Vũ Hối, một mắt còn lại, nhìn cả trời Quê Hương…
Võ Đại Tôn
Trời Dallas về khuya bỗng nhiên
trở lạnh. Hai người nằm bên nhau trong căn phòng nơi xứ lạ, ngọn đèn tỏa ánh
sáng xanh mơ. Chúng tôi đã thoát ra khỏi xà lim ngục tù cộng sản một thuở nào,
tàn tạ cả thời trung niên, nhưng nhiều đêm như đêm nay ác mộng lại trở về qua
thao thức, trí tưởng chập chờn quay lại quê hương với vết thương đọa đày dường
như vẫn còn nguyên vẹn. Nơi đó cội nguồn vẫn đang là ngục tù rộng lớn với những
giòng máu tím đen cuộc đời. Máu của chúng tôi và biết bao tù nhân trong lao tù
hòa chung cùng máu của Dân Tộc. Mẹ Âu Cơ đang ôm mặt khóc. Tôi thẩn thờ ngồi
dậy, tay bóp đôi chân khẳng khiu đang co giật từ hậu quả của những đòn thù tra
tấn, và Vũ Hối mở to một mắt còn lại nhìn tôi. Ánh mắt im lặng nhưng nói nhiều
lời, gửi trao tâm sự : – cũng không ngủ được ! – Chúng tôi lại thì thầm
trong bóng đêm, dường như có tiếng sóng gợn từ giòng sông Thu Bồn đưa hồn chúng
tôi trôi về một bến. Hai người cùng chung một tuổi, một họ Võ-Vũ như nhau, một
huyện quê, một đời tù, một say mê nghệ thuật, một con đường lý tưởng, một
phương mặt trời.
Những danh từ hạn hẹp do con
người tạo ra qua tiếng nói và mực in trên giấy để trao vương miện hoặc phủ bùn
đen trên mỗi kiếp nhân sinh rồi cũng sẽ tan đi hay nhạt nhòa tựa hơi gió thoảng
qua rèm, dấu mờ vàng úa bám víu thời gian. Ngoại trừ những tên tuổi đã đi vào
lịch sử Dân Tộc với danh thơm muôn thuở hay lưu xú vạn niên. Tôi nhìn Vũ Hối
không qua hình ảnh của một bậc thầy Thư Họa, một người thơ và một nhiếp ảnh
gia, mặc dù tất cả những bộ môn nghệ thuật ấy đã cùng hội ngộ trên đỉnh cao
thiên phú dành cho một người. Tôi không nhìn Vũ Hối qua giải khôi nguyên Hội
Họa Quốc Tế tại Hoa Kỳ, qua sự hiện diện trong Đại Hội Mỹ Thuật Thế Giới, qua
vinh danh là Họa Sĩ Sáng Tạo Nghệ Thuật với công trình sáng lập trường phái
Luân Vũ Họa và trường phái Thư Họa, qua sự tiếp đón trọng thể từ những vị
nguyên thủ quốc gia, luôn cả Tổng Thống từ một phương trời Đông Âu Tiệp Khắc xa
xôi đã dành riêng cho tài hoa Vũ Hối mang giòng máu Việt. Tôi không cần lặp lại
những vần thơ của Vũ Hối đã từng được các nhạc sĩ, ngay từ thời tiền chiến, phổ
thành ca khúc, để nghe tiếng võng đưa theo Lời Ru Của Mẹ *.
Bởi vì, tất cả những điều đó đã
được các nhà phê bình nghệ thuật, bạn bè gần xa, những người ngưỡng mộ tài danh
Vũ Hối đã hơn một lần thốt ra thành lời hoặc in trên sách báo. Như Du Tử Lê đã
viết “Vũ Hối là một bằng chứng bất công của Thượng Đế hay kết quả sau cùng của
một hiến tặng cuộc đời cho văn học nghệ thuật”. Như Hà Huyền Chi đã ghi : “Chữ
và thơ Vũ Hối tươm mật trên từng tuyến máu giao hưởng, làm thành một cõi
riêng”. Như tôi cũng từng cảm thông viết nên dòng thơ gửi về Vũ Hối qua bài Một
Trời Lộng Bút * với những câu “Ngọn bút anh rung, vẽ một đời mơ, Sông quyện
núi, tụ về say nét mực. Một phut giây mà quặn đau tiềm thức, Chữ thay hình đổi
dạng kiếp phù sinh…”. Tôi đã từng im lặng ngồi nhìn Vũ Hối, với một mắt còn lại
cuối nửa đời sau của anh, vung tay bắt từng cánh chim phượng, từng khúc lưng
rồng, từng ánh tơ trăng, từng điệu vũ cầu vồng, từng lá rụng mưa rơi, từng giọt
lệ mọng nước rưng rưng và vô vàn hoa bướm, buộc tất cả phải tượng hình luân vũ
trên trang giấy qua nét chữ chập chờn. “Vút cao lên, tỏa rộng ánh bình minh,
Hay chìm xuống, ngỡ ngàng cơn nửa mộng…”. Tất cả, đã có người thương mến và cảm
phục viết về Vũ Hối, hôm qua, bây giờ, và sẽ mai sau.
