Người dân biểu tình tại Hà Nội chống tập đoàn Đài Loan
Formosa ngày 01 tháng 5 năm 2016. AFP
photo
Hiện tượng cá chết lần đầu tiên xuất hiện ở Vũng Áng,
Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh vào ngày 06 tháng 04 năm 2016, sau đó lan xuống Quảng
Bình, Quảng Trị, rồi đến Thừa Thiên Huế. Nhận thấy đây là hiện tượng bất ổn,
trên nhiều trang mạng xã hội nhiều người đã bày tỏ ý nguyện được biết nguyên
nhân gây ra hiện tượng trên là gì, tuy nhiên chính quyền lại chậm trễ, tắc
trách trong việc truy tìm nguyên nhân, thủ phạm và báo chí, các đài truyền
thông nhà nước lại câm lặng trong vụ này.
Gần 1 tháng sau từ hiện tượng cá chết, thì vào ngày 01
tháng 05 năm 2016 thì người dân cả nước mới xuống đường biểu tình yêu cầu chính
phủ minh bạch nguyên nhân cá chết, với số lượng người biểu tình đông nhất từ
trước đến nay, tập trung chủ yếu ở thành phố Hà Nội và sài Gòn và lẻ tẻ ở Nghệ
An. Nhà cầm quyền cs lại lại huy động một lực lượng lớn công an, dân phòng,
cảnh sát giao thông…để đàn áp, đánh đập và bắt bớ những người biểu tình cũng
như các phóng viên độc lập đi điều tra tìm hiểu sự việc.
Những
người biểu tình nói gì?
Anh Lê Sỹ Bình
người Nghệ An nhưng tham gia biểu tình trong Sài Gòn, thì yêu cầu chính phủ
phải đóng cửa khu công nghiệp Formosa ngay lập tức và truy tố những người đã
đồng ý ký cho khu công nghiệp Formosa xây dựng ở Việt Nam.
“Phải
nên đóng cửa Formosa vĩnh viễn, chính quyền phải làm như vậy, nhưng hiện tại
Formosa và chính quyền đang thông đồng cho nhau, để mà chạy án, họ dùng 500
triệu USD đó để tìm mọi cách để chạy án, đúng ra đúng pháp luật thì phải khởi
tố Formosa và bắt khẩn cấp đưa ra xét xử một cách công minh. Tìm ra những kẻ
nào đứng sau hậu thuẫn cho Formosa gây thiệt hại môi trường, yêu cầu nhà nước
làm rõ ra những cái đó, nếu chúng ta không đứng lên thì chính quyền Việt Nam và
Formosa sẽ bỏ qua vụ này luôn.”
Theo anh Dương
Lâm ở Sài Gòn chia sẻ, sống trong một đất nước dưới sự cai trị độc tài của
đảng cộng sản thì mọi chuyện có thể xảy ra:
“Cần
phải đóng cửa Formosa, cái thứ nhất là bởi vì những gì mà họ đã tạo ra, cái thứ
hai là vì môi trường an toàn cho người Việt Nam sau này.”
Anh Huỳnh An
Lộc ở tỉnh Sóc Trăng thì cho rằng qua sự việc lần này thì càng chứng tỏ
đảng cộng sản không quan tâm, không lo cho người dân mà họ chỉ biết bảo vệ
quyền lợi cho họ.
“Đảng
cộng sản không có quan tâm đến môi trường, đảng cộng sản quan tâm nhất là để
bảo vệ đảng cộng sản, đảng cộng sản quay lưng 360 độ để chống lại chính nhân
dân Việt Nam.”
Phóng viên độc lập Chu Mạnh Sơn thì cho rằng phải đóng cửa Formosa không những là sự
việc vừa xảy ra ở Vũng Áng, Kỳ Anh mà Formosa có lịch sử họ không tuân thủ
những biện pháp để xử lý nước và nhiều nước đã tẩy chay rồi, cớ sao Việt Nam
lại rước vào.
