Một nhà khoa học từng có gần
hai chục năm làm công tác thông tin khoa học, kỹ thuật quân sự Việt Nam nêu giả
thuyết với BBC rằng có thể có nguyên nhân thứ ba là 'chiến tranh địa vật lý' để
'cố tình phá hoại' gây thảm họa môi trường, tác hại kinh tế trong vụ cá chết
hàng loạt ở duyên hải Trung bộ Việt Nam mới đây.
Image copyright dhhoasen.edu.vn Image caption Tiến sỹ Lê Viết Khuyến đặt giả thuyết có nguyên nhân thứ ba là 'kẻ
xấu cố tình phá hoại kinh tế' của Việt Nam.
Trao đổi với BBC hôm 08/5/2016 từ Hà Nội, Tiến sỹ Lê
Viết Khuyến, chuyên gia địa vật lý biển, từng có 17 năm làm việc trong quân đội
Việt Nam, nói:
"Tôi
nghĩ còn một lý do nữa, không loại trừ, đấy là lý do phía đối phương cố tình
tác động lên các yếu tố về môi trường của Việt Nam, gồm phần đất liền, phần
nước và cả phần khí quyển, có yếu tố cố tình, gây ra những thiệt hại to lớn, có
tác động lớn lên phát triển kinh tế, các chiến lược phát triển kinh tế của Việt
Nam.
"Thí
dụ như kinh tế biển chẳng hạn, một trong những chiến lược lớn, hay phát triển
vựa lúa đồng bằng sông Cửu Long, đấy là những mục tiêu kinh tế rất lớn mà nó đã
cố tình tác động để cho những mục tiêu đó không đạt được.
"Thì
cái đấy tôi nghĩ thuộc về cái gọi là chiến tranh địa vật lý, phải thêm một yếu
tố thứ ba nữa," Tiến sỹ Lê Viết Khuyến đề xuất bổ sung một khả
năng nguyên nhân thứ ba, sau hai nguyên nhân mà nhà chức trách Việt Nam đặt giả
thuyết là 'thủy triều đỏ' và 'tác động của con người' (được hiểu là từ hoạt
động sản xuất, công nghiệp hay sinh hoạt).
Cần có đối sách gì?
Khi được
hỏi nếu giả thuyết này có căn cứ trên thực tế, thì khi đó theo kinh nghiệm quốc
tế, ở quốc gia bị ảnh hưởng, nhà nước, chính phủ cần có đối sách gì, cựu chuyên
gia thông tin quân sự của Việt Nam nói tiếp với BBC:
"Phải lên án, phải nói bản chất của nó ra để
cho công luận biết và ngăn chặn không cho những thế lực không tốt, xấu đó thực
hiện những ý đồ của mình.
"Bởi vì không phải chỉ có
Việt Nam, người ta có thể áp dụng đối với các quốc gia khác, ý kiến tôi chỉ
liên quan tới những biểu hiện rõ ràng của việc nó thể hiện việc triển khai vũ
khí địa vật lý trên lãnh thổ và lãnh hải của Việt Nam, thì nó có những dấu hiệu
để tôi đặt vấn đề nghi ngờ."
Trước câu
hỏi, người dân và cộng đồng, trong trường hợp bị ảnh hưởng trên thực tế theo
hướng giả thuyết nêu ra, cần có những giải pháp ứng phó, giải quyết hậu quả thế
nào, Tiến sỹ Lê Viết Khuyến đáp:
"Để mà giải quyết việc này, thì trước hết các
nhà khoa học, nhất là những người về khoa học môi trường, về biển, nên có những
nghiên cứu kỹ lưỡng hơn về môi trường biển của Việt Nam, những đặc điểm của
Việt Nam.
"Và những chỗ xung yếu
của môi trường Việt Nam như thế, thì phải có những biện pháp khắc phục... để
tránh cho những kẻ xấu có thể lợi dụng những điểm yếu đó để tác động, phá hoại
nền kinh tế của Việt Nam, phá hoại cuộc sống của người dân Việt Nam," chuyên gia địa vật lý
biển và thông tin quân sự của Việt Nam nói với BBC.
Cần tới tận một năm?
Image copyright VTV Image caption Giáo sư Yoshihiko Yamada, chuyên gia được Việt Nam mời điều tra
nguyên nhân, nói có thể cần tới một năm mới có kết luận điều tra vụ thảm họa.
Mới đây,
hôm thứ Bảy, một chuyên gia quốc tế được Việt Nam mời tham gia điều tra vụ cá
chết hàng loạt được truyền thông Việt Nam trích thuật bình luận về khi nào có
thể có kết quả điều tra cuối cùng của vụ thảm họa môi trường.
