'Có vấn đề' về phương pháp xếp hạng VN là quốc gia
hạnh phúc thứ 5 thế giới
Chỉ
số Hành tinh Hạnh phúc đo lường mức độ hạnh phúc của một nước trong mối liên hệ
với sự no đủ, tuổi thọ và bất bình đẳng xã hội rồi chia cho mức độ tác động đến
sinh thái của đất nước.
Báo Independent của Anh hôm 21/7 đưa tin Việt Nam đứng
thứ 5 trong danh sách 10 nước hạnh phúc nhất thế giới. Đây là kết quả đánh giá
về Chỉ số Hành tinh Hạnh phúc của Quỹ Tân Kinh tế học ở Anh. Chỉ số này đo
lường mức độ hạnh phúc của một nước trong mối liên hệ với sự no đủ, tuổi thọ và
bất bình đẳng xã hội rồi chia cho mức độ tác động đến sinh thái của đất nước.
Sau khi tin này được báo chí trong nước đưa lại, nhiều
người Việt Nam đã bày tỏ trên mạng xã hội rằng kết quả đó chỉ nên coi là tính
tham khảo vì trên thực tế mức độ hài lòng với cuộc sống ở Việt Nam còn thấp,
chưa nói đến hạnh phúc.
Chia sẻ với quan điểm vừa kể, Tiến sỹ Khuất Thu Hồng, Viện trưởng Viện Nghiên
cứu Phát triển Xã hội tại Hà Nội, chỉ ra rằng phương pháp phỏng vấn, lấy mẫu ở
Việt Nam của Quỹ Tân Kinh tế học có thể không đúng đối tượng. Bà nói với VOA:
“Tôi cho rằng
tất cả các tiêu chí đó của Việt Nam đều có vấn đề. Tuổi thọ của Việt Nam cũng
không phải là cao. Về môi trường thì rõ ràng là có quá nhiều vấn đề. Việc khai
thác tài nguyên của Việt Nam từ trước đến nay rất là không bền vững. Việt Nam
đang ở trong thời kỳ mà cái phân tầng xã hội nó càng ngày càng lớn. Ở Việt Nam
có một số những người rất giàu, còn lại có những người rất nghèo. Cái bất bình
đẳng tôi nghĩ nó khá là rõ. Nếu mà nói về bình đẳng thì cũng rất là khó để xếp
Việt Nam ở một cái top cao của hạnh phúc. Tôi cảm thấy những cái đánh giá,
nghiên cứu đấy có thể rất có vấn đề về phương pháp”.
Tỏ ý nghi ngờ về tính đáng tin cậy trong cách đánh giá
về vấn đề sinh thái, môi trường, chị Mai
Mai Hương, một cựu ký giả có 14 năm viết về các chủ đề văn hóa, xã hội hiện
sống ở thành phố Hồ Chí Minh, nêu ý kiến như sau với VOA:
“Riêng về vấn đề
sinh thái thì rõ ràng là không chính xác vì là trong năm qua Việt Nam đã đối
mặt với các vấn đề về môi trường rất là trầm trọng, đặc biệt là vụ cá chết.
Nhưng mà tại sao ở một quốc gia mà cá chết dọc bờ biển đến 200 kilomet mà lại
vẫn đạt được một số đỉnh cao về sinh thái thì cũng không rõ lắm về cách tính
của họ”.
Thảm họa ô nhiễm biển do hãng Formosa gây ra ở Hà Tĩnh
làm cá chết ở vùng biển 4 tỉnh đã khiến ngư dân các tỉnh miền trung vẫn điêu
đứng từ tháng 4 đến nay.
Anh Nguyễn Văn
Mộng, một người dân ở thôn Cồn Sẻ, ven biển tỉnh Quảng Bình, ngay sát nơi
khởi nguồn thảm họa cá chết, khi được hỏi cá nhân anh và người dân địa phương
có hạnh phúc với tình hình môi trường và các mặt khác của đời sống hiện nay hay
không, đã trả lời:
“Không hạnh phúc
được tí mô anh ạ. Toàn là bất an đến giờ, hạnh phúc chi anh”.
