“Đây là điều luật về phỉ báng với mức án
tù nặng nhất trong các nước ở Đông Nam Á.”
2017: Năm của Điều 88 Bộ luật Hình sự
Sáu người bị bắt theo Điều 88 BLHS và bị tạm gia vì làm và phát tan videoclip có nội dung xấu trên Internet trong năm 2017. Từ trái sang, theo chiều kim đồng hồ: Trần Thị Nga, Vũ Quang Thuận, Nguyễn Văn Điển, Bùi Hiếu Võ, Phan Kim Khánh và Trần Hoàng Phúc. Ảnh: Luật Khoa tổng hợp.
Chỉ trong sáu tháng đầu năm 2017, Cơ quan An ninh Điều
tra đã bắt bốn người theo Điều 88 Bộ luật Hình sự (BLHS) về tội tuyên truyền chống
nhà nước. Con số này ngang
bằng với năm 2015 và năm 2012. Từ năm 2012 đến nay có ít nhất 21 người bị bắt
theo Điều 88, trong đó có sáu người vẫn chưa được xét xử và sáu người vẫn đang
thụ án tù.
Điều
88 phạt tù tối đa lên đến 20 năm đối với những ai “tuyên truyền chống nhà nước”, bao gồm các hành vi phỉ báng chính
quyền; phao tin bịa đặt gây hoang mang trong nhân dân; làm ra, tàng trữ và lưu
hành các tài liệu chống nhà nước.
Bà Trần Thị Nga
(Hà Nam), thường gọi là Thúy Nga, là người đầu tiên bị bắt vào tháng 01/2017 theo Điều 88.
Chỉ trong tháng
3/2017, Cơ quan An ninh Điều tra đã bắt thêm hai người là ông Bùi Hiếu Võ (TP.
Hồ Chí Minh) và ông Phan Kim Khánh (Thái Nguyên), đồng thời tạm giam để điều
tra đối với ông Vũ Quang Thuận và ông Nguyễn Văn Điển cùng ngụ tại Hà Nội vì
làm và phát tán videoclip có nội dung xấu (chưa rõ điều tra tội gì).
Trường hợp gần
đây nhất bị bắt theo Điều 88 là ông Trần Hoàng Phúc, sinh năm 1994. Ông bị bắt vào đầu tháng 7/2017 khi
đang tạm trú tại quận Tây Hồ, Hà Nội.
Theo thông tin từ báo chí, năm 2016, bà Nguyễn
Ngọc Như Quỳnh (blogger Mẹ Nấm) bị bắt theo Điều 88 BLHS. Cũng trong năm 2016, Cơ quan An ninh Điều tra TP. Hồ
Chí Minh bắt quả tang ông Hồ Văn Hải (blogger BS Hồ Hải) đang phát tán tài liệu chống
nhà nước trên Internet và tạm giam để điều tra.
Blogger Mẹ Nấm
đã bị tuyên án 10 năm tù giam trong phiên xét xử sơ thẩm ngày 29/06/2017 tại
Khánh Hòa. Hiện vẫn chưa có thông tin về việc blogger BS Hồ Hải bị điều tra về
tội gì.
Năm 2015, Cơ
quan An ninh Điều tra đã bắt bốn người theo Điều 88, bao gồm: luật sư Nguyễn
Văn Đài và cộng sự là bà Lê Thu Hà, ông Nguyễn Hữu Thiên An, và ông Nguyễn Hữu
Quốc Duy.
Ông Nguyễn Hữu
Thiên An (sinh năm 1996) và Nguyễn Hữu Quốc Duy (sinh năm 1986) bị Tòa án Nhân
dân tỉnh Khánh Hòa tuyên phạt mức án lần lượt là hai năm và ba năm tù giam
theo vào tháng 8/2016.
Bị bắt vì làm và đăng video
Năm 2017, ngoại
trừ ông Bùi Hiếu Võ bị bắt vì sử dụng Facebook đăng bài viết bôi nhọ, xuyên tạc,
chống nhà nước Việt Nam, năm người còn lại bị bắt theo điều 88 hay bị tạm giam
để điều tra đều liên quan đến việc làm và đăng các videoclip. Cơ quan An ninh
Điều tra cho rằng đó là những videoclip có nội dung tuyên truyền chống nhà nước.
Một trường hợp
khác, ông Nguyễn Văn Hóa, sinh năm 1995, bị bắt vào tháng 01/2017 theo Điều 258 BLHS (tội lợi dụng
các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích nhà nước, các tổ chức, cá nhân). Những
người phạm tội theo Điều 258 bị phạt tù tối đa là bảy năm.
