Các bạn trẻ hãy đọc, dù chỉ 1 lần…
Tony Buổi Sáng Blog
1. Ở công ty anh bạn thân của Tony có 2 thế hệ nhân viên. Một là do người quen gửi vô, toàn đoạt giải nhất giải
nhì ngáo ngơ toàn quốc dù tốt nghiệp ĐH cả. Anh đào tạo xong, đủ năng lực ở lại
làm việc. Hai là thế hệ mới, tức các bạn trẻ tự search thông tin tuyển dụng anh
đăng trên mạng, đến kiểm tra IQ, tiếng Anh, năng lực ngôn ngữ, đạt yêu cầu và
vào làm. Anh thấy năng suất lao động của thế hệ 2 cao hơn hẳn. Các bạn này đến
rất sớm, về rất muộn. Làm mọi thứ không từ việc gì, cái gì cũng cứ vun vút,
nhoay nhoáy, ai cũng thích cũng mê. Và 100% đều đã đi làm thêm trong thời sinh
viên, nên giỏi giang bản lĩnh, không phải “nhờ người thân trợ giúp” khi ra đời.
Dù vẫn hoàn
thành công việc, nhưng nhóm “gửi gắm” không có tinh thần tự giác, có giám sát mới
làm, sếp đi công tác thì nhóm này lập tức đi trễ, về sớm, thậm chí “tranh thủ”
lý do hỏng xe, kẹt đường, nhức đầu…để trốn ở nhà, hoặc ngồi ở văn phòng chứ
chat chit facebook là chủ yếu, dù công ty có thưởng trên thành tích làm việc.
Nhóm này do gia đình bao bọc từ nhỏ, vô làm lương bao nhiêu cũng được, có thưởng
thì tốt không thưởng chẳng sao, ai kêu làm mới làm không thì ngồi đó. Kêu ghi “to-do list”, họ sẽ rặn mấy tiếng mới có
được vài dòng kiểu “gọi điện thoại cho
vài người, email cho vài người rồi hết”.
Thói quen cha mẹ
làm mọi thứ nên tay chân, não bộ đều không động đậy, laptop cũng không không biết
phải lau chùi. Anh nói, đây là lần cuối cùng anh nhận đám này vô, mặc kệ bà con
ai nói gì thì nói, mình không có nghĩa vụ làm từ thiện với đám bất tài này nữa.
Nhìn tụi nó uể oải lừ đừ ngáp miết chỉ muốn phóng phi tiêu vô mặt. Khi phỏng vấn,
thấy đứa nào không biết làm việc nhà từ nhỏ thì trường chuyên lớp chọn, thi ĐH
30 điểm đi nữa cũng tuyệt đối không nhận. Vì cha mẹ giành làm hết việc nhà thì
sẽ tiếp tục ban bố tình thương, tháng nào cũng gửi tiền chu cấp, làm mất động lực
sống hay đam mê của tụi nó. Đi làm cho có gọi là, có chỗ “sáng vác ô đi tối vác về”, công ty không phát triển được với nhân
viên kiểu vầy. Nhà cửa xe cộ cha mẹ để lại hoặc mua cho, ngành học cha mẹ chọn,
cuộc đời cứ như tầm gửi tầm leo, toàn người khác quyết định hộ. Mà có những ông
cha bà mẹ ông anh kỳ cục, cứ can thiệp vào cuộc đời con em mình như thời chiếm
hữu nô lệ. “Mày cứ ngồi vào bàn học cho
tao, tới giờ ăn tao kêu xuống. Mày học toán lý hóa thi Bách Khoa cho tao. Thi Y
dược cho tao. Thi Kinh Tế cho tao. Mày chỉ đi học cho tao, tao nuôi, không cần
đi làm thêm”. Cứ toàn “cho tao”,
sự ích kỷ dưới tên gọi “tình thương”
đã làm mất khả năng ra quyết định/tồn tại của một cá thể sống khác, biến những
đứa trẻ bình thường thành tàn tật cả tay chân lẫn trí óc vì cái gì cũng giành
làm, giành nghĩ hộ.
Công ty anh tổ chức học tiếng Anh,
training, chơi thể dục, thể thao…nhưng chỉ có nhóm thế hệ mới tham gia, nhóm cũ
thì “ép tôi học tiếng Anh đi, tôi sẽ học
cho. Ép tôi đi tập thể thao đi, tôi sẽ tập cho. Không thì thôi, đừng hòng đây
có mặt nhé”. Họ nói, ngày xưa đi học vì bị ép, “tại ổng, tại bả” bắt học. Đến trường vì bị điểm danh, bị thầy cô bắt
học chứ không phải vì ham kiến thức. Mục đích là có cái bằng. Đọc sách chỉ vì
có đề thi trong đó, chứ sách không liên quan đến thi cử thì đọc chi? Nên đi
làm, sếp ép thì làm không thì thôi. Tính tự giác hoàn toàn không có. Làm sếp ở
công ty có thể loại nhân viên này mệt lắm, hao hơi tổn tiếng, la hét rầm trời tụi
nó mới làm.
