Harry J. Kazianis (The National Interrest)
Phạm Duy dịch
Các ‘chuyến du ngoạn’ của hải quân Mỹ [trên
Biển Đông] là phản ứng tạm thời [của chính quyền Mỹ] đối với việc lắp đặt
thiết bị [quân sự] trên các đảo xây dựng nhân tạo của Bắc Kinh tại Biển Đông
(tên quốc tế là South China Sea).
Tàu khu trục USS
Lassen (DDG82) hạng Arleigh Burke, có trang bị tên lửa dẫn đường, đang tuần tra
ở phía đông Thái Bình Dương vào ngày 10 tháng 3, năm 2016. (Chuyên gia
truyền thông đại chúng/Hải quân Mỹ lớp thứ hai Huey D. Younger Jr.)
WASHINGTON – Sau chuyến thăm của Tổng thống
Barack Obama tới Việt Nam và Nhật Bản, cả khu vực châu Á – Thái Bình Dương rộng
lớn phải [lo lắng] tự hỏi liệu tương lai sẽ như thế nào khi mà một cuộc cạnh
tranh địa chiến lược nguy hiểm đang diễn ra giữa nước Cộng hòa Nhân dân Trung
Hoa và Hoa Kỳ. Và khi xem xét những lợi ích [của các bên] thì những sự lo lắng
như vậy là hoàn toàn hợp lý.
Sự nổi lên của Trung cộng và chiến dịch “cắt
lát xúc xích” [sách lược tằm ăn dâu/chiếm từ từ, dần dần, mỗi lúc một ít] của Trung
cộng – theo cách chiếm giữ các dãy đá san hô nhỏ, ngầm và bán ngầm ở Biển Đông,
nhằm hướng tới việc thống trị khu vực – đang đe dọa vị trí thống trị của Mỹ ở
Châu Á.
Nhu cầu dường như vô tận của Bắc Kinh nhằm
kiểm soát khu vực sôi động nhất về kinh tế của thế giới, đã thể hiện trong một
động thái mà Tờ báo New York Times đã gọi một cách đúng đắn là một “trò chơi
thách đố” (game of chicken/trò chơi gà), với nhiều người lo sợ rằng nó có thể
châm ngòi cho một cuộc chiến tranh bi thảm giữa các cường quốc.Mục tiêu của Trung
cộng đơn giản là: thống trị khu vực Châu Á-Thái Bình Dương, và từ từ nhưng chắc
chắn, đẩy bật Mỹ ra khỏi [khu vực này]. Để đạt được mục tiêu này, Bắc Kinh phải
vô hiệu hóa những tài sản quân sự khá lớn mà Washington có trong khu vực – đặc
biệt là Hải quân Mỹ. Để thực thi một chiến lược như vậy, Bắc Kinh đã phát triển
một khái niệm được biết đến đối với các nhà phân tích chiến lược của phương
Tây, đó là [chiến lược] chống tiếp cận/chống xâm nhập khu vực hay [còn gọi là
chiến lược] A2/AD.
Tàu sân bay USS John
C. Stennis (CVN 74) tham gia vào một cuộc bổ sung [nhiên liệu, vũ khí, hàng
hóa] trên biển với tàu hỗ trợ chiến đấu nhanh USNS Rainier (T-AOE 7) và tàu
tuần dương trangbị tên lửa dẫn đường USS Mobile Bay (CG 53) vào ngày 4 tháng 3
năm 2016. Tàu tuần dương Mobile Bay đang tiếp nhận một hỗn hợp nhiên liệu sinh
học tiên tiến từ tàu tiếptế Rainier. Là một bộ phận của Hạm đội 7/Hạm đội xanh
khi triển khai hoạt động thường xuyên, Tàu sân bay Stennis đang hoạt động, cung
cấp một lực lượng sẵn sàng hỗ trợ cho an ninh và ổn định ở khu vực Indo-Châu
Á-Thái Bình Dương (Chuyên gia truyền thông đại chúng/Hải quân Mỹ lớp thứ hai
Andrew P. Holmes)
Tận dụng sức mạnh tổng hợp của nền tảng quân
sự như: tàu ngầm siêu tĩnh; hơn 80.000 quả mìn biển, dự trữ [khí tài] lớn nhất
thế giới, hệ thống phòng không, hệ thống phát hiện sớm tầu ngầm, tên lửa hành
trình các loại, và hai hệ thống tên lửa đạn đạo chống tàu chính xác, Trung cộng
đã thiết lập giai đoạn nhằm biến các khu vực xung quanh vùng biển gần của mình,
ra đến tận cùng của Biển Đông tới sát Indonesia, trở thành cái mà một số người
gọi là “vành đai trắng”, không có tàu chiến và máy bay của Hải quân Mỹ.
