„…đứng lên đấu tranh đòi tẩy rửa môi trường bây giờ có thể bị trấn
áp nhưng dẫu có chết đi nữa thì vẫn hơn cảnh ngồi nhìn từng người trong gia
đình nhiễm ung thư, đau đớn nhiều năm tháng, rồi lần lượt ra đi, kể cả bản thân
mình. Cái đau của hối tiếc sẽ lớn hơn nhiều cái đau của sự chết.“
NHỮNG GÌ ĐÁNG SỢ HƠN CÁI CHẾT?
Vũ
Thạch
(Nhân
đọc tin hàng trăm người chết tại một thôn Phước Thiện, Quảng Ngãi với 90% do bị
ung thư, xin gởi lại quí bạn đọc bài sau đây).
"Chết diễm
phúc phải là chết già, trên giường, và có người chung quanh khóc ầm ĩ".
Ít nhất đó là hình ảnh hầu hết người Việt chúng ta
được dậy từ thuở nhỏ. Hơn thế nữa, chúng ta còn nghĩ hình ảnh "chết
lý tưởng", "chết êm ả" đó cũng là ước muốn chung của loài người.
Chí ít cũng bao gồm mọi người thuộc văn hóa Đông phương.
Nhưng thật thế không?
Có ngay thí dụ: Một trong những điều giới võ sĩ đạo
Nhật sợ nhất là phải chết già, chết trên giường. Họ tha thiết cầu phật khấn thần
để đừng phải chết như vậy. Cảnh một samurai lưng còng, chân tay run rẩy, không
cử động được theo ý muốn, ngay cả đi đứng cũng phải cậy dựa vào người khác là
cơn ác mộng đối với họ. Rõ ràng viễn cảnh trở nên "vô dụng" đối với họ
đáng lo hơn cái chết.
Và có thể nói hầu hết chiến binh phương Đông, từ
Mông Cổ đến Trung Hoa, Nhật Bản, Hàn Quốc, Việt Nam, đều khoái được "da ngựa
bọc thây" hơn nằm giường.
Sang đến văn hóa phương Tây thì người ta lại càng
không thích để lại hình ảnh chết già. Người càng có học, có tài, có tiếng càng
muốn cả người thân lẫn công chúng chỉ nhớ tới thời điểm cực thịnh mà họ đẹp nhất,
thành công nhất, quyền thế nhất, hay sáng chói nhất về trí tuệ. Rõ ràng họ quan
tâm đến di sản họ để lại hơn cái chết rất nhiều.
Do đó, quan điểm 'chết già là sướng' chẳng đáng được
điểm cao đến thế đâu. Và ngược lại 'chết lúc chưa già' cũng chưa chắc đáng sợ
như ta vẫn nghĩ. Còn lắm thứ đáng sợ hơn cái chết nhiều.
Nhiều cán bộ lớn tuổi tâm sự điều mà họ sợ
nhất vào cuối cuộc đời là phải nhìn lại những gì họ đã làm hay không làm trong
những năm dài đã qua. Từ đó, họ sợ những nạn nhân đang chờ họ
ở thế giới bên kia hơn sợ cái chết, vì chết chỉ là ngưỡng cửa bước qua trong
khoảng khắc. Với thời đại Internet, chúng ta có thể thấy được khá nhiều lãnh đạo
đảng đi qua giai đoạn cuối đời như vậy, kể cả những hung thần một thời như Tố Hữu,
Lê Đức Anh, Lê Khả Phiêu, ...
Cũng có lãnh đạo sợ phải đối diện những
người bạn đang chờ họ bên kia thế giới hơn cả cái chết.
Đó là những đồng đội mà họ từng phản bội hay bỏ rơi để giữ an toàn cho bản
thân, kể cả những người đứng lên theo lời kêu gọi của họ. Chúng ta có thể thấy
loại ân hận đó ở những ông Võ Văn Kiệt, Võ Nguyên Giáp, ...
