Trung cộng và cơ hội làm suy yếu Hoa Kỳ - Carrie Gracie

„Trung cộng đang hy vọng rằng nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump sẽ giúp Trung cộng làm giảm đi sự ảnh hưởng của Mỹ và có thể vẽ lại bản đồ châu Á. Và hy vọng của họ hoàn toàn có thể đúng.“

Trung cộng và cơ hội làm suy yếu Hoa Kỳ

Carrie Gracie (BBC)

Image copyright REUTERS

Ông Trump có thể đã giành chiến thắng tại đất nước của mình, nhưng trong cuộc cạnh tranh giữa các cường quốc, câu nói trở thành thương hiệu của tổng thống mới được bầu Donald Trump "Hãy làm nước Mỹ vĩ đại trở lại" đã trở thành sự đối đầu trực tiếp với khẩu hiệu của Trung cộng, làm hồi sinh lại dân tộc Trung cộng và giấc mơ Trung Hoa.

Ngay tại thời điểm ông Trump có bài diễn văn mừng thắng lợi, các kênh truyền hình của Trung cộng phát dày đặc các chương trình về công cuộc chinh phục không gian và Chủ tịch Tập Cận Bình đã nói chuyện với các phi hành gia về kết quả bầu cử Mỹ thông qua đường truyền vệ tinh.

Khó có thể phủ nhận câu nói của ông Trump là một cách diễn đạt khác của John F Kennedy, "Chúng ta chọn đi lên Mặt Trăng", thông điệp nhằm nhắc nhở người dân rằng dù chúng ta có đi đâu trên thế giới này, vẫn phải chú ý đến vấn đề Trung cộng ngày càng lớn mạnh.

Có lẽ ở chốn riêng tư, Chủ tịch Tập Cận Bình cũng đang ăn mừng với thắng lợi từ cuộc bầu cử Mỹ.

Như tôi và nhiều người khác đã từng nói trước đó, cuộc đua tranh vào Nhà Trắng lần này giống như một món quà cho Đảng Cộng sản Trung Hoa.

Tại đất nước được vận hành bởi chế độ độc đảng mà người dân không thể bàn tán công khai về điểm mạnh và điểm yếu của hệ thống, thì Hoa Kỳ, với những lợi thế về phương tiện, văn hóa và chính trị, luôn là một chuẩn để so sánh.

Không phải ngẫu nhiên mà khẩu hiệu về giấc mơ Trung Hoa của Chủ tịch Tập Cận Bình chính là sự phản ảnh từ giấc mơ Mỹ. Với một cường quốc đang trỗi dậy, Hoa Kỳ chính là đối thủ họ cần phải đánh bại.

Image copyright EPA Image caption Khẩu hiệu tranh cử của ông Donald Trump tương tự tham vọng của Trung cộng

Trong những năm gần đây, các nhà bình luận Trung cộng luôn nói cuộc chiến của người Mỹ ở Afghanistan và Iraq làm ảnh hưởng đến niềm tin của Trung cộng, khiến Bắc Kinh khó có thể tin cậy vào Hoa Kỳ trong việc giải quyết các vấn đề địa chính trị của thế giới; cuộc khủng hoảng tài chính vào năm 2008 khiến Trung cộng không còn tin Hoa Kỳ trong việc dẫn dắt kinh tế toàn cầu.

Với cuộc bầu cử tổng thống vừa kết thúc trong đó hai đối thủ có quá nhiều sự thóa mạ lẫn nhau cũng như dính vào nhiều vụ bê bối, Trung cộng thậm chí không còn tin rằng Hoa Kỳ có thể tự làm chủ đất nước họ.

Mặc dù chính phủ Trung cộng rất thận trọng trong việc đưa ra những nhận định trực tiếp đến các ứng cử viên hoặc về chiến dịch tranh cử, truyền thông nhà nước, vốn bị kiểm soát chặt chẽ, vẫn được toàn quyền trong việc đưa tin về sự chia rẽ và sự nhục mạ lẫn nhau của cuộc đua ở Hoa Kỳ.

Tổng thống mới được bầu cũng nhắc lại nhận định của Bắc Kinh khi cho rằng hệ thống bầu cử Mỹ bị lũng đoạn bởi những nhà tài phiệt.

Và truyền thông Trung cộng cũng đã thảo luận khá sâu về những công chức có nhiều kinh nghiệm và năng lực trong cơ chế độc đảng như một ưu việt so với chế độ bầu cử dân chủ có tính mị dân và hời hợt.

Với một dân tộc còn những ký ức đau thương bởi cuộc nội chiến và những ám ảnh của cuộc Cách mạng Văn hóa, thì vị đắng của cuộc bầu cử tổng thống Mỹ đã xóa nhòa những câu chuyện đẹp mà nền dân chủ Hoa Kỳ đã từng đại diện.

Tuy nhiên, cái nhìn của công chúng về tân tổng thống Hoa Kỳ lại khá lẫn lộn.

Rất nhiều người Trung cộng ngưỡng mộ ông Trump trên tư cách một nhà kinh doanh, là một người hay nói thẳng và kẻ ngoại đạo về chính trị. Nếu trong bốn năm tới, ông Trump có thể "làm nước Mỹ vĩ đại trở lại", thì hệ thống chính trị của Mỹ có thể lấy lại được một chút sự tín nhiệm.