Lên chức, nâng lương họ cũng ham nhưng không được
cũng chả sao. Cho nghỉ việc thì cũng chả buồn phiền, lại quay về với cha mẹ, “qua nửa đời phiêu bạt, em lại về úp mặt vào
ô tô”. Ông cha bà mẹ lại điện thoại khắp các người quen, dáo dác chạy đi
xin xỏ người khác, lạy ông đi qua lạy bà
đi lại, xin bố thí cho con tôi 1 công việc, tôi già như thế này vẫn phải đi xin
việc cho con cho cháu, có khổ thân già tôi không? Nói xong thì òa khóc. Thì
trách ai bây giờ?
Mai An Tiêm từng nói 1 câu vô cùng hay là “của biếu
là của lo, của cho là của nợ”. Cái gì người khác cho mình sẽ mãi mãi là “của
nợ”. Nên TỰ MÌNH làm hết mọi việc, 18 tuổi trở lên mình phải quyết định cuộc đời
mình. Gương Mai An Tiêm còn đó. Bị đày ra hoang đảo vẫn sống tốt, sống giàu có
huống hồ mình vẫn ở trong thành phố, trong đất liền.
2. Giải pháp căn cơ để giải
quyết thất nghiệp của một xã hội. Tony đi
dạy cho một lớp CEO khởi nghiệp, điểm chung là đều dưới 30 tuổi và có tính TỰ LẬP
từ nhỏ. Như vậy, GỐC của giải quyết vấn đề thất nghiệp/khởi
nghiệp chính là tạo sự TỰ LẬP cho các bạn trẻ.
Tony cũng để ý,
100% các bạn tự biết giặt giũ nấu ăn, tự biết lau nhà lau cửa, tự biết sửa xe đạp
xe máy và đồ điện trong nhà, thêu thùa may vá, biết làm thêm trong thời gian đi
học…dù học chuyên ngành hẹp cách mấy, vẫn tự xin được việc, hoặc tự mở cái gì
đó khởi nghiệp. Học dù ở cao đẳng sư phạm miền núi nào đó, dạy giỏi thì các trường
dân lập ở Tp HCM vẫn nhận vô làm.
Tony có cô bạn tốt nghiệp ngành quản lý thư viện ĐH
văn hóa, cô nói lớp cô phần lớn thất nghiệp, trừ những người đi làm thêm trong
thời sinh viên. Họ làm quản lý nhà sách, công ty xuất bản, hoặc mở riêng cái gì
đó mà không cần đúng chuyên ngành. Có bạn học chuyên ngành còn hẹp hơn, ví dụ bảo
tàng học, nhưng trong thời gian đi học rèn giũa Anh Văn, làm các đề tài nghiên
cứu khoa học, tham gia các câu lạc bộ đoàn thể này nọ, tham dự các cuộc thi…thì
họ vẫn có thể được giữ lại trường, hoặc xin học bổng đi nghiên cứu tiếp, hoặc sẽ
có chỗ nhận vô làm, dù ngành khác. Bạn nào cầm bằng giỏi mà không có việc thì
chỉ có cái bằng là giỏi, còn người là DỞ, kém cỏi, học vì điểm số chứ không thực
lực. Thực lực là phải kiếm được việc, được tiền, dù học piano hay đàn tranh, học
vẽ hay học múa, học bất cứ ngành gì….
1. Với các bạn trẻ đã tốt nghiệp
mà đang thất nghiệp: Mình phải gạt
phăng mọi sự chu cấp của gia đình. Bất tài mới lấy tiền của cha mẹ, mới
nhờ cha mẹ bà con quen biết xin việc cho mình. Mình từ chối hết, tự mình kiếm
ăn. Lao động chân tay cũng được, có sao, miễn là có tiền. Trí óc mình có, từ từ
sẽ đi lên.
2. Học sinh vừa tốt nghiệp trung
học:
Nếu mình thích học ngành gì, mình kiên quyết bảo vệ và
chọn. Nhóm tự lập từ nhỏ đều biết mình thích cái gì, làm tốt cái gì. Còn
không biết thích cái gì thì ĐÓ LÀ NHÓM NGÁO NGƠ, học chục cái bằng
cũng thất nghiệp. Mình PHẢI vay mượn để học tập từ cha mẹ người khác …chứ không
nhận “viện trợ không hoàn lại” nữa. Muốn người khác có lòng tin để đầu tư cho
mình, thì mình phải tự tin mình trước. Người tự lập thì sẽ tự tin, tự chủ, tự trọng.
