần Khải Thanh Thủy. Một tấm hình chụp nhà
văn bị hai nữ công an CS kềm giữ chặt trong phiên tòa CS được trưng bày trên
Chiếc Ghế Trống. Bên cạnh còn có một tài liệu về việc CS đàn áp, giam nhốt
nữ văn hữu do Văn Bút Thụy Sĩ Pháp thoại biên soạn. Tài liệu có đăng bài thơ
‘’Bao Giờ?’’ của bà với ba bản dịch tiếng Anh, Pháp và Tây Ban Nha. Nữ văn hữu
Marian Botsford Fraser, Chủ tịch Ủy Ban Bênh Vực Nhà Văn bị Đàn Áp và Cầm tù,
đã đọc bài thơ ‘’Bao Giờ’’. Những câu thơ đó được lồng trong bài Diễn văn khai
mạc cuộc Triển Lãm đánh dấu 50 Năm Hoạt Động của Ủy Ban.
Từ đó về sau, luôn luôn có một chiếc Ghế Trống tại mỗi Đại
hội Văn Bút Quốc Tế và tại mỗi Hội nghị Lưỡng niên của Ủy ban Bênh Vực Nhà Văn
bị đàn áp và cầm tù.
Kỳ Đại hội Văn Bút Quốc Tế Bichkek, nước Kirghizistan
năm 2014, có ba Chiếc Ghế Trống dành cho ba nhà văn trong vùng Trung Á.
Cả ba người đang bị giam cầm, đó là nhà văn Vladimir Kozlov ở
Kazakhstan, nhà văn Azimjan Askarov (gốc Ouzbek) ở Kirghizistan và nhà
văn Ilham Tohti (gốc Ouïghour) ở Tân Cương (bị Trung Cộng chiếm
đóng).
Trên đường đến Bichkek, văn hữu John Ralston Saul, Chủ tịch Văn Bút Quốc Tế
và một phái đoàn đã ghé tại nước Kazakhstan. Trong cuộc tiếp xúc với với Đổng
lý văn phòng phủ Tổng thống Kazakhstan, văn hữu chủ tịch đã trình bày mối quan
tâm của Văn Bút Quốc Tế, đặc biệt là về hai nhà văn bị cầm tù Vladimir Kozlov
và Aron Atabek. Văn hữu John Ralston Saul và văn hữu Carles Torner sau đó đã được
vào trại giam và trực tiếp thăm hỏi nhà văn Vladimir Kozlov.
Trước khi Đại hội bế mạc, phái đoàn Văn Bút Quốc Tế đã gặp Tổng thống
Kirghizistan theo lời mời của người cầm đầu nước này. Trong dịp đó, văn hữu
John Ralston Saul đã biện hộ cho công cuộc vận động liên quan đến quyền tự do
phát biểu và thể hiện quan điểm tại Kirghizistan. Chủ tịch Văn Bút Quốc Tế cũng
nêu lên và bênh vực trường hợp nhà báo Azinjon Askarov (người Ouzbek) với ông
Công tố viên Liên bang.
Ngoài các Quyết Nghị và các Dự án Kế hoạch
và Chương trình Hoạt động trong những năm tới, Hội đồng Đại biểu Văn
Bút Quốc Tế còn thông qua nhiều Quyết định mới, như:
- Biên bản Đại hội Thế giới Văn Bút Quốc Tế kỳ thứ 79 ở
Reykjavik, nước Islande năm 2013.
- Phúc trình hoạt động của Ban Chấp hành, Chủ tịch, Tổng
thư ký và Thủ quỷ Quốc Tế, Giám đốc điều hành và các Ủy ban chuyên biệt gồm có Ủy ban Bênh Vực Nhà Văn bị đàn áp và cầm tù, Ủy ban Phiên dịch và Quyền
Ngôn ngữ, Ủy ban Nhà Văn vì Hòa bình, Ủy ban Nhà Văn Nữ.