Đây không phải là lần đầu tiên Việt Nam nằm trong nhóm
các nước hạnh phúc nhất thế giới. Nhiều tổ chức quốc tế khác, kể cả Viện Gallup
của Mỹ, trong các năm trước như 2009, 2012 cũng từng xếp Việt Nam trong số các
nước hạnh phúc hàng đầu thế giới với căn cứ vào các tiêu chí khác nhau.
Mặc dù vậy, bất cứ khi nào các kết quả như vậy được
đưa ra, luôn có đông đảo người Việt Nam cho rằng việc xếp hạng đó không phản
ánh đúng thực tế. Để có đánh giá chính xác hơn về mức độ cảm nhận hạnh phúc ở
Việt Nam, Tiến sỹ Hồng nêu ra yếu tố cần được tập trung nhất vào:
“Hiện nay có lẽ
thiết thực nhất là chữ an toàn. An toàn đây là nói an toàn
trong thực phẩm, an toàn giao thông, an toàn trong môi trường xã hội. Những cái
mâu thuẫn xã hội hiện nay rất dễ dàng bùng nổ. An toàn nói chung ở Việt Nam bây
giờ tôi nghĩ là rất là có vấn đề. Tôi nghĩ đối với người Việt Nam thì có lẽ đấy
là một trong những vấn đề hết sức là ưu tiên. Thế rồi là vấn đề ô nhiễm môi
trường. Cái môi trường sống hiện nay cũng không an toàn. Môi trường tự nhiên
đang bị phá hủy”.
Bà viện trưởng Viện Nghiên cứu
Phát triển Xã hội cũng gợi ý cần chú ý đến các dịch vụ xã hội cơ bản như dịch
vụ giáo dục, y tế. Các khảo sát của chính một số cơ quan ở Việt Nam gần đây đã
chỉ ra rằng người dân Việt Nam “hoàn toàn không hài lòng” vào các dịch vụ này.
Bà Hồng bình luận:
“Nếu mà các vấn đề an toàn như tôi vừa nói đang có vấn đề, rồi những
dịch vụ xã hội cơ bản cũng chưa đáp ứng thế thì khó có thể nói là người Việt
Nam cảm thấy hạnh phúc được”.
Tiến sỹ Hồng cũng nhắc đến
thực tế là hiện nay đang ngày càng có nhiều người Việt Nam đi định cư ở nước
ngoài. Mới đây, Quốc hội Việt Nam đã không công nhận tư cách đại biểu của nữ
doanh nhân Nguyễn Thị Nguyệt Hường sau khi phát hiện bà này đã xin quốc tịch
Malta cho cả gia đình. Trên bình diện rộng hơn, Tiến sỹ Lê Đăng Doanh cho VOA
biết trong hai năm nay số người giàu và doanh nhân Việt Nam xin quốc tịch nước
ngoài đã tăng lên rất nhiều.
Bà Khuất Thu Hồng nhận xét
rằng “việc đó thể hiện chắc chắn là có
nhiều người không hài lòng với cuộc sống ở đây”.
Theo cách đánh giá của Quỹ Tân Kinh tế học Anh, nước
Costa Rica nhỏ bé ở Nam Mỹ là nước hạnh phúc nhất thế giới. Quỹ cho hay đứng
thứ nhì là Mexico mặc dù nước này có nạn tham nhũng và bạo lực băng đảng hoành
hành. Trong nhiều năm nay, đã có một số lượng lớn người dân Mexico tìm nhiều
cách để nhập cư vào Mỹ để tìm kiếm các cơ hội kinh tế trong khi Mỹ chỉ xếp hạng
108 về hạnh phúc trong bảng kết quả vừa rồi.