Mục tiêu của Trung cộng đơn giản là: thống trị
khu vực châu Á-Thái Bình Dương và đẩy bật Mỹ ra khỏi khu vực, với một chiến
lược gọi là ‘chống tiếp cận/chống xâm nhập’ (A2/AD)
Và chiến lược A2/AD của Bắc Kinh được khởi
xướng vào đầu những năm 2000, dường như bây giờ đang được mở rộng sang cái
mà tác giả Robert Kaplan gọi là “Vạc dầu của châu Á”, hay Biển Nam Trung cộng
(Biển Đông).
Trung cộng đã thực hiện những gì mà chỉ có thể
được mô tả như là một nỗ lực khôn ngoan nhằm xây dựng những tiền đồn quân sự nhỏ
trên những dãy đá san hô nổi hay ngầm dưới nước đã được cải tạo và trên các đảo
[ở Biển Đông].
Trong khi nhiều lần tuyên bố sẽ không “quân sự
hóa” khu vực, Bắc Kinh đã đưa các vũ khí chống tàu chiến, vũ khí phòng không
tiên tiến và các máy bay tiêm kích cánh quạt vào khu vực này nhờ có các sân bay
rộng lớn mới [được xây dựng trên các đảo nhân tạo].
Các tàu chiến của Hải
quân Mỹ và Lực lượng Phòng vệ Biển Nhật Bản đang lập đội hình khi tập bắn đạn
pháo gần đảo Guam trong cuộc tập trận chung Multi Sail vào ngày 9 tháng 3 năm
2016. Multi Sail là một cuộc tập trận song phương nhằm nâng cao khả năng tương
tác giữa các lực lượng Mỹ và Nhật Bản. (Chuyên gia truyền thông đại chúng/Hải
quân Mỹ lớp thứ ba Eric Coffer)
Nếu Trung cộng tiến hành việc lắp đặt các tên
lửa đạn đạo chống tàu chiến cùng với tổ hợp tên lửa [tầm cao] S-400 mới mua của
Nga [trên các đảo nhân tạo tại Biển Đông], thì đây là một giai đoạn [chuẩn bị]
không chỉ cho việc thành lập khu vực nhận diện phòng không (ADIZ) [của Trung
cộng] ở khu vực Biển Đông mà còn [thể hiện] sự mất thanh thế nghiêm trọng của
khả năng quân sự của Mỹ trong khu vực biển rất quan trọng về mặt kinh tế này.
Trong trường hợp một cuộc khủng hoảng [xảy
ra], Washington sẽ phải đối mặt với một sự lựa chọn khủng khiếp: hoặc tổn thất
quân sự không thể tưởng tượng được hoặc đơn giản là rút khỏi khu vực, do đó phó
mặc khu vực này cho Trung cộng, [trong khi] Mỹ và mạng lưới đồng minh quan
trọng của Mỹ bị gạt ra ngoài lề hoặc thậm chí bị tan rã.
Liên quan đến việc ứng phó với tình hình chiến
lược thay đổi ở châu Á, Mỹ đã phải chịu một loạt những thất bại, một số là
không thể tránh khỏi và một số là tự gây ra.
Khi Washington có thể chuyển sự chú ý của mình vào châu Á – bị phức tạp bởi những hành động của Nga ở Ukraina và sự nổi lên của Nhà nước Hồi giáo [tự xưng], cũng được biết đến [với cái tên] ISIS – thì các kết quả là lẫn lộn.
Không đoàn hải quân 9
(CVW 9) đang bay trong đội hình trong một cuộc trình diễn không lực phía trên
tàu sân bay USS John C. Stennis (CVN 74) vào ngày 7 tháng 3 năm 2016. Là một bộ
phận của Hạm đội 7/Hạm đội xanh khi triển khai hoạt động thường xuyên, Tàu sân
bay Stennis đang hoạt động, cung cấp một lực lượng sẵn sàng hỗ trợ cho an ninh
và ổn định ở khu vực Indo-Châu Á-Thái Bình Dương (Chuyên gia truyền thông đại
chúng/Hải quân Mỹ lớp thứ hai Jonathan Jiang)
Trong khi Ngũ Giác Đài đã cố gắng kiềm chế tác
động của chiến lược A2/AD của Trung cộng với một khái niệm hoạt động quan trọng
có tên là ‘Tác chiến Không – Biển’ (Air-Sea Battle (ASB)) – được thiết kế để
tăng cường sức mạnh hoạt động tác chiến liên hợp của Hải quân và Không quân Mỹ
để chống lại những hệ thống chống tiếp cận của Bắc Kinh – những lo sợ về các
cuộc tấn công leo thang có thể có vào Trung Hoa đại lục, mà nó có thể dẫn đến
một sự đối đầu hạt nhân, đã gây ra những tranh cãi và nghi ngờ không cần thiết.