- Hai nữ văn hữu Margie Orford (Văn Bút Nam Phi) và
Teresa Cadette (Văn Bút Bồ Đào Nha) được bầu vào ban Chấp Hành Văn Bút Quốc Tế
(nhiệm kỳ 3 năm), thay thế hai văn hữu Yang Lian (Văn Bút Trung Hoa Độc lập) và
Sylvestre Clancier (Văn Bút Pháp) vừa mãn nhiệm.
- Nữ Văn hữu Simona Škrabec (Văn Bút
Catalan) được đắc cử Chủ tịch Ủy ban Phiên Dịch và Quyền Ngôn Ngữ (nhiệm kỳ 3
năm).
- Thi hữu Carles Torner (Văn Bút Catalan), cựu chủ tịch Ủy
ban Phiên Dịch và Quyền Ngôn Ngữ VBQT, được bổ nhiệm tân Giám đốc điều hành Văn
Bút Quốc Tế.
- Bốn Trung tâm Văn Bút mới thành lập: Văn Bút Erythrée,
Văn Bút Honduras, Văn Bút Liberia và Văn Bút Cymru (Pays de Galles) được công
nhận là hội viên Văn Bút Quốc Tế.
- Trung tâm Văn Bút Pakistan bị coi là ngưng hoạt động.
- Lịch trình bầu cữ mới liên quan đến các chức vụ: Chủ tịch,
Tổng thư ký và Thủ quỷ Văn Bút Quốc Tế (Quyết Nghị do Văn Bút Trieste đệ
trình).
- Trung tâm Văn Bút Québec sẽ tổ chức Đại hội Thế Giới Văn
Bút Quốc Tế kỳ thứ 81 vào tháng 10 năm 2015.
Tiếp theo phần
trình bày của văn hữu Emile Martel, đại biểu Văn Bút Québec, về dự án Đại hội
Québec, văn hữu José Muratti, đại biểu Văn Bút Porto Rico, đưa ra đề nghị năm
2016 Văn Bút Porto Rico sẽ tổ chức Đại hội Thế giới Văn Bút Quốc Tế kỳ thứ 82.
Tân khôi
nguyên Giải ‘’Những Tiếng Nói Mới’’ năm 2014 là cô Marina Babanskaya, tác giả
truyện ngắn ‘’Bản hợp ca của đàn ếch’’. Tác giả trẻ này đã được Văn Bút Nga
(trung tâm St-Peterbourg) để cử. Vào chung kết còn có hai nhà văn trẻ Amalia Cernat (Văn Bút Lỗ Ma Ni) và
Kasim Bazil (Văn Bút Trung Á).
Ban Giám khảo gồm có các nhà văn và nhà thơ Xi Chuan (Trung Hoa), Kiran Desai (Ấn Độ), Alberto Manguel
(Argentine), Alexandre Postel
(Pháp) và Kamila Shamsie (Anh và
Hồi). Nhà văn Andrei Kourkov, phó
Chủ tịch Văn Bút Ukraine, đã trao Giải thưởng của Văn Bút Quốc Tế
cho tân khôi nguyên trong Đêm Văn Hóa được tổ chức tại trường Đại học Quốc tế
Ataturk Alatoo ở Bichkek.
Chúng tôi rất tiếc khuôn khổ hạn hẹp của bản tin phổ biến trên mạng
Internet không cho chúng tôi được giới thiệu cùng quý bạn đọc và quý diễn đàn bản
tường trình đầy đủ về Đại hội Văn Bút Quốc Tế kỳ thứ 80 tại Bichkek, thủ đô nước
Kirghizistan của nhà thơ Nguyên Hoàng Bảo Việt. Tài liệu đó được viết bằng
tiếng Pháp dành cho Ban Chấp hành và văn thi hữu hội viên Văn Bút Thụy Sĩ Pháp
thoại và Văn Bút Quốc Tế.
Tiếp theo Bản
Tin này, chúng tôi cho phổ biến dười đây Bản Quyết Nghị về Việt Nam gồm
có các bản tiếng Pháp, Anh, Tây Ban Nha và bản dịch tiếng Việt cùng với danh
sách hơn 80 Trung tâm Văn Bút Quốc Tế đã đồng thanh biểu quyết thông qua Dự án
Quyết Nghị của Văn Bút Thụy Sĩ Pháp thoại đệ trình được sự tán trợ của hai
Trung tâm Văn Bút Thụy Sĩ Đức và Ý thoại.
