10 bẫy đầu tư đối với ngoại quốc ở Trung Quốc
Các công ty quốc tế thường gặp phải nhiều cái bẫy khác nhau khi đầu tư vào Trung Quốc, và nhiều công ty đã bị khốn đốn vì thiệt hại toàn bộ cả về nhân sự lẫn tiền bạc.
Cựu Phó Chủ tịch tỉnh Hồ Nam Vu Ấu Quân đã mô tả thực trạng việc các quan chức Trung Cộng thu hút các nhà đầu tư ngoại quốc vào Trung Quốc như sau: “Quý vị là ông chủ, và người ta sẽ làm theo bất cứ điều gì quý vị nói như một nhân viên cấp dưới trước khi quý vị đầu tư vào Trung Quốc. Người ta chăm sóc quý vị kỹ lưỡng khi quý vị đi thăm Trung Quốc. Và rồi sẽ là cơn ác mộng tồi tệ sau khi tiền của quý vị đã đổ vào Trung Quốc.”
Nhiều năm kinh nghiệm cộng với việc quan sát thị trường và môi trường đầu tư ở Trung Quốc đã dạy cho tôi một số điều. Sau đây là 10 cái bẫy mà nhà cầm quyền này sử dụng để bao vây các nhà đầu tư ngoại quốc.
Thành lập các chi bộ Đảng Cộng sản trong các tổ chức tư nhân
Tháng 08/1993, Ban Tổ chức Trung ương Trung Cộng đã ban hành một báo cáo về việc thúc đẩy phát triển Đảng ở các doanh nghiệp ngoại quốc. Bắc Kinh đề nghị rằng “tất cả các liên doanh ngoại quốc mà có hơn 3 đảng viên thì thành lập các tổ chức Đảng phù hợp với các quy định trong Điều lệ Đảng.”
Tháng 11/2018, Trung Cộng đã ban hành các quy định về việc thành lập các chi bộ Đảng trong các doanh nghiệp tư nhân.
Theo một bài báo được xuất bản vào tháng 10/2020 của tờ Nhân dân Nhật báo, cơ quan ngôn luận của Bắc Kinh, mục đích của các chi bộ Đảng trong khu vực công nghiệp tư nhân là nhằm cấy “gene đỏ” và lồng ghép việc xây dựng cộng sản chủ nghĩa vào trong toàn bộ quá trình phát triển của tổ chức đó.
Trên thực tế, với việc thành lập chi bộ Đảng và bố trí các quan chức cộng sản bên trong tổ chức đó như bí thư đảng ủy, cố vấn hội đồng quản trị công ty, và các vị trí khác, công ty đó sẽ bị kiểm soát và cuối cùng bị Trung Cộng nhấn chìm.
Hậu quả của việc thay đổi quan chức
Dưới hệ thống này của Trung Cộng, các quan chức mới thường phớt lờ và phủ nhận các quyết định do những người tiền nhiệm đưa ra; điều này có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng cho các nhà đầu tư.
Vào năm 2013 khi một số lượng lớn các công ty kinh doanh trực tuyến nổi lên ở Trung Quốc theo sự khuyến khích của Trung Cộng, một công ty niêm yết của Hoa Kỳ đã hợp tác với một chính quyền địa phương ở tỉnh Hà Nam để xây dựng trụ sở của một doanh nghiệp nội thất gia đình. Sau khi công ty này đã đầu tư gần 300 triệu nhân dân tệ (45.68 triệu USD), một bí thư thành ủy mới lên nhậm chức đã xác định rằng quyết định của cựu bí thư là sai. Kết quả là vị quan chức Trung Quốc nọ ngay lập tức hủy bỏ thỏa thuận hợp tác với công ty này, khiến cho dự án bị phá sản. Sau sự cố này, công ty này đã phải tự gánh chịu mọi thiệt hại. Những trường hợp như thế này không phải là hiếm ở Trung Quốc.
Cưỡng chế thu hồi đất và phá dỡ
Có rất nhiều trường hợp chiếm đất và cưỡng chế phá dỡ đã được thực hiện bởi các chính quyền địa phương ở Trung Quốc.