Ngoài ra, với bản chất tập trung vào các cuộc
xung đột vũ trang, [chiến lược] ASB [của Mỹ] không làm gì để có được vật cản
cần thiết nhằm ngăn chặn Trung cộng mở rộng khu vực tiềm năng của mình, thông
qua việc cải tạo các dãy đá san hô và lắp đặt thiết bị quân sự ở Biển Đông
Mỹ làm rất ít để có được vật cản cần thiết nhằm
ngăn chặn Trung cộng mở rộng thông qua việc cải tạo các dãy đá san hô ở Biển
Đông.
Cho đến nay, hành động duy nhất thể hiện quyết
tâm của Mỹ là việc tiến hành cái gọi là 3 quyền tự do hoạt động hàng hải hay
FONOP – cho Bắc Kinh thấy rằng Washington “sẽ bay, sẽ ra khơi và
hành động ở bất cứ nơi nào mà luật pháp quốc tế cho phép”.
Thật đáng tiếc cho Hoa Kỳ, trong khi hành động
như vậy cho thấy một số phản ứng, Hoa Kỳ đã không làm gì để làm chậm lại cuộc
tấn công của Trung cộng ‘về nguyên trạng’ – và [Hoa Kỳ] vẫn còn thiếu một chiến
lược toàn diện cần thiết.
Vì Washington chỉ đơn giản ra khơi trên Biển
Đông, Bắc Kinh đã lấn tới, với việc lắp đặt các thiết bị quân sự ngày càng hiện
đại hơn, và có thể họ đang lập kế hoạch cải tạo Bãi cạn Scarborough [có vị trí]
chiến lược quan trọng, sắp tới.
Các đảo mới và thiết bị của Bắc Kinh là lâu
dài, trong khi ‘các chuyến du ngoạn’ của Hải quân Mỹ là tạm thời, tàu đến [rồi
tàu lại] đi.
Xem xét các lợi ích tại Biển Đông của nước Mỹ
cùng với các đồng minh trong khu vực như Nhật Bản, Phi Luật Tân, và những nước
khác thì cần phải có những phương án mạnh mẽ hơn để có thể nhanh chóng làm chậm
lại hay tạm thời làm dừng lại những nỗ lực của Bắc Kinh trong việc thay đổi
hiện trạng.
Cần phải có vật cản rất lớn đối với Trung cộng
để nếu vượt qua, Trung cộng sẽ phải trả một giá rất đắt.
Một máy bay trực thăng
Diều hâu đen MH-60R Sea Hawk của Liên đội trực thăng biển (HSM 37) hạ cánh
xuống boong tàu của tàu khu trục tên lửa dẫn đường USS Chung-Hoon (DDG 93) vào
ngày 23 tháng 2 năm 2016. Là một bộ phận của Hạm đội 7/Hạm đội xanh khi triển
khai hoạt động thường xuyên, Tàu Chung-Hoon đang hoạt động, cung cấp một lực
lượng sẵn sàng hỗ trợ cho an ninh và ổn định ở khu vực Indo-Châu Á-Thái Bình
Dương (Chuyên gia truyền thông đại chúng/Hải quân Mỹ Marcus L. Stanley)
Trước đây, tôi đã đề xuất một khái niệm “công
khai làm xấu mặt” (shamefare) như là một thách thức đối với các hành động của Trung
cộng ở Biển Đông, bằng cách công khai làm Trung cộng bẽ mặt vì những động thái
bành trướng của mình.
Hoa Kỳ, cùng với các đối tác và các đồng minh
trong khu vực của mình, phải cố gắng hết sức tư liệu hóa các hành động của Bắc
Kinh, và phân phối chúng trên toàn thế giới – đặc biệt là thông qua các phương
tiện truyền thông xã hội.
Mỹ và các đối tác trong khu vực phải tư liệu
hóa các hành động của Trung cộng và phân phối những tài liệu này trên phương
tiện truyền thông xã hội.
Ví dụ, các máy quay video phải được đặt trên bất
kỳ một tài sản quân sự nào, có khả năng ghi lại các hoạt động của đối tượng
quân sự và bán quân sự của Trung cộng.
Nếu Trung cộng thực hiện một hành động hiếu chiến như khi một máy bay chiến đấu của Trung cộng J-11 bay sát một chiếc máy bay do thám của Mỹ trong vòng 15 mét vào ngày 17 tháng 5, thì chính phủ Mỹ nên công bố ngay băng ghi hình mà không có sự chậm trễ nào. Các báo cáo đã nhận thấy rằng Lầu Năm Góc đã có những thước phim về vụ việc, nhưng đã không phát hành nó – [đây là] một lỗi cần phải sửa lại ngay.