Genève ngày 9 tháng 11 năm
2014
Liên Hội Nhân Quyền Việt Nam ở Thụy Sĩ
Ligue Vietnamienne des Droits de l'Homme en Suisse
Vietnamese League for Human Rights in Switzerland
BẢN TIN LIÊN HỘI NHÂN QUYỀN VIỆT NAM Ở
THỤY SĨ
Đại Hội Thế Giới Văn Bút Quốc Tế kỳ thứ 80 tại
Bichkek, nước Kirghizistan
đồng thanh thông qua Quyết Nghị về Việt Nam
ngày 2 tháng 10 năm 2014
----------------------------------------------------------------------------------------------
Quyết Nghị về Việt Nam do Trung tâm Văn
Bút Thụy Sĩ Pháp thoại soạn thảo và đề nghị với sự tán trợ của hai Trung tâm
Văn Bút Thụy Sĩ Đức thoại và Văn Bút Thụy Sĩ Ý thoại và Réto-romanche
Hội đồng Đại biểu của Văn Bút Quốc Tế họp Đại Hội Thế Giới
kỳ thứ 80 tại Bichkek, nước Kirghizistan, từ ngày 29 tháng 9 đến ngày 2 tháng
10 năm 2014
Quyền tự do phát biểu và thể hiện
quan điểm dưới chế độ CHXHCNVN vẫn bị coi là tầm
thường thảm hại. Cuộc đàn áp tàn bạo các quan điểm bất đồng và tự do ngôn luận vẫn tiếp diễn một cách trắng trợn mà thủ phạm
tội ác không sợ bị xử phạt. Theo luật hình sự CS, nơi điều 88 (tuyên truyền chống chế độ CS),
nhà văn, nhà báo và người bảo vệ nhân
quyền có thể bị kết án từ 3 đến 20 năm tù giam. Đối với những vi phạm qui định tại
điều 258 (lạm dụng các quyền tự do dân chủ), luật hình
sự CS dành sẵn 7 năm tù giam. Còn những
người bị cáo buộc bởi điều 79
(âm mưu lật đổ chế độ CS), từ 12 đến 20 năm tù giam, chung thân hoặc tử hình. Theo thói quen dưới chế độ CS, tòa
xét xử thường thiếu công minh. Sau khi bị kết án bất công,
tù nhân lương tâm bị đày đến các trại lao động cưỡng bức rất xa gia đình. Họ
bị biệt giam, chết dần mòn trong các xà lim, ngục tối độc
hại. Họ còn bị nhốt chung với những tù đại hình có hành vi thù địch với họ. Nhiều người có sức khỏe suy yếu vì bị đối
xử vô nhân đạo, tàn ác và hạ thấp nhân phẩm.
Trong cuộc Khảo sát Nhân quyền Định kỳ Phổ
thông lần thứ hai năm 2014, nhà nước CS đã từ
chối chấp nhận các khuyến cáo kêu
gọi bảo đảm thực hiện
quyền tự do phát biểu và thể hiện quan điểm trên Liên mạng
hay không; trả tự do cho tất cả các
người bị giam nhốt độc đoán; và
duyệt xét lại pháp chế đầy dẫy tính cách mơ hồ về vấn đề
''an ninh quốc gia', gồm cả các điều 79, 88 và 258 của bộ luật hình sự, cũng như việc sử dụng án tử hình để trừng phạt tù nhân chính trị, ngôn
luận và lương tâm.