Image copyright AFP Image caption Tham vọng chinh phục vũ trụ phản ảnh sự trỗi dậy của Trung cộng

Nhưng nếu dàn lãnh đạo đứng sau "giấc mơ Trung Hoa" làm người dân Trung cộng giàu hơn, đưa tên lửa lên sao Hỏa và kiểm soát toàn châu Á, thì ngày 09/11/2016 sẽ là ngày mà Trung cộng biến "giấc mơ Hoa Kỳ" thành chuyện đứng sau mãi mãi.

Nhưng trước tiên, chính phủ Trung cộng cần phải chấp nhận sự thật là Donald Trump đã trở thành tổng thống và không có tí thành tích nào được ghi nhận, không có một đội ngũ được biết đến và không có một chính sách rõ ràng đối với Trung cộng.

Trong quá trình vận động tranh cử, ông Trump từng nói Mỹ có thể làm bạn với Trung cộng. Nhưng cũng chính ông nói: "Họ đến đây, họ lấy việc làm của chúng ta, họ kiếm được kha khá. Chúng ta phải sống cùng với kẻ ăn cướp việc làm lớn nhất trong lịch sử thế giới."

Và đôi khi ông Trump cho thấy dường như đã tìm được giải pháp.

"Tôi đã ký nhiều hợp đồng làm ăn với Trung cộng. Trung cộng rất tuyệt vời. Tôi không có gì bực tức Trung cộng, mà tôi giận dữ với những người đã để chuyện đó xảy ra. Trung cộng rất tuyệt, nhưng họ đã thoát tội 'sát nhân'."

Một phần trong lời hứa "Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại" của mình, ông Trump thường nói rằng Hoa Kỳ phải "chiến thắng" trong mối quan hệ kinh tế với Trung cộng.

Nhưng hơn bốn thập kỷ qua, những lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung cộng đã hiểu ra rằng không nên tin vào những hứa hẹn trong chiến dịch tranh cử ở Hoa Kỳ.

Image copyright REUTERS  Image caption Tranh chấp Biển Đông có thể dẫn đến xung đột do Mỹ giảm sự hiện diện ở châu Á.

Họ theo dõi bao đời tổng thống Mỹ đến rồi đi, đưa ra những đe dọa kinh khủng với Trung cộng khi vận động tranh cử, để rồi quay lại chính sách bắt tay hợp tác chỉ sau vài tháng lên nắm quyền.

Có thời điểm mức độ tăng trưởng của kinh tế Trung cộng bị giảm sút, đường vào thị trường Hoa Kỳ rất quan trọng và khi đó, chính phủ Trung cộng sẽ lo ngại về chủ nghĩa bảo hộ của chính phủ ông Trump.

Nhưng các nhà thương thuyết về thương mại tự do vẫn còn nhiều tháng để tìm hiểu về động thái của ông Trump về thuế quan, cơ hội tiếp cận thị trường và tỉ giá hối đoái.

Và Bắc Kinh sẽ cần tiếp cận với nhiều chuyên gia gốc châu Á trong đảng Cộng Hòa, là những người cho biết sẽ không làm việc khi ông Donald Trump làm tổng thống. Bắc Kinh sẽ sẵn sàng đối đầu với cuộc chơi về kinh tế của ông Trump.

Ngoài ra, thương mại chính là cuộc chơi có thể giúp ông Trump giành một số thắng lợi, đổi lại là một số ưu thế trong cuộc tranh giành về địa chính trị ở châu Á.

Ở điểm này, ông Trump chính là cơ hội lớn cho Trung cộng.

Khi tranh cử, tân tổng thống tỏ ra không mặn mà với việc Mỹ hiện diện ở châu Á bằng Trung cộng. Ông đặc biệt phê phán chính sách xoay trục về châu Á theo góc độ kinh tế của chính phủ Tổng thống Obama.

Hơn vậy, trên góc độ quân sự, ông Trump từng tuyên bố rằng những đồng minh lâu đời của Mỹ như Nhật và Nam Hàn phải trả tiền để đổi lại sự hiện diện của quân đội Hoa Kỳ.

Dư luận trong vùng cảnh báo rằng sự gia tăng của chủ nghĩa cô lập hoặc chủ nghĩa bảo hộ của Mỹ, hoặc mọi cuộc trao đổi với Bắc Kinh, sẽ làm Đài Loan và Biển Đông trở nên nguy hiểm, và giảm đi sự lãnh đạo của Mỹ ở châu Á vào thời điểm khi mà cả Phi Luật Tân, Mã Lai và Thái Lan đều đang cân nhắc lợi ích chiến lược sẽ đặt vào nước nào.

Những nhà nghiên cứu địa-chiến lược của Trung cộng đang hy vọng rằng nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump sẽ giúp Trung cộng làm giảm đi sự ảnh hưởng của Mỹ và có thể vẽ lại bản đồ châu Á. Và hy vọng của họ hoàn toàn có thể đúng.

Carrie Gracie (Biên tập viên BBC chuyên về Trung Hoa cộng sản)