Ngoài ra, hoạt động FONOP gần đây của Mỹ ở
Biển Đông, gần Đá Trữ Thập [trên quần đảo Trường Sa] cũng cần phải được tư liệu
hóa – [để chứng minh] các hoạt động FONOP này là không đe dọa đối với con người
và rất quan trọng.
[Khái niệm] ‘công khai làm xấu mặt’ cũng cần
được mở rộng cho các đồng minh và đối tác như Philippines và Việt Nam, là những
nước đã có các tương tác tiêu cực với Trung cộng trên biển.
Hãy tưởng tượng nếu Manila tư liệu hóa việc
tranh chấp giằng co trong năm 2012 với Bắc Kinh đối với Bãi cạn Scarborough,
cho toàn thế giới biết?
Điều gì [xảy ra] nếu Hà Nội quay phim chi tiết hơn giàn
khoan dầu trị giá tỷ USD của Trung cộng ở vùng biển của mình, bị bao quanh bởi
hơn 100 cá và các loại tàu khác?Hãy tưởng tượng nếu những hình ảnh và video đó
được chia sẻ trên các mạng truyền thông xã hội được nhiều người ưa thích, sau
đó tiết lộ cho các hãng truyền hình và báo chí – tác động và những sự phản đối
[đối với Trung cộng] sẽ mang tính lịch sử thực sự, trong khi nó cũng làm gia
tăng đáng kể cái giá [mà Trung cộng phải trả ] cho các hành động hung hăng như
vậy.
Một ngư dân Phi Luật
Tân được nhìn thấy gần chiến hạm vận tải đổ bộ của Hải quân Mỹ USS Green Bay
(LPD-20) trong khi diễn tập đổ bộ trên một bãi biển ở San Antonio, tỉnh
Zambales, tại vị trí cách Bãi cạn Scarborough trên Biển Đông khoảng 137 dặm
(220km) về phía đông, vào ngày 21 tháng 4 năm 2015, như một phần trong cuộc tập
trận chung hàng năm Phi – Mỹ. (Ted Aljibe / AFP / Getty Images).
Thế nhưng, ‘làm cho xấu mặt’ chính nó, không
phải là một chiến lược. Nó phải được kết hợp với một khái niệm Tác chiến Không
– Biển đã được hồi sinh với tên gọi bây giờ là JAM-GC; các hoạt động FONOP được
tiếp tục; tài liệu hướng dẫn đầy đủ về sự hủy diệt môi trường xung quanh các dự
án cải tạo đảo của Bắc Kinh; tăng cường ‘các hoạt động pháp lý’ với Việt
Nam và các bên nguyên đơn khác ở Biển Đông khởi kiện Trung cộng tại Tòa án quốc
tế; và cuối cùng Washington phải làm cho châu Á trở thành trọng tâm trong chính
sách đối ngoại quan trọng nhất của mình.
Bất cứ thiếu một trong những nỗ lực này sẽ
khiến Trung cộng thống trị khu vực.
Xem xét vấn đề khó khăn nan giải do Bắc Kinh
tạo ra, Washington đã mất cảnh giác không đề phòng bởi phạm vi, quy mô, và sự
tinh tế của sự ép buộc của Trung cộng. Việc chỉ thực hiện ‘chính sách đối ngoại
nào đó’ với đầy những khẩu hiệu và khái niệm quân sự dễ nghe, sẽ dẫn đến thảm
họa.
Chỉ có một nước Mỹ tập trung, sẵn sàng ban
hành một chiến lược táo bạo khi đối mặt với những hành động hung hăng của Bắc
Kinh, mới có cơ hội thành công. Thật vậy, có một điều rõ ràng hiển nhiên – việc
đơn giản ra khơi trên Biển Đông không phải là một chiến lược có thể mang lại
thành công.
Harry J. Kazianis ( @Grecianformula ) là một thành viên cao cấp cho chính sách
quốc phòng tại Trung tâm Lợi ích Quốc gia , nhà nghiên cứu về an ninh quốc gia
tại Potomac Foundation, và là biên tập viên cao cấp tại Trung tâm Lợi ích Quốc
gia . Ông là cựu tổng biên tập của tạp chí ‘The Diplomat’. Kazianis là tác giả
của một chuyên khảo mới về hiện đại hóa quân sự của Trung cộng “Chiến lược
A2/AD”. Copyright © 2016 YaleGlobal . Bài viết này đã được xuất bản lần đầu tại
YaleGlobalOnline.