Văn Bút Quốc Tế cũng thương tiếc cái chết
đau đớn và bất công của nhà giáo và tác giả bút
ký điện tử Đinh Đăng Định. Nhà trí thức dấn thân này đã mất ngày 3
tháng 4 năm 2014 tại nhà riêng, sau
khi bị kết án 6 năm tù giam hồi tháng
8 năm 2012. Ông đã ra khỏi nhà tù vì ‘’được ân
xá’’ vào ngày 21 tháng 3 năm 2014. Nhưng
đã quá muộn. Ông chỉ còn là một bộ xương người sắp
chết vì ung thư dạ dày từ lúc bị giam cầm. Chẳng bao lâu trước khi qua đời, ông Đinh Đăng Định cho biết, lúc ông phát hiện máu trong phân, ông đã nhiều lần yêu cầu để được khám nghiệm tại bệnh viện. Nhưng bọn cai ngục đánh đập ông thay vì cho
ông được sớm nhận sự điều trị cần thiết và khẩn cấp. Nhà
thơ Nguyễn Hữu Cầu, nay đã 69 tuổi, thụ án tù chung thân thay cho án tử hình từ năm 1983 cũng
đã ‘’được ân xá’’ hồi tháng ba năm 2014 vì lý do sức khỏe. Ông bị suy tim nặng, mù mắt trái, mờ mắt phải
và gần điếc. Chúng ta chào mừng nhà thơ được ra khỏi trại
tù nhưng đáng lẽ ra ông đã không phải bị giam nhốt bất công như vậy.
Nhiều người khác - họ là các nhà văn, nhà báo, tác giả nhựt
ký điện tử, luật sư và trí thức - đang bị
cầm tù hoặc bị bắt giữ tùy tiện,
quản chế hoặc bị sách nhiễu bằng nhiều hình thức
khác nhau. Tội của họ đối với chế độ CS chỉ là đã hành sử quyền tự do phát biểu
và thể hiện quan điểm cùng niềm tin của họ. Những trường hợp mà chúng tôi đặc biệt quan tâm gồm có:
- Linh
mục Nguyễn Văn Lý từng là biên tập viên của tạp chí Tự do Ngôn luận (bị
cấm). Linh mục bị kết án 8 năm tù giam và 5 năm tù quản chế năm 2007. Trước đó,
linh mục từng bị 15 năm tù giam trong thời gian 1977 - 2005. Đến năm 2009, linh
mục bị tai biến mạch não gây tê liệt nửa người phải. Tháng 3 năm 2010, sợ linh
mục Nguyễn Văn Lý sẽ chết nếu bị tai biến mạch não một lần nữa, Cộng sản quản
thúc vị tù nhân giữa thành phố Huế, có công an kiểm soát. Cuối tháng 7 năm
2011, công an áp tải linh mục trở về trại tù. Linh mục vẫn bị tê liệt cơ thể và
chân phải ;
- Ông Nguyễn Văn Hải (bút hiệu Điếu
Cày) là nhà báo và tác giả nhựt ký điện tử, ông đồng sáng lập Câu Lạc Bộ Nhà
Báo Tự Do (bị cấm). Bị bắt năm 2008, đáng lẽ ông phải được trả lại tự do ngay
sau khi mãn hạn án tù giam 2 năm 6 tháng về cái tội mà cộng sản đã gian dối dựng
lên gọi là ‘’trốn thuế’’. Thay vì vậy, ông bị chúng nhốt bí mật trong một trại
tù. Ông không được gia đình thăm nom cho tới tháng 5 năm 2012. Ông không nhận
phạm những tội mới mà công an dựng lên, dựa vào những bài ông viết đã phổ biến
trên trang tin điện tử của Câu Lạc Bộ Nhà Báo Tự Do trước khi ông bị bắt. Tháng
9 năm 2012, ông bị kết án 12 năm tù giam và 5 năm tù quản chế. Sức khoẻ của ông rất suy yếu ;
- Bà Hồ Thị Bích Khương là tác giả nhựt
ký điện tử và nhà bênh vực nhân quyền. Bà còn là tác giả một hồi ký viết trong
tù, nhiều bài thơ châm biếm và bài báo trên mạng. Được đài phát thanh ngoại quốc
phỏng vấn, bà chỉ trích những sự lạm dụng quyền lực để áp bức tửng lớp người