Đêm nay, tôi chỉ muốn nhìn Vũ Hối
đang nằm cạnh tôi dưới một góc trời lưu vong, đôi bạn từng tù, như một người
thực sự yêu Nước. Một người dân xứ Quảng không đeo mặt nạ. Tôi quay nhìn thật
rõ con mắt còn lại của anh mà ngậm ngùi thương bạn, thương mình, thương cả Quê
Hương. Vũ Hối cũng lặng lẽ nhìn tôi, một mắt, trong ánh sáng mờ ảo của ngọn đèn
khuya. Tôi chợt cảm thấy lòng mình nao nao, không dám nhìn sâu thêm nữa, sợ cõi
tận cùng cay đắng nơi đó con người đã đối xử với nhau bằng hận thù bạo lực. Vì
lý do không chịu khai báo trong tù, cộng sản đã tra khảo anh đến mù một mắt và
xác thân gần như bại liệt. Nhiều người trong giòng họ Võ-Vũ chúng tôi tại Quảng
Nam đã bị cộng sản giết hại, tù đày, qua từng giai đoạn nổi trôi của mệnh Nước
điêu linh. Để rồi hôm nay, thế hệ chúng tôi cho dù mắt mù, chống nạng, vẫn còn
đứng lên để đòi lại quyền sống không phải chỉ cho riêng mình. Những thửa ruộng
cằn khô đất cày lên sỏi đá, giòng sông như sữa mẹ Thu Bồn, lũy tre làng xác xơ
chiều ôm nắng quái, đã nuôi chúng tôi nên Người, chung lòng quặn đau niềm đau
Tổ Quốc. Dường như không có một bước chân nào Vũ Hối đã đi qua, từ trại tù nơi
quê nhà đến bốn phương trời lưu vong hôm nay, dường như không có một bức Thư
Họa nào của Vũ Hối đã triển lãm trong các sinh hoạt cộng đồng hoặc được trang
trọng treo lên nơi nội thất bạn bè, rồng bay trên tơ lụa, phượng múa trên dĩa
vàng tráng men, dường như không có một câu thơ nào của Vũ Hối trong giây phút
linh cảm xuất thần hoặc tích tụ từ bao nỗi trầm thăng cuộc đời và mệnh Nước, mà
không mang dấu ấn Quê Hương. Hồn anh và đất Mẹ đã hòa chung thành Một. Trong
dáng khẳng khiu thân xác, trầm tư mộc mạc, ta thấy lại ngọn tre đường làng ngả
nghiêng chiều gió đang bật dậy để vói đến trời cao. Tinh thần sĩ phu tự hào nòi
giống. Trong cuộc sống bịt bùng xà lim hay nơi chốn tạm dung, lúc nào anh cũng
vươn mình đi tìm Lẽ Sống. Cho Tình Người và cho Nghệ Thuật. Nét Đẹp chân chính
tụ đầy ánh mắt còn sót lại một đời.
Vũ Hối chập chờn bước đi, nấu
nước pha trà cho hai chúng tôi buổi sáng rồi cặm cụi ngồi viết một vài câu thơ
trên dĩa sứ để đúng hẹn trao tặng bạn bè. Trong ánh đèn mờ ảo, tôi thấy từng
dòng chữ nhảy múa luân hồi, từng cánh hoa rụng xuống, từng nhát kiếm bay lên.
Anh chợt ngẩng đầu nói với tôi mà như nói một mình : -“Chỉ còn một mắt, khó
thấy rõ nét để thỏa chí tung tay”. Tôi tiếp lời mà cũng như nói một mình :
-“Một mắt cũng đủ nhìn đời, nhìn làm chi cả hai con mắt cho thêm nản lòng !”.
Chúng tôi, hai thân-tù-hôm-qua, cùng chung một nỗi cô đơn, chợt cùng nhìn ra
khung cửa sổ. Anh lại nói : -“Trời sắp sáng rồi !”. Tôi biết. Dường như anh
muốn nói, và tôi cũng đang nghĩ : Quê Hương sẽ không còn bóng đêm !.
VÕ ĐẠI TÔN
(Dallas, TX – USA).
• Lời Ru Của Mẹ : bài thơ nổi tiếng của Vũ Hối đã được
phổ nhạc từ thời tiến chiến.
• Trích trong bài thơ Một Trời Lộng Bút của Võ Đại Tôn viết
tặng Vũ Hối, 2001.
