„Sinh viên người Việt ở West Point khá
đông, nhưng đều là Việt gốc tỵ nạn, nữ nhiều hơn nam…“
Chuyện ở West Point (WP)
Tony Buổi Sáng
Ở Mỹ, đi xin việc làm, nếu vào thấy có ứng viên tốt nghiệp trường West
Point cùng tham gia thì thôi coi như mình cầm chắc 1 suất rớt. Đi về cho nhanh,
khỏi phỏng vấn nữa. Rất đông các sếp lớn của các tập đoàn ở Mỹ tốt nghiệp
trường West Point, tỷ lệ giám đốc điều hành (CEO) trên sinh viên tốt nghiệp cao
hơn Harvard, Stanford, hay Yale ( lưu ý từ tỷ lệ). Trong giới CEO quốc tế, nếu
nghe ai nói tao từng học ở West Point, người ta cũng nhìn mình từ trên xuống
dưới, như 1 thực thể lạ, một con người hoàn hảo. Không xếp hạng được vì nó
không có tiêu chuẩn để xếp.
Vậy West Point là trường gì? Đó
chính là học viện quân sự Hoa Kỳ. Điều khá lạ là mặc dù là học viện quân sự,
nhưng lại là lò đào tạo các quản trị cao cấp cho kinh tế thế giới. Sau 5 năm
bắt buộc phải phục vụ trong quân đội, phần lớn các bạn rời bỏ binh nghiệp, học
thêm một thạc sĩ quản trị kinh doanh (MBA), đi làm cho các tập đoàn. Rồi thăng
tiến rất nhanh, thường trở thành quản lý cấp cao CEO tầm quốc tế mà các công ty
săn đầu người hay tìm, để làm sếp ví dụ hãng hàng không quốc gia A, tập đoàn
dược phẩm B, tập đoàn hàng tiêu dùng C…
Ở West Point, có một
slogan là cứ đưa cho tôi một người không phải tâm thần, tôi đều có thể đào tạo thành
1 công dân ưu tú. Mỗi năm trường WP chỉ tuyển khoảng 1300 bạn, những học sinh
ưu tú nhất của hơn 300 triệu dân Mỹ và 7 tỷ người trên trái đất. Và trong 4 năm
học, bắt buộc phải loại thải 10%/năm, năm cuối chỉ còn dưới 1000 bạn ra trường.
300 bạn bị loại ấy, mấy trường như Harvard, MIT, Cambridge… giành lấy hết, vì
chủ yếu rớt bên WP là môn thể dục chứ trí tuệ là vẫn quá ngon để đào tạo thành
sinh viên ưu tú, giúp trường nổi danh.
Chương trình học ở WP rất đa dạng, từ vũ trụ đến
cách bắt tay, cách uống rượu vẫn tỉnh táo, cách gấp mùng mền chiếu gối đến
tranh luận các tác phẩm của Victor Hugo, trên thông thiên văn, dưới tường địa
chất, giữa thấu nhân tâm. Tony quen với anh bạn, tốt nghiệp trường WP và đang
làm sếp một công ty đa quốc gia ở Singapore, mỗi lần gặp, ảnh kể về trường WP
với một thái độ tự hào, mình nghe mà say mê, chiếc nhẫn biểu tượng của cựu sinh
viên WPer trên tay anh lấp lánh.
Ảnh kể, sinh viên WPer vừa vào trường đã phải bị
khủng bố tinh thần. Quan niệm là trụng nước sôi 100 độ rồi đem qua trụng nước
đá, để sau này, dù có bất cứ vấn đề gì trong đời, họ cũng cảm thấy bình thường,
chẳng xi nhê. Đầu tiên là họ nhốt từng tốp sinh viên vào trong phòng, sau đó 2
giờ sau thì thả ra, yêu cầu trả lời các câu hỏi như có bao nhiêu bóng đèn trong
phòng, bàn ghế màu gì, lúc vào mấy giờ mấy phút, lúc ra mấy h mấy phút, người
ngồi bên trái bạn có đeo đồng hồ không, người bên phải tên gì….Trả lời không
được là tự động cuốn gói về nhà. Bài học đầu tiên về ÓC QUAN SÁT, cái quan trọng
nhất của một nhà quản trị tài ba. Và n bài học tương tự như vậy. Sau này, ảnh
đem các bài học này chế biến lại thành tài liệu dạy sinh viên các đại học khác
hay nhân viên thực tập cho tập đoàn, cứ 1 đứa “đoạt giải nhất ngáo ngơ toàn
quốc” vào mà chịu học, 6 tháng sau thì lột xác thành 1 người mới hoàn toàn,
thành cỡ Steve Job luôn. Tony xin tài liệu của ảnh, đem về VN dịch, áp dụng cho
hãng của mình và đang biên tập lại cho câu lạc bộ con dượng. Các bạn bấm Like Tony Buổi Sáng để đọc các tài liệu
này đã được Việt hoá theo Tony’s style.