nông dân nghèo. Bị bắt hồi tháng 12 năm 2010 nhưng mãi đến tháng 12 năm 2011 bà
mới bị kết án 5 năm tù giam và 3 năm tù quản chế. Bà từng bị giam cầm hai lần
trong năm 2005 và 2007. Bà bị hành hung gây thương tích nghiêm trọng và nhiều lần
bị bắt giữ ngắn hạn. Bà bị tra tấn trong nhà giam và bị tù thường phạm hành
hung tàn bạo. Trước đó, bà bị những tên gây hấn khác đánh đập, bà bị gãy tay
trái trong thời gian giam cứu. Bà Hồ Thị Bích Khương bị biệt giam cho nên sức
khỏe của bà rất suy yếu ;
- Bà Tạ Phong Tần là tác giả nhựt ký
điện tử có sáng tác phong phú, bà còn là một nhà luật học và hội viên Câu Lạc Bộ
Nhà Báo Tự Do (bị cấm). Bị bắt hồi tháng 9 năm 2011 nhưng mãi đến tháng 9 năm
2012 bà mới bị kết án 10 năm tù giam và 3 năm tù quản chế. Bà là tác giả của
hơn 700 bài viết về các vấn đề tham nhũng, lạm dụng quyền lực, tịch thu độc
đoán đất của người dân cô thế và ngược đãi trẻ con. Những bài bà viết trên nhựt
ký điện tử được đọc nhiều nhứt qua các cơ sở truyền thông quan trọng và trên
các đài phát thanh ngoại quốc. Từ năm 2008, bà bị công an sách nhiễu hung bạo
và nhiều lần bị bắt giữ ngắn hạn. Ngày 30 tháng 7 năm 2012, bà Mẹ tù nhân Tạ
Phong Tần qua đời sau khi tự thiêu để phản đối việc giam cầm bất công con gái của
mình. Bà Tạ Phong Tần bị hành hạ, ngược đãi trong trại tù. Sức khỏe của bà rất
suy yếu .
Trước những sự vi phạm nghiêm trọng quyền
tự do phát biểu và thể hiện quan điểm được đưa ra ánh sáng trên đây, Hội Đồng Đại Biểu
Văn Bút Quốc Tế thúc giục nhà nước CHXHCNVN :
- Trả tự do, tức khắc và không điều
kiện, linh mục Nguyễn Văn Lý, nhà báo Nguyễn Văn Hải, bà Hồ
Thị Bích Khương, bà Tạ Phong Tần và tất cả những nhà văn, nhà
báo, tác giả nhựt ký điện tử khác đang bị cầm tù, quản chế hoặc giam cứu vì
đã hành sử ôn hòa quyền tự do phát biểu và thể hiện quan điểm của mình;
- Chấm dứt tất cả những vụ hành
hung, sách nhiễu, đe dọa bắt bớ hoặc giam cầm độc đoán đối với những người có
quan điểm hay chính kiến độc lập hoặc những người cổ xúy cho tự do tư tưởng, tự
do về lương tâm, tôn giáo và tín ngưỡng;
- Cải thiện điều kiện giam cầm
trong các nhà tù và các trại lao động cưỡng bức, chấm dứt tình trạng các
tù thường phạm gây hấn và đánh đập tù nhân ngôn luận và lương tâm, nghiêm cấm
và trừng phạt mọi hình thức tra tấn, hành hạ ngược đãi, kể cả biện pháp biệt
giam kéo dài, điều tra lập tức và công minh đối với những trường hợp được
cấp báo, xét xử các thủ phạm và đền bù thiệt hại cho các nạn
nhân; bảo đảm cho mỗi tù nhân phải nhận được những sự săn sóc thuốc men
cần thiết;
- Tạo điều kiện dễ dàng cho gia
đình tới thăm nom tù nhân ngôn luận và lương tâm, kể cả việc cho tù nhân chỉ bị
giam cầm ở những địa điểm gần với nơi gia đình họ cư trú;
- Bải bỏ tất cả những điều luật của
chế độ dùng để trừng phạt những quan điểm bất đồng và những phát biểu tự do dựa
trên những tội phạm được định nghĩa mơ hồ như là ‘’xâm phạm hay chống lại an
ninh quốc gia’’.