Phải xây dựng ý thức tự trọng đầu tiên của
mình, bằng cách “say NO” với tiền của người khác. Tuyệt
đối KHÔNG là KHÔNG. Tiền cha tiền mẹ là từ sự lao động của họ, không phải của
mình. Chưa có tỷ phú nào đi lên từ việc trúng số. Chúng ta chưa ai ở nhà do ông
tổ ông tiên để lại. Lịch sử hàng ngàn năm tây tàu gì cũng vậy, những dinh thự
vĩ đại ngày xưa bây giờ đều là viện bảo tàng, dù “đại gia” thời đó đều hồi môn
để dành cho con cháu, từ lâu đài Windsor bên Anh, dinh Hòa Thân ở Trung Quốc đến
cung điện mùa hè ở Nga… Cứ đời này đời khác, tự dưng con cháu không giữ được nữa.
Mình cứ mua cho nó 1 miếng đất, 1 cái nhà, một đống vàng…thì nó sẽ bán vàng để
ăn, hết rồi cắt đất bán lần lần, rồi tới bán nhà, rồi rơi vào nghèo khổ rách rưới.
Nhưng thế hệ sau đó nữa, thì lại bật dậy được vì ĐƯỢC sống trong nghèo khó.
Cho nên nghèo khó là một cơ hội tuyệt vời.
Giàu có là một thách thức để một đứa trẻ thành công. Phải
tận dụng cơ hội khó khăn của mình, và vượt sướng, buông bỏ hết những thảm nhung
để lăn lê trong cát bụi, để mình có tương lai. Nếu mình lỡ sinh ra trong nhà
giàu rồi, gạt hết, tự mình xoay sở, tự mình sinh sống. Ở Sài Gòn thì xin cha mẹ
đi học ở tỉnh khác, thành phố khác, trừ trường chỉ có ở Tp mới có thì đành chịu,
chứ học nông nghiệp hãy về Cần Thơ, học Vật Lý Sinh Học hay Toán thì lên Đà Lạt,
học thủy sản ra Nha Trang, học hàng hải ra Hải Phòng, học âm nhạc ra Huế…Thoát
ly ra khỏi vỏ bọc của gia đình, để được tự sống. Phải có những buổi sáng thức dậy
suy nghĩ hôm nay phải làm sao để có cơm ăn khi cái ví không còn 1 xu, tối nay
phải ngủ ở đâu khi tiền nhà chưa đóng, phải xin đi làm thêm ở đâu để có cái đi
chơi, để dành…Chính suy nghĩ như vậy sẽ giúp vỏ não mình hằn lên những nếp gấp
của sự trưởng thành, của sự tự tin. Chưa có ai nằm ra đường chết đói cả, bạn
nên nhớ điều đó. Khi cùng đường, người ta tự nghĩ phải đi ăn cơm từ thiện, vô
chùa ăn, ghé bạn mượn tiền, hay xyz…nào đó để tồn tại.
3. Cha
mẹ của mọi đứa trẻ phải thương chúng nó bằng
phương pháp giáo dục khác. Đến
tuổi biết ăn là tự xúc cơm, tự giặt giũ lau nhà, tự học, tự chơi. Ép chúng nó
buổi sáng phải thức dậy sớm, lau nhà lau cửa sạch sẽ, dọn dẹp mùng mền chiếu gối,
nấu nước nấu mì cho chính nó ăn, không nhịn đói kệ mày. Cuối tuần bắt nó phải
quét váng nhện, lau chùi tivi tủ lạnh, chăm sóc cây cảnh thú nuôi, quét sơn, sửa
nhà, tham gia các hoạt động ngoài xã hội, tuyệt đối không cho nó ôm laptop hay
ipad iphone khi chưa làm xong việc nhà. Nếu trường có tổ chức đi xe buýt đưa
đón thì cho chúng nó tự đi với bạn bè, không nên đưa đón, kẹt đường kẹt sá trước
cổng trường. Không xin xỏ việc làm cho chúng nó. Không ép chúng nó học ngành
mình yêu thích, mình thích thì mình học đi.
4. Cha
mẹ LỠ GIÀU CÓ thì
hãy cho con cháu mình một môi trường giáo dục tiên tiến
đến năm 18 tuổi và hết. Học vì đam mê chứ không phải vì bằng cấp, học
nghề cũng được chứ không nhất thiết học chữ. Không ép chúng nó học thêm nếu
chúng không thích học, chỉ có những đứa ham mê chữ nghĩa mới cho chúng nó vay
tiền học đại học, bắt ra trường trả lại. Tiền tích cóp một đời, hai vợ chồng già
xài cho sướng cuộc đời đi. Đi du lịch chỗ này chỗ kia, hoặc đem đi từ thiện để
tạo phúc/may mắn cho con cho cháu. Tương lai của tụi nó hãy để tụi nó quyết định,
đừng có đu theo hỏi miết. Nó mà về úp mặt vào ô tô, dựa dẫm là mình quánh, mình
đuổi đi.
Cứ “cho” riết thì một cục cưng biến thành một cục nợ
cho gia đình, một cục…tác của xã hội.
“Qua nửa đời phiêu bạt, em lại về úp mặt
vào ô tô. Ơi con ô tô, con ô tô…”