Theo báo VOV, ông Hóa bị bắt vì đăng các bài viết, videoclip nói xấu
Đảng, nhà nước trên Facebook và blog, nhận tiền từ các tổ chức nước ngoài để
làm phóng sự có nội dung xuyên tạc, sai sự thật về tình hình Việt Nam.
Nhưng đến tháng
6/2017, chị gái ông Hóa nói với phóng viên SBTN là Cơ quan An ninh Điều tra đã chuyển tội danh của
ông sang Điều 88, với mức án tù nặng hơn so với Điều 258.
Tuy nhiên, cũng
làm và đăng các video có nội dung xuyên tạc, bịa đặt, bôi nhọ uy tín của các
lãnh đạo Đảng, nhà nước trên mạng xã hội nhưng ông Nguyễn Danh Dũng, sinh năm
1988, lại bị khởi tố theo Điều 258.
Bị cách ly khỏi người thân và luật sư
Trong số những
người bị bắt từ năm 2015, ngoại trừ blogger Mẹ Nấm, ông Nguyễn Hữu Thiên An, và
ông Nguyễn Hữu Quốc Duy đã bị tuyên án thì những người còn lại vẫn đang trong
quá trình điều tra.
Theo luật
sư Hà Huy Sơn, người bào chữa cho bà Trần Thị Nga, bà sẽ được xét xử
sơ thẩm vào ngày 25 và 26/07/2017 tại TP. Phủ Lý, Hà Nam.
Luật sư Nguyễn
Văn Đài và cộng sự bị bắt vào tháng 12/2015 đến nay đã 19 tháng nhưng vẫn chưa
biết ngày xét xử. Việc thăm nuôi ông Đài gặp rất nhiều khó khăn.
Hầu hết những
người bị bắt theo Điều 88 phải đợi kết thúc quá trình điều tra thì mới được gặp
thân nhân và luật sư.
Blogger Mẹ Nấm
chỉ được gặp mẹ của mình là bà Nguyễn Thị Tuyết Lan trong năm phút trước ngày
xét xử. Mẹ Nấm cũng là người vận động cho mẹ của Nguyễn Hữu Quốc Duy được thăm
con (ông Duy) và bị bắt tại trại giam ngày 10/10/2016.
Sau phiên xử sơ
thẩm, blogger Mẹ Nấm vẫn chưa gặp được người thân. Bà Lan đã làm đơn xin gặp
con sau phiên tòa sơ thẩm nhưng Trại tạm giam Công an Khánh Hòa từ chối nhận
đơn.
Bà Lan nói về việc bị ngăn cản gặp con gái: “Phía trại
giam thông báo: Tôi không được thăm gặp thân nhân một cách bình thường như những
trường hợp khác. Và họ (phía trại giam) chỉ có trách nhiệm giam giữ, còn việc
có được thăm gặp hay không là do bên An ninh quyết định”.
Từ
trái qua Luật sư Nguyễn Văn Đài, Lê Thu Hà và blogger BS Hồ Hải. Ảnh: Luật Khoa
tổng hợp.
Chuẩn bị phạm tội cũng bị
phạt tù tối đa năm năm
Trong Bộ
luật Hình sự (sửa đổi) 2017 vừa được Quốc hội thông qua vào tháng 6
năm nay, Điều 88 được đổi thành Điều 117, với một chi tiết mới.
Theo đó, những ai chuẩn bị phạm tội cũng bị phạt tù
từ một đến năm năm.
Trước đó, BLHS cũ quy định người chuẩn bị phạm tội
chịu trách nhiệm hình sự đối với những tội rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm
trọng. Điều 88 thuộc nhóm tội đặc biệt nghiêm trọng nên dù theo luật cũ hay luật
mới thì đều phải chịu trách nhiệm hình sự.
Vậy như thế nào là chuẩn bị phạm tội?
Theo Bộ luật Hình sự cả cũ và mới, chuẩn bị phạm tội
là “tìm kiếm, sửa soạn công cụ, phương tiện hoặc tạo ra những điều kiện khác để thực hiện tội phạm hoặc
tham gia nhóm tội phạm”.
Nếu dựa trên những trường hợp bị bắt theo Điều 88 gần
đây thì cụ thể những hành vi chuẩn bị phạm tội có thể là đọc trang mạng có nội
dung chống nhà nước; lập các tài khoản mạng xã hội; tụ tập, tham gia hội, nhóm
chống nhà nước; mua máy tính, máy quay phim… và có ý định chống nhà nước.
Tài liệu tham khảo:
Luật Khoa Tạp Chí
(Luatkhoa.org)