- Chấm dứt mọi hình thức kiểm duyệt
và giải tỏa các sự hạn chế về quyền tự do phát biểu và thể hiện quan điểm,
quyền tự do báo chí, quyền được thông tin bằng mọi phương tiện kể cả Liên mạng,
cũng như quyền tự do hội họp và lập hội, phù hợp với các điều 19, 21 và 22 của
Công Ước Quốc Tế về các Quyền Dân Sự và Chính Trị (PIDCP/ICCPR).
Bản văn đính kèm: Danh sách (chưa đầy
đủ) các nhà văn, nhà báo và tác giả nhựt ký điện tử bị ngược đãi, đàn áp và cầm
tù (Tài
liệu Văn Bút Quốc Tế/Ủy Ban Bênh vực Nhà Văn bị Đàn áp và Cầm tù) :
1. Đang thọ hình với bản
án tù giam nặng nề hoặc án tù treo :
- Bà Bùi Thị Minh Hằng 3 năm tù, ông Đặng
Xuân Diệu 13 năm tù, ông Đinh
Nguyên Kha 4 năm tù, ông Hồ Đức Hòa 13 năm tù,
bà Hồ Thị Bích Khương 5 năm tù, ông Lê Quốc Quân 2 năm 6 tháng
tù, ông Lê Thanh Tùng 5 năm tù, ông Lê Văn Sơn 4 năm tù,
ông Ngô Hào 15 năm tù, bà Nguyễn Đặng Minh Mẫn 9 năm tù, ông Nguyễn
Đình Cương 4 năm tù, ông Nguyễn Kim Nhàn 5 năm 6 tháng tù, bà
Nguyễn Phương Uyên 3 năm tù treo, ông Nguyễn Thanh Long (mục sư Nguyễn
Công Chính) 11 năm tù, bà Nguyễn Thị Thúy Quỳnh 2 năm tù, ông Nguyễn
Văn Duyệt 3 năm 6 tháng tù, ông Nguyễn Văn Hải (Điếu Cày) 12 năm tù,
Nguyễn Văn Khương 4 năm tù, Lm Nguyễn Văn Lý 8 năm tù, ông Nguyễn
Văn Minh 2 năm 6 tháng tù, ông Phan Ngọc Tuấn 5 năm tù, bà Tạ
Phong Tần 10 năm tù, ông Thái Văn Dũng 4 năm tù, ông Trần
Anh Kim 5 năm 6 tháng tù giam, ông Trần Huỳnh Duy Thức 16 năm tù
giam, ông Trần Minh Nhựt 4 năm tù, ông Trần Vũ Anh Bình 6 năm tù,
ông Trương Duy Nhứt 2 năm tù, ông Võ Minh Trí (bút hiệu Việt
Khang) 4 năm tù;
2. Bị quản chế từ năm 2003 :
- Hòa thượng Thích Quảng Độ (thế danh Đặng Phúc Tuệ),
84 tuổi, tu sĩ Phật giáo, nhà thơ.
********************************************
RESOLUTION on VIETNAM. Draft
submitted by Suisse Romand PEN, seconded by Swiss German PEN and Swiss Italian
and Reto-Romansch Centres.