Trao đổi với kênh truyền hình VTV1 của nhà nước Việt
Nam, Giáo sư Yoshihiko Yamada, thuộc Đại học
Tokai, Nhật Bản, nói:
"Vấn đề hiện nay chúng tôi các nhà khoa học ở
trên thế giới và trong lần sang để cùng các nhà khoa học của Việt Nam (điều
tra), chúng tôi ai cũng hiểu rõ vai trò, trách nhiệm của chúng tôi.
"Và cố gắng tìm ra nguyên
nhân nhanh chóng tìm ra hiện tượng cá chết là nguyên nhân nào và sau đó cũng
cần phải có những thông báo trên phương tiện thông tin đại chúng là môi trường
đã an toàn và cá thì đảm bảo cho sức khỏe của người dân, không có vấn đề gì.
"Đó là trách nhiệm đầu
tiên, đối sách cấp bách mà chúng tôi cần tìm ra nguyên nhân đó và vấn đề thứ
hai như các bạn (Việt Nam) đã biết, đây là một trong những ô nhiễm môi trường
mà để tìm kiếm ra nguyên nhân, bây giờ Viện Hàn lâm Khoa học, Công nghệ Việt
Nam cũng đã đi theo hai hướng.
"Một là khả năng có thể
nguyên nhân là do thủy triều đỏ, hai nữa là cũng có khả năng đó là nguyên nhân
do những độc tố hóa học gây ô nhiễm biển.
"Thì để tìm ra đúng
nguyên nhân nào và đúng tất cả các nguyên nhân, thì chúng ta cần phải kết hợp
rất nhiều các yếu tố, những phân tích v.v... và với kinh nghiệm của chúng tôi,
nó sẽ phân tích có khi đến một năm thì mới tìm ra được đúng yếu tố, nguyên nhân
đó."
'Có thể kết luận rồi'
Image copyright others Image caption PGS. TS. Nguyễn Tác An cho rằng
Việt Nam đã có đủ dữ liệu, bằng chứng để kết luận nguyên nhân vụ cá chết hàng
loạt.
Ông Yoshihiko Yamada cho truyền thông Việt
Nam hay ông vừa tham gia một đợt nghiên cứu nguyên nhân kéo dài năm ngày, với
một nhóm các chuyên gia quốc tế gồm các nhà khoa học Israel, Đức, Mỹ cùng tham
gia với các chuyên gia và nhà khoa học Việt Nam 'tích cực' khảo sát ở hiện
trường các khu vực biển để cố gắng tìm nguyên nhân sự cố.
Trong khi
đó, một số chuyên gia của Việt Nam cho rằng hiện Việt Nam đã có thể kết luận
nguyên nhân của vụ thảm họa môi trường.
"Cá chết là thảm họa môi trường, không nên để
lâu nữa. Theo quan điểm của tôi, những cơ sở đấy [chứng cứ khoa học] có thể kết
luận được nguyên nhân rồi," Phó Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Tác An, nguyên Viện trưởng Viện Hải Dương học Việt Nam nói
với Bàn tròn thứ Năm của BBC hôm 05/5.
"... Khoảng hôm 20 [tháng
Tư] những kết quả ấy đã được phân tích, được hình thành báo cáo, tôi nghĩ đã
đến lúc hội đồng khoa học cấp quốc gia đánh giá và thông báo một cách khách
quan.
"Nhưng
đây là kết quả khoa học, còn công bố ra thông tin thế nào là trách nhiệm của cơ
quan công bố thông tin, theo luật pháp của Việt Nam là như vậy."
Còn một nhà khoa học khác, PGS. TS. Nguyễn Duy Thịnh, từ Viện Công nghệ
Sinh học và Thực phẩm, Đại học Bách Khoa Hà Nội, được truyền thông Việt Nam
trích thuật ý kiến, cho rằng 'chỉ cần một
ngày là đủ tìm ra nguyên nhân cá chết'.
"Tôi theo
dõi vụ việc này rất sát qua thông tin báo chí đăng tải. Nhiều người đại diện
cho cơ quan nhà nước đưa ra câu trả lời về nguyên nhân cá chết mà theo tôi như
sách giáo khoa đã dạy là: Cá sẽ chết vì thiếu chất oxy; chất hữu cơ nhiều quá
sinh ra độc tố khiến cá chết, hay sóng vỗ mạnh quá cá cũng chết.
"Tuy
nhiên, tôi khẳng định, cá ở các tỉnh miền Trung bị chết chắc chắn là do ngộ độc
trong nước. Đặc biệt, cá chết hàng loạt, trong đó có nhiều loại sống dưới tầng
đáy và trong cùng một thời điểm thì độc tố phải rất mạnh. Còn độc tố đó là gì
thì phải trực tiếp làm mới xác định được," ông Nguyễn
Duy Thịnh nói với truyền thông Việt Nam.
Tin BBC