Năm 2015, một người Canada gốc Hoa đã mua hàng nghìn mẫu đất công nghiệp ở Thiên Tân để xây dựng một trung tâm logistics. Sau khi bắt đầu việc xây dựng, một nhà kinh doanh bất động sản địa phương đã quan tâm đến khu đất này. Để bán được mảnh đất này với giá hời (đất thương mại đắt gấp ít nhất 10 lần đất công nghiệp), chính quyền địa phương ở đây đã buộc đình chỉ thi công dự án trung tâm logistics này.
Sau vụ việc này, chính quyền địa phương chỉ hoàn trả lại tiền đất ban đầu cho nhà đầu tư kia và phớt lờ mọi thiệt hại khác. Nhà đầu tư đó đã thiệt hại hơn 50 triệu nhân dân tệ (7.6 triệu USD). Ngoài ra, tòa án địa phương ở đây thậm chí còn không chấp nhận đơn kiện của nhà đầu tư đó về việc chính quyền địa phương này vi phạm hợp đồng.
Dữ liệu giả
Đó là một bí mật mà ai cũng biết, rằng số liệu GDP của Trung Quốc là giả. Để đạt được tốc độ tăng trưởng dự kiến hàng năm, các chính quyền địa phương thường yêu cầu các doanh nghiệp báo cáo dữ liệu giả. Ví dụ, nếu doanh số bán hàng thực tế của một công ty là 100 triệu nhân dân tệ trong năm đó, thì chính quyền có thể yêu cầu công ty báo cáo 200 triệu hoặc 300 triệu nhân dân tệ hoặc thậm chí nhiều hơn khi nộp tờ khai giá trị sản lượng công nghiệp có chữ ký và đóng dấu của công ty.
Điều này rõ ràng gây ra rủi ro pháp lý khi đến công đoạn nộp thuế. Các tờ khai này trở thành bằng chứng mạnh mẽ nhất cho việc trốn thuế trong trường hợp công ty này bị cơ quan chức năng điều tra.
Ngoại giao ép buộc
Với Trung Cộng, việc ép buộc diễn ra rất thường xuyên. Chẳng hạn, hồi tháng 03/2017, Nam Hàn đã chọc giận Trung Cộng khi đồng ý lắp đặt hệ thống chống hỏa tiễn THAAD của Hoa Kỳ. Để trả đũa, các phương tiện truyền thông của Trung Cộng đã kích động công chúng tẩy chay tập đoàn Lotte của Nam Hàn. Lotte trở thành mục tiêu của các cơ quan thực thi pháp luật và các cửa hàng của họ đã bị chính quyền địa phương phạt tiền. Trang web phiên bản Hoa ngữ chính thức của tập đoàn này cũng bị tấn công và làm cho tê liệt. Tất cả 112 cửa hàng của Lotte Mart ở Trung Quốc đã bị đóng cửa, và sau đó họ buộc phải rút khỏi nước này.
Các công ty ngoại quốc thường là nạn nhân của chính sách ngoại giao ép buộc của Trung Cộng – một rủi ro mà các nhà đầu tư này phải tự mình đối mặt.
Các Ban Công tác Mặt trận Thống nhất
Ban Công tác Mặt trận Thống nhất (UFWD) chịu trách nhiệm giám sát các hoạt động gây ảnh hưởng ra ngoại quốc của Trung Cộng. Nó phối hợp và hỗ trợ hàng ngàn tổ chức ở ngoại quốc để tuyên truyền, gây ảnh hưởng đến giới tinh hoa địa phương, và trấn áp các nhóm bất đồng chính kiến.
Tháng 09/2020, Văn phòng Ủy ban Trung ương Trung Cộng đã ban hành tài liệu “Ý kiến về việc Tăng cường Công tác Mặt trận Thống nhất của nền Kinh tế tư nhân trong Kỷ nguyên Mới.” Tài liệu này kêu gọi các Ban Công tác Mặt trận Thống nhất tăng cường công tác tư tưởng và tầm ảnh hưởng của Trung Cộng trong khu vực tư nhân bằng cách nhắm vào một số cá nhân như lãnh đạo doanh nghiệp, cổ đông lớn của doanh nghiệp tư nhân, lãnh đạo chính của các tổ chức xã hội trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại, và các nhà đầu tư từ Hồng Kông và Ma Cao.