Assembly of
Delegates of PEN International, meeting at its 80th World Congress in Bishkek,
Kyrgyzstan 29th September to 2nd October 2014
Freedom of expression in the
Socialist Republic of Viet Nam remains dire. The brutal persecution of
dissenting views and free speech persists with impunity. Referring to the
Criminal code, under article 88 (conducting propaganda against the State),
writers, journalists and human rights defenders risk from 3 to 20 years in
prison. Offences under article 258 (abusing democratic freedoms), carry
sentences of up to 7 years in prison, while those under article 79 (attempting
to overthrow the government), carry sentences of between 12 and 20 years in
prison, life imprisonment or execution. Trials are routinely unfair, after
which prisoners of conscience are deported to forced labour camps very far from
their families. They are held in solitary confinement, rotting in unsanitary
cells with hostile common-law criminals. Many are in fragile health due to
inhuman and degrading treatment;
At its second UPR review in 2014, Viet Nam
(SRV) refused to accept recommendations calling for ensuring the exercise of
the right to freedom of expression, online and offline; releasing all prisoners
held in arbitrary detention; and revising the vague ‘’national security’’ laws
including articles 79, 88 and 258 of the Criminal Code, as well as the use of
the death
PEN International also mourns the painful
and unjust death of 51-year-old blogger and teacher Dinh Dang Dinh on 3
April 2014 at his home, after being sentenced in August 2012 to six years in
prison. He was amnestied too late on 21 March 2014, when he was only a dying
skeleton devoured by stomach cancer in prison. Shortly before his death, Dinh
Dang Dinh said that when he discovered blood in his bowel movement, he
formulated many requests to be admitted to a hospital for examination but that
the camp warders beat him instead of giving him the adequate treatment he
urgently needed. Poet 69-year-old Nguyen Huu Cau serving a life sentence
in lieu of a death penalty imposed in 1983 was also amnestied in March 2014 for
health reasons: he suffers from severe heart failure, blindness in his left
eye, failing vision in his right eye, and is almost deaf. While his release is
welcome, he should never have been in prison in the first place.
Many other writers, journalists, bloggers, lawyers and
intellectuals are imprisoned or detained arbitrarily, held under house arrest
or suffer other forms of harassment in connection with the peaceful exercise of
their right to free expression of their opinion and belief. Cases of grave
concern to PEN International include:
· Nguyen Van Ly, priest-editor of the
banned review Freedom of Opinion. Sentenced in 2007 to 8 years
in prison and 5 years in probationary detention. Previously served 15 years in
prison between 1977 and 2005. In 2009, a stroke paralyzed the right side of his body.
In March 2010, fearing he would die of other strokes, he was held under police
surveillance in Hue city. Brought back to the camp in July 2011, he still
suffers from paralysis on the right side of his body and leg;
· Nguyen Van Hai (pen name Dieu Cay),
journalist-blogger, co-founder of the banned Free Journalist Club. Arrested in
2008, he should have been released in 2010 after serving his two-and-a-half
year prison sentence on trumped-up charges of ‘’tax evasion’’. Instead, he was
held incommunicado in a camp without access to family visits until May 2012. He
pleaded not guilty against new charges based on his writings on his blog and
Club’s website prior to his arrest. In September 2012, he was sentenced to 12
years in prison and five years in probationary detention. He is in very poor
health;
· Ho Thi Bich Khuong (f), blogger, human
rights defender, and author of a memoir in prison, satirical poems and online
articles. Interviewed by foreign radio, she denounced the abuse of power
against poor women peasants. She was arrested in December 2010 and sentenced in
December 2011 to five years in prison and three years in probationary
detention. Previously served two prison sentences in 2005 and 2007. She had been
violently attacked and subjected to brief arrests. She was tortured in prison,
badly beaten by common law detainees. Other aggressors broke her left arm
during pre-trial detention. Held in solitary confinement, she is also in very
poor health;
· Ta Phong Tan (f), prolific
blogger, jurist, member of the banned Free Journalist Club. Arrested in
September 2011 and sentenced in September 2012 to 10 years in prison and three
years in probationary detention. She is the author of over 700 articles about
corruption, abuse of power, arbitrary land confiscations and child
mistreatment. Her blog’s writings have been the most read in many mainstream
media and foreign radios services. Since 2008, she has been brutally harassed
and briefly detained many times. On 30 July 2012, her mother died after setting
herself on fire to protest her daughter’s arbitrary detention. She has
reportedly been ill-treated in the camp and is in very poor health.