Và cũng có những lãnh đạo sợ phải thừa nhận
mình đã sống qua cả một cuộc đời vô ích, vô nghĩa, vô vị. Vì
quá lo an toàn cho bản thân mà chẳng để lại được gì, chẳng hoàn thành được gì.
Mà cái chết, tức lằn ranh sau cùng của an toàn, vẫn đến, chẳng né tránh được.
Hơn thế nữa, họ phải thừa nhận chính họ là một phần của cỗ máy đem lại điêu
linh cho biết bao người khác. Chúng ta có thể nhận ra loại tâm tư này ở những
ông Phạm Văn Đồng, Trần Quang Cơ, ...
Trong tình trạng thê thảm của dân khí hiện nay,
chúng ta khó còn cảm được lời dạy của cha ông: Chết vinh hơn sống nhục. Nhưng 5
chữ đó là kết tinh kinh nghiệm sống của biết bao cuộc đời. Một trong những lý do chết vinh hơn sống nhục là vì "sống
nhục" chỉ được một thời gian ngắn rồi vẫn dẫn đến cái chết, mà luôn là
"chết nhục". Mọi hối tiếc
vào lúc sắp "chết nhục" đều đã quá trễ.
Qui luật đó ứng dụng cho cả nhân loại chứ không
riêng gì người Việt. Gần 80 năm trước, hàng triệu người Do Thái khi gần chết
trong trại tập trung của Đức Quốc Xã mới quặn lòng hối tiếc đã không tham gia
kháng chiến vì sợ chết; hối tiếc đã không mang thân ra hứng đạn cản đường cho vợ
con chạy trốn vì sợ chết; hối tiếc đã riu ríu kéo cả nhà lên xe vào trại tập
trung vì sợ chết, ... để rồi giờ đây vẫn chết, chết riêng từng người, chết từng
phần cơ thể vì kiệt lực, và chết với nhận thức từng người trong gia đình mình ở
đâu đó cũng đang chết dần ở mức dưới hàng súc vật như mình. Đối với họ cái đau
của hối tiếc lớn hơn cái đau của sự chết.
Ngày nay, tại nước ta, cả dân tộc đang bị đẩy vào loại
chọn lựa đó. Gần nhất là những bà con tại 4 tỉnh miền Trung đang sống dở chết dở
vì thảm họa môi trường do Formosa gây ra. Nhiều người đang phân vân: đứng lên đấu
tranh đòi tẩy rửa môi trường bây giờ có thể bị trấn áp nhưng dẫu có chết đi nữa
thì vẫn hơn cảnh ngồi nhìn từng người trong gia đình nhiễm ung thư, đau đớn nhiều
năm tháng, rồi lần lượt ra đi, kể cả bản thân mình. Cái đau của hối tiếc sẽ lớn
hơn nhiều cái đau của sự chết. Còn nếu đứng lên đấu tranh giành lại môi sinh
bây giờ, gia đình mình sẽ sống.
Dĩ nhiên câu hỏi lương tâm này cũng được đặt ra cho
từng người chúng ta chứ chẳng riêng gì bà con 4 tỉnh miền Trung. Chất độc nay
không chỉ có trong cá mà trong hầu hết mọi loại thực phẩm và không từ một ai
trên cả nước. Liệu chúng ta có dám chấp nhận để
đứng lên mạnh mẽ đòi nhà cầm quyền phải đóng ngay các cánh cửa dẫn chất độc vào
Việt Nam? hay ngồi chờ ngày ung thư đến đón từng người trong gia đình ra đi?
Và còn nhiều quốc nạn khác nữa, đặc biệt là số phận
của đất nước sau thời điểm 2020. Liệu chúng ta có dám chấp nhận để đứng lên bảo
vệ chủ quyền đất nước ngay bây giờ, bất kể những kẻ cứ nhất định ôm chân
quân xâm lược? hay ngồi chờ ngày "chết nhục" dưới chân chủ mới như
dân tộc Tây Tạng? Đến lúc đó có muốn chọn lại cũng đã quá muộn.
oOo
Chẳng ai muốn tìm lấy cái chết nhưng nghĩ cho cùng
chết có phải là chuyện khủng khiếp nhất chưa?