“Tất
cả mọi người trên đất nước Việt Nam đều lên án Formasa và yêu cầu Formosa đóng
cửa và cuốn gói về nước. Tất cả mọi người đều biết rằng là quá trình lịch sử
hình thành của Formosa, không chỉ ở Việt Nam mà các nước khác và họ cũng đã gây
ra các thảm họa và tôi nghĩ rằng cái này ho dọ yếu kém.”
Nhà báo, các nhà hoạt động
xã hội trẻ tại Việt nói gì về điều này?
Các chức sắc Việt Nam và video xin lỗi của Chủ tịch
Tập đoàn Formosa Hà Tĩnh trong một cuộc họp báo công bố lý do cá chết hàng loạt
ở miền trung Việt Nam, tại Hà Nội vào ngày 30 Tháng Sáu năm 2016. AFP PHOTO
Sau khi Formosa Hà Tĩnh nhận trách nhiệm về việc gây
ra thảm họa ô nhiễm môi trường biển, rất nhiều người không đồng tình về việc
chính quyền Việt Nam để yên cho nhà máy Formosa Hà Tĩnh tiếp tục hoạt động. Rất
nhiều ý kiến của các chuyên gia, giới luật sư cho rằng ‘cần có một vụ án hình
sự’ đối với thủ phạm.
Việc chính quyền Việt Nam (VN) nhận 500 triệu USD,
tương đương 11.500 tỷ đồng từ Formosa Hà Tĩnh để khắc phục thảm họa ô nhiễm môi
trường đã khiến cho trí thức, các nhà hoạt động xã hội và người dân VN bất
bình.
Thay vì đóng cửa, rút giấy phép đầu tư vĩnh viễn đối
với Formosa, chính quyền VN lại đứng ra xin nhân dân VN tha thứ cho họ. Hành
động đó khiến rất nhiều nhà hoạt động xã hội trẻ tại VN bức xúc, họ không thể
đứng nhìn môi trường biển của VN tiếp tục bị phá hoại bởi Formosa và những thủ
phạm liên quan.
Cần
khởi tố điều tra Formosa
Từ Hà Nội, người nghiên cứu luật, nhà báo trẻ Nguyễn
Đình Hà cho rằng, bằng chứng đã đưa ra là quá rõ ràng, kết luận điều tra của bộ
tài nguyên môi trường và tất cả các bộ ngành liên quan đều chứng minh Formosa
là thủ phạm và họ cũng đã nhận trách nhiệm. Anh Hà tiếp lời:
“Formosa
đáng phải bị khởi tố điều tra. Đây là một vụ án nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm
trọng về tội gây ô nhiễm môi trường và hủy hoại nguồn thủy sản, cũng như hủy
hoại nguồn nước.”
Anh Hà nói thêm, việc các cơ quan thanh tra đã phát
hiện ra 53 lỗi sai phạm của doanh nghiệp Formosa là một thí dụ điển hình về sự
tắc trách và vô trách nhiệm của họ, cũng như việc làm sai các quy định của pháp
luật của những người liên quan.
Từ Lâm Đồng, nhà báo trẻ Trần Minh Nhật thấy rằng, nên có những biện pháp pháp lý để đòi lại
quyền lợi chính đáng cho ngư dân vùng thảm họa. Đồng thời răn đe những công ty
khác và cũng đòi hỏi sự thượng tôn pháp luật, chứ không thể để thủ phạm muốn
làm gì là làm. Theo anh Nhật, ngoài việc truy tố hình sự đối với Formosa, còn
phải truy tố trách nhiệm hình sự đối với những bên liên quan, những người đã
tiếp tay cho Formosa Hà Tĩnh đầu độc biển Đông và người dân VN. Anh phân tích:
“Các
nhà chức trách có một cái tội rất nặng. Tội mà mình không thể bỏ qua được. Đó
là họ từ công đoạn kiểm duyệt dự án, từ công đoạn thông qua dự án, rồi kiểm tra
mức độ vệ sinh môi trường, kiểm tra công nghệ xử lý rác thải hay cả quy trình
hoạt động của Formosa. Thì các cơ quan nhà nước đã chấp nhận, đã có công văn
nói rằng công ty này hoạt động an toàn.