In light of the above, the Assembly of
Delegates of PEN International urges the government of the Socialist Republic
of Viet Nam to :
· Release, immediately and
unconditionally, Nguyen Van Ly, Nguyen Van Hai, Ho Thi Bich Khuong, Ta Phong
Tan, all other writers, journalists and bloggers and all persons currently in
prison, in probationary detention or in pre-trial detention* for having
peacefully exercised their right to freedom of expression;
-.Cease all
attacks, harassment, threat of arbitrary arrest or detention against all persons
who hold independent opinion or who call for freedom of thought, conscience,
religion and belief;
· Improve conditions in prison and forced labour camps;
stop acts of aggression perpetrated by common law detainees; prohibit
all forms of torture and ill-treatment, including prolonged solitary
confinement and investigate all reports of such treatment immediately
and impartially, bringing perpetrators to justice and granting
compensation to victims; ensure all detainess receive all necessary
medical care;
· Facilitate prisoner’s family visits,
including by ensuring prisoners and detainees are held in facilities within a
reasonable distance of their homes;
· Repeal all provisions in Viet Nam (SRV) laws that
criminalize dissenting views and free words on the basis of imprecisely defined
‘’national security’’ crimes;
· Abolish all censorship and
restrictions on freedom of expression, freedom of the press, the right to be
informed by all means including the Internet, and freedom of peaceful assembly
and association, in compliance with the Articles 19, 21 and 22 of the ICCPR.
Annex : * Non-exhaustive list of
major cases in Viet Nam documented by PEN International
and update at mid 2014. (Persecuted writers, journalists and
bloggers).
1. Currently serving heavy prison sentences or
suspended sentences: - Bui Thi Minh Hang (f) 3 years, Dang Xuan Dieu
13 years, Dinh Nguyen Kha 4 years, Ho Duc Hoa 13 years, Ho
Thi Bich Khuong (f) 5 years, Le Quoc Quan 2 ½ years, Le Thanh
Tung 5 years, Le Van Son 4 years, Ngo Hao 15 years, Nguyen
Dang Minh Man (f) 9 years, Nguyen Dinh Cuong 4 years, Nguyen Kim
Nhan 5 ½ years, Nguyen Thanh Long (pastor Nguyen Cong Chinh) 11
years, Nguyen Thi Thuy Quynh (f) 2 years, Nguyen Van Duyet 3½
years, Nguyen Van Hai (pen-name Dieu Cay) 12 years, Nguyen Van Khuong
4 years, Nguyen Van Ly (Father) 8 years, Nguyen Van Minh 2
1/2 years, Phan Ngoc Tuan 5 years, Ta Phong Tan (f) 10 years, Thai
Van Dung 4 years, Tran Anh Kim 5½ years, Tran Huynh Duy Thuc 16
years, Tran Minh Nhut 4 years, Tran Vu Anh Binh 6 years, Truong
Duy Nhut 2 years, Vo Minh Tri (pen-name Viet Khang) 4 years;
. Under house arrest
since 2003: Dang Phuc Tue (Ven. Thich Quang Do),
86-year-old, Buddhist monk and poet.
Đại biểu các Trung tâm Văn Bút hiện diện đồng thanh phê chuẩn Quyết Nghị
về
Việt Nam tại Đại Hội Thế Giới Văn Bút Quốc Tế Bichkek, nước Kirghizistan
Genève ngày 02 tháng 11 năm
2014
Liên Hội Nhân Quyền Việt Nam ở Thụy Sĩ
Ligue Vietnamienne des Droits de l'Homme en Suisse
Vietnamese League for Human Rights in Switzerland
------------------------------------------------------------------------------------
Nguồn
tin: nhà thơ Nguyên Hoàng Bảo Việt, Phó chủ tịch Văn Bút Thụy Sĩ
Pháp Thoại (Ủy Ban Bênh Vực Nhà Văn bị đàn áp và cầm tù), hội viên Trung tâm
Nhà Văn Việt Nam Lưu Vong, Hội Nhà Văn Liên Hiệp Quốc Genève và Hội Nhà Văn và
Nhà Phiên Dịch Vùng Á Châu – Thái Bình Dương.
Tài liệu: Liên Hội
Nhân Quyền Việt Nam ở Thụy Sĩ – Văn Bút Thụy Sĩ Pháp thoại/Văn Bút Quốc Tế
Ghi chú: Bản Quyết Nghị tiếng Việt
của LHNQVN-TS. Bản tiếng Pháp và tiếng Anh của Văn Bút Thụy Sĩ Pháp thoại. Văn
Bút Quốc Tế cung cấp bản tiếng Tây Ban Nha.
__,_._,___