Anh nói, rõ ràng dấu ấn đào tạo rất quan trọng
với người trẻ. Nếu chịu khó và có phương pháp đào tạo đúng, ngây ngô ngáo ngơ vẫn trở
thành xuất sắc, vì chúng ta giỏi lắm chỉ sử dụng có 1/10 khả năng của bộ não.
Trở lại học viện WP lừng danh bên bờ sông Hudson, cách không xa New York, đây
là ước mơ của mọi ông bố khi có đứa con trai ra đời, và muốn nó ”đã mang tiếng ở trong trời đất, phải có danh
gì với núi sông”. Đào tạo trở thành công dân có ích, giỏi giang, để thoả
chí tang bồng hồ thỉ, vùng vẫy giữa đất trời. Khi 18-30 tuổi, trong lúc đám
ngây ngô kia đốt tuổi trẻ trong các quán bar, các quán cà phê, vũ trường, rũ
rượi xoã tóc đi ra đi vô vì không biết làm gì, suốt ngày chat chit nhăng cuội,
ngủ nhiều hơn học và làm nên đầu óc u u mê mê, nông cạn, cái gì cũng làm biếng,
cũng lười…thì các bạn WPer đã phải vất vả đầu tư trí lực và thể lực. Thư viện
WP mở 24/24, ở đó người ta thấy những cái đầu cắm cúi ghi ghi chép chép, những
cuốn sách dày cộm phải đọc xong trong một vài ngày. Đọc nhanh và rất nhanh, để
sau này đi làm, giấy tờ công văn, đọc nhoay nhoáy để phúc đáp, chứ thể loại
thấy chữ nhiều đọc nhức mắt, thì thôi khỏi tuyển dụng. Nó đánh vần 1 công văn
đọc xong mất hết cả ngày, năng suất lao động sẽ kém. Trí thức là phải đọc nhanh để làm việc
giỏi, mà muốn đọc nhanh thì phải tập luyện.
Ảnh kể, kỹ năng thuyết trình, thuyết pháp sao
cho người khác nghe mà rụng rời tay chân nằm trong chương trình học. Những bức
tường ở WP luôn đông nghẹt học viên đứng nhìn vào đó, tập nói với bức tường,
rùi tự thu âm nghe đi nghe lại, nói đi nói lại sao cho hay mới thôi. Nên sau
này, mình gặp một CEO từng là WPer nói chuyện, ai cũng có
cảm giác mình đã quen họ từ lâu lắm, nghe giọng nói ấm áp và trầm bổng ấy, mình
chỉ muốn đi theo để được bảo ban, dạy dỗ, trưởng thành.
WPer được đào tạo kỹ về thể lực trong
suốt 4 năm học. Dưới trời tuyết lạnh khủng khiếp, họ phải lăn lê bò trườn để
tập thể lực. 5h sáng là kẻng đánh thức dậy, tập thể lực bằng các bài tập với
cường độ nặng của vận động viên nhà nghề. Tập bơi, đứng nước mấy tiếng đồng hồ,
ai đuối quá thì vớt lên, coi như rớt. Rồi tập vượt mọi địa hình. Rèn luyện thể
lực sao cho mọi điều kiện thời tiết đều phải thích nghi, nóng 45 độ ở châu Phi
hay âm 20 độ ở Alaska đều chịu được.