Nếu các nhà đầu tư ngoại quốc tuân thủ công tác mặt trận thống nhất của Trung Cộng, thì họ đang giúp Trung Cộng gây hại cho thế giới.
Nạn tham nhũng
Trong thế giới cộng sản, các chủ doanh nghiệp tìm kiếm sự hỗ trợ và bảo hộ từ các quan chức quyền lực – họ được gọi là “kao shan” trong tiếng Hoa, có nghĩa là “ngọn núi bạn có thể dựa vào.” Doanh nghiệp càng lớn thì “ngọn núi” càng lớn.
Tuy nhiên, những thương vụ làm ăn mờ ám có thể khiến cả hai bên gặp rắc rối. Chẳng hạn, nếu vị quan chức đó bị điều tra vì tội tham nhũng như hối lộ, thì một số lượng lớn các nhà đầu tư đã đưa hối lộ cũng sẽ bị liên lụy. Những vụ việc như vậy rất phổ biến ở Trung Quốc.
Luật an ninh nhà nước
Luật an ninh nhà nước của Trung Cộng có hiệu lực vào ngày 22/02/1993, cho phép các cơ quan an ninh nhà nước của Trung Cộng thực thi quyền trong các cuộc điều tra, tạm giam và bắt giữ. Khi tiến hành điều tra, các cơ quan an ninh có quyền đi vào các khu vực và địa điểm cấm và có quyền kiểm tra các thiết bị liên lạc điện tử của bất kỳ tổ chức hoặc cá nhân nào.
Kể từ khi luật này được thực thi, các nhà đầu tư từ Hồng Kông, Đài Loan và các quốc gia ngoại quốc khác đều bị đặt dưới sự giám sát – các email, các tài khoản mạng xã hội và các ứng dụng liên lạc ở ngoại quốc đều bị giám sát. Không có an toàn cho các nhà đầu tư ngoại quốc vì các bí mật cá nhân và bí quyết kinh doanh của họ sẽ bị tiết lộ cho Trung Cộng.
‘Sự kết hợp quân–dân sự’
Vào ngày 23/11/2017, Quốc vụ viện của Trung Cộng đã ban hành các quy định về việc hợp nhất quân đội Trung Quốc với khoa học, công nghệ và các doanh nghiệp tư nhân, điều mà nhà cầm quyền này gọi là “sự kết hợp quân–dân sự”. Mục tiêu là tăng cường sức mạnh quân sự của Trung Quốc bằng cách phát triển công nghệ tiên tiến và tuyển dụng nhân tài khoa học. Các doanh nghiệp tư nhân từ chối hỗ trợ quân đội Trung Quốc gặp phải vô vàn rắc rối.
Ép buộc chuyển giao công nghệ, trộm cắp tài sản trí tuệ
Ép buộc chuyển giao công nghệ là một trong những yếu tố chính dẫn đến cuộc chiến thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Theo ước tính trong báo cáo tháng 03/2021 của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế, trong số hơn 500 tỷ USD mặt hàng nhập cảng là hàng giả và hàng nhái trên toàn cầu vào năm 2016, một nửa đến từ Trung Quốc.
Chính phủ ông Trump đã kêu gọi Trung Quốc ngừng đánh cắp tài sản trí tuệ và ngừng ép buộc các công ty Hoa Kỳ phải chia sẻ công nghệ của họ với các công ty Trung Quốc.
Nói tóm lại, rủi ro lớn nhất khi đầu tư vào Trung Quốc không xuất phát từ sự cạnh tranh thị trường thông thường mà bắt nguồn từ Trung Cộng. Luật pháp chỉ bảo vệ sự cai trị chuyên quyền của Trung Cộng, chứ không bảo vệ các nhà đầu tư ngoại quốc.
Ông Gu Feng là một cựu ký giả kỳ cựu từ Trung Quốc Đại Lục, người đã dành nhiều năm để đưa tin về các vấn đề chính trị, kinh tế và xã hội của nước này. Ông hiện đang sống ở Hoa Kỳ.
Quan điểm trình bày trong bài viết này là của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của The Epoch Times.