Khu chính nhà máy thép Formosa Đài Loan ở tỉnh Hà
Tĩnh. Ảnh chụp ngày 3 Tháng 12 năm 2015. AFP PHOTO
Nhưng
bây giờ kết quả mọi người nhìn thấy cá chết hàng trăm tấn ở biển miền Trung thì
chúng ta không phải chỉ có vấn đề quy trách nhiệm cho Formosa nữa. Đồng thời
phải hỏi xem ai là kẻ gián tiếp tiếp tay cho Formosa. Ở đây là bộ tài nguyên và
môi trường, đặc biệt là ủy ban nhân dân tỉnh Hà Tĩnh trong việc cấp phép cho
Formosa 70 năm hoạt động.”
Từ Sài Gòn, nhà hoạt động xã hội Lê Văn Sơn thấy rằng, sở dĩ có thảm họa này là vì các cơ quan chức
năng đã lạm quyền, tham nhũng, bao che cho Formosa trong thời gian dài. Theo
anh Sơn, việc chính quyền Việt truy tố trách nhiệm hình sự đối với Formosa, và
những thủ phạm liên quan là điều khó có thể xảy ra. Anh Sơn bày tỏ:
“Tôi
không bao giờ tin tưởng vào nền pháp luật do đảng cộng sản cai trị. Nên việc để
các bên liên quan liên đới có trách nhiệm trong vụ việc này khó xảy ra, rất khó
xảy ra.”
Cần đóng cửa Formosa
Anh Lê Văn Sơn
thấy rằng, nếu Việt Nam là một quốc gia có lòng tự tôn dân tộc, hệ thống lãnh
đạo đặt con người lên trên hết, thì những việc mà công ty Formosa đã làm đối
với con người, đất nước Việt Nam phải được chấm dứt. Anh nói:
“Cần
phải chấm dứt ngay, cần phải đình chỉ ngay và chấm dứt hoạt động ngay tức khắc
trên lãnh thổ Việt Nam.”
Anh Trần Minh
Nhật lại cho rằng, việc đóng cửa hoàn toàn đối với Formosa trong thời điểm
này cần phải được cân nhắc thật kỹ, cần bắt buộc Formosa trả lại môi trường
trong sạch, khắc phục thảm họa ô nhiễm biển, trong thời gian khắc phục thảm
họa, Formosa Hà Tĩnh phải ngừng hoạt động. Anh Nhật nói:
“Mình
phải xác định được cái giá bồi thường cho người dân. Đồng thời chúng ta phải
bắt buộc Formosa làm sạch lại môi trường. Khi xong rồi chúng ta có thể nói rút
giấy phép, cấm Formosa đầu tư vĩnh viễn vào Việt Nam như một số nước đã từng
làm với Formosa.”
Về nguyên nhân sâu xa của vấn nạn ô nhiễm môi trường
tại VN được anh Nhật phân tích, trong chiến lược phát triển, cạnh tranh của VN
đang có vấn đề lớn, Formosa chỉ là hiện tượng mà thôi, trước đó đã có rất nhiều
dự án như Vedan, Boxit Tây Nguyên… đã xả thải làm ô nhiễm môi trường cách trầm
trọng. Việc xảy ra những thảm họa môi trường như thế là do chính sách của nhà
nước chỉ chú trọng đến lợi nhuận, những hứa hẹn kinh tế trước mắt mà phớt lờ
những lợi ích lâu dài như lợi ích cộng đồng, vấn đề môi sinh, môi trường.
Anh Nguyễn Đình
Hà cho rằng, những tiếng nói trên các trang mạng xã hội, truyền thông độc
lập ở trong và ngoài nước đã tác động rất lớn đến người dân trong nước, do đó
anh Hà mong đợi:
“Tôi
mong đợi tiếng nói người dân cũng như sự phản biện của giới khoa học, tri thức
đánh động đến chính quyền. Buộc chính quyền phải làm theo những gì người dân
mong đợi, và buộc họ phải thực hiện theo đúng pháp luật mà họ đề ra.”
Theo
tường thuật của thông tín viên RFA