Kỹ năng tồn tại cho một Wper được chú ý đào tạo
kỹ. Những lần trong đêm tối, họ bị thả giữa rừng, và tìm cách về lại trường
bằng mọi khả năng có thể, nhìn các vì sao trên trời đoán hướng, tìm thức ăn,
con gì ăn được, cây gì ăn được…. Và có khi đang ngủ say giấc, 2 h sáng bị đánh
thức dậy để kiểm tra kiến thức, với các câu hỏi như 10 vị tướng giỏi nhất mọi
thời đại là ai, tướng Trần Hưng Đạo viết Binh Thư Yếu Lược với nội dung chính
là gì, nếu bạn là Napoleon, bạn sẽ viết lại lịch sử của Waterloo như thế nào v.v….
Không trả lời được, phải đứng ngoài hành lang cả đêm để suy nghĩ, lên thư viện
tự tìm tài liệu ngồi nghiên cứu, coi như nợ câu trả lời. Họ thiết kế một chương
trình đào tạo để mỗi WPer có được dáng vóc của một người mẫu, sức khoẻ của một
vận động viên Olympic, trí tuệ của một học giả, ăn nói như một thuyết gia, cư
xử như một chuyên gia tâm lý.
Khi về già, họ thành lập các hội cựu sinh viên WPer alumni, đi câu cá bên bờ
biển Ca-ri-bê, đi ngắm hoàng hôn ở Bali, thong dong tự tại, phong lưu tuyệt
đỉnh, vì ai cũng có một tuổi trẻ học và làm như điên. Còn có những người đàn
ông trên đời, về già rồi, mà vẫn cứ vật lộn mưu sinh, xin tiền vợ, xin tiền con
cái, thì cũng có thể họ kém may mắn, nhưng cũng có thể họ đã lãng phí tuổi trẻ một cách vô bổ trong
các trò trai gái, ăn chơi đàn đúm, xài tiền của cha mẹ, hay đơn giản là lười
nhớt thây. Làm biếng thì sau này phải khổ, thế thôi. Trách ai.
Nếu bạn nhìn các học viên WP đánh đàn, nhảy,
khiêu vũ, võ thuật, hát, ảo thuật, thám hiểm, vẽ…hay thậm chí tỉ mỉ ngồi cắt
tỉa giấy để rèn luyện đôi tay khéo léo, bạn sẽ thấy mình sẽ phải cố gắng nhiều,
thật nhiều nữa, bạn vẫn còn lười quá. Một ngày chỉ có 24h, là công bằng cho tất
cả mọi người. Chúng ta phải ngủ 6-8 tiếng, tức 1/3 cuộc đời là cho việc ngủ,
nên ai cũng chỉ còn 16h trong ngày. Nên phải chia ra, làm gì, học gì trong quỹ
thời gian ít ỏi đó. Một WPer nếu sáng sớm không nộp được bảng mô tả công việc
trong ngày ( daily to-do list) cho bạn trưởng nhóm, thì coi như nắm chắc suất
cuốn gói về quê. Không có chuyện ngủ dậy và
ngày đó không biết mình phải làm gì.
Sinh viên người Việt ở West Point khá
đông, nhưng đều là người tỵ nạn gốc Việt, nữ nhiều hơn nam. Du học sinh quốc tế ở WP một năm chỉ vài ba chục bạn, vì
đầu vào khó quá. Cambodia có một vị tướng trẻ ba mươi mấy tuổi cũng tốt nghiệp
trường này. Bạn mà nhìn thấy cậu này, không mê thì thôi. Đẹp ngời ngời từ ngoại
quan đến nhân cách, mạnh mẽ nam tính và thông tuệ, quý phái từ cốt cách đến
tinh thần, một nụ cười cũng chứa sự bao dung như trời đất, thật là không có gì
có thể so sánh nổi. Sự cố tranh chấp đền Preah vihear với Thái Lan, hai bên
quyết không bên nào chịu nhường bên nào, thậm chí đã vang lên tiếng súng. Trước
tình hình cấp bách đó, anh nhận nhiệm vụ của tổ quốc và lên đường đi đàm phán
với người Thái. Và chỉ với ánh mắt ấm áp và vài câu nói sắc sảo theo phong cách West Point, bên
Thái Lan phải xin lỗi và rút quân, nhường lại ngôi đền này cho quê hương
Cambodia của anh. Và thái bình đã trở về trên quê hương Chùa Tháp…