Phạm Trần
Chiến thắng Tổng thống Mỹ của Donald Trump đã giúp
cho Nga-Tầu xích lại gần nhau hơn, nhưng Việt Nam cũng khó mà được sống yên
trong gọng kìm Trump-Nga-Tầu.
Lý do vì ông Trump đã nói sẽ rút khỏi TPP, là một
trong những hành động của 100 ngày đầu tiên sau khi nhận chức ngày 20/01/2017.
Quyết định này được chính ông Trump thu hình rồi phổ biến trên mạng báo cá nhân
tối Thứ Hai, 21/11/2016. Ông Trump có thể làm được việc này bằng một quyết định
hành chính mà không phải qua Quốc hội.
Lời tuyên bố của Donald Trump, tất nhiên đã khiến cả
Nga và Trung cộng mở cờ trong bụng vì trước đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin
và Chủ tịch Nhà nước Trung Hoa Tập Cận Bình đã thảo luận tại Peru ngày
19/11/2016, bên lề Hội nghị Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á – Thái Bình Dương
(APEC, Asia-Pacific Ecenomic Conference), về việc hợp tác để thành lập “một
khu vực mậu dịch tự do ở Á Châu và Thái Bình Dương” thay thế
TPP.
Tổng thống Mỹ sắp mãn nhiệm Barack Obama, không nhắc
đến ý định rút khỏi TPP của ông Trump, nhưng đã tuyên bố tại Peru rằng “nếu
Mỹ ngừng thúc đẩy TPP, thì điều đó sẽ làm suy yếu vai trò lãnh đạo của Mỹ ở khu
vực châu Á-Thái Bình Dương.”
Hãng tin chuyên về tài chính và kinh tế Bloomberg viết
từ Peru rằng: "Lãnh đạo một số quốc gia khác tham dự APEC cho biết
họ có thể sẽ tìm cách điều chỉnh TPP để khiến thỏa thuận này trở nên hấp dẫn
hơn đối với Tổng thống đắc cử của Mỹ, hoặc tiếp tục thúc đẩy thỏa thuận này mà
không có Mỹ."
Ông Donald Trump khi tuyên bố sẽ bỏ TPP đã nói ông
muốn thương thảo “song phương” với các nước để đạt được thỏa hiệp thương mại tốt
hơn và công bằng cho nước Mỹ. Điều này cho thấy chính phủ Donald Trump đã nhất
quyết từ giã TPP như để xóa đi dấu vết lịch sử sau 8 năm cầm quyền của Tổng thống
Obama.
Nhưng Donald Trump không cho biết thương thuyết song
phương cái gì, bao giờ và với nước nào?
Cả Thủ tướng Australia Malcolm Turnbull lẫn Thủ tướng
Nhật Shinzo Abe đều bầy tỏ quan ngại đối với quyết định của ông Trump. Ông
Turnbull nói TPP "là một chiến lược quan trọng đối với Mỹ." Còn Thủ
tướng Nhật thì cũng chán nản không ít khi bảo rằng "TPP sẽ không có ý
nghĩa gì nếu vắng mặt Mỹ".
Tại cuộc họp báo ở Á Căn Đình (Argentina), sau hội
nghị APEC, Thủ tướng Abe nói: "Hiệp định này (TPP) không thể đàm
phán lại. Vì "việc này sẽ phá vỡ thế cân bằng nền tảng về lợi ích"
Vậy quyết định bỏ TPP của Tổng thống đắc cử Donald
Trump sẽ đưa đến hậu quả chính trị và kinh tế ra sao?
Hậu quả bỏ TPP
Trước hết, có nhiều người lầm
tưởng TPP chỉ là một Hiệp định thuần túy kinh tế giữa 12 nước gồm Úc,
Brunei, Gia Nã Đại (Canada), Chí Lợi (Chile), Nhật (Japan), Mã Lai Á
(Malaysia), Mexico, Tân Gia Ba (Singapore), Tân Tây Lan (New Zealand), Peru,
USA (Mỹ) và Việt Nam.
Thật ra TPP là một Thỏa hiệp
mang tầm vóc chiến lược an ninh và quốc phòng phản ảnh qua chính sách xoay trục
quân sự từ Âu sang Á của Hoa Kỳ, sau ngày Tổng thống Dân chủ Barack Obama đắc cử
năm 2008.
Vì vậy nó mới có tên là Hiệp định Đối tác Kinh tế Chiến lược Xuyên Thái Bình Dương (
Trans-Pacific Strategic Economic Partnership Agreement, gọi tắt là TPP).
Tuy không nói ra nhưng các chuyên gia quân sự, quốc
phòng chiến lược và kinh tế toàn cầu đều đồng ý, nếu được thi hành, TPP sẽ giúp
cho tuyến phòng vệ của Mỹ và các nước đồng minh bền vững hơn trước đe dọa bành
trướng quân sự và kinh tế mỗi ngày một lan rộng trong khu vực của Trung cộng.
TPP và biển đông
Bằng chứng là Mỹ luôn luôn cảnh giác Trung Hoa về
các hoạt động gây bất ổn định của họ trên Biển Đông từ mấy năm qua. Nghiêm trọng
nhất là việc Bắc Kinh đã biến dạng để xây dựng các bãi đá thành đảo mà họ chiếm
của Việt Nam ở Trường Sa để cho quân đồn trú và tầu Hải quân qua lại.
Trung cộng nói họ có quyền tự do hành động trên các
bãi đá và vùng nước chung quanh ở Biển Đông vì đó là chủ quyền lãnh thổ của họ.
Tuy nhiên, sự tiếm nhận của Bắc Kinh đã bị Tòa án trọng
tài thường trực của Liên Hiệp Quốc "Permanent Court of Arbitration, PCA)”
phủ nhận. Tòa này phán ngày 12/07/2016 rằng Trung cộng "không có
cơ sở pháp lý để yêu sách quyền lịch sử đối với tài nguyên tại các vùng biển
phía bên trong đường 9 đoạn.”
Tòa quyết định như vậy trong vụ án Phi Luật Tân kiện
Trung cộng ra Tòa Quốc tế để yêu cầu phủ nhận quyền chủ quyền của Bắc Kinh tự vẽ
trong hình lưỡi bò (hay còn gọi là Đường 9 Đoạn) đối với các vùng đảo và bãi đá
ở Biển Đông mà Phi, Việt Nam, Trung Hoa, Mã Lai Á, Đài Loan, Brunei cùng tranh
chấp trong vùng Trường Sa.
Trong thông cáo phổ biến, Tòa cũng nói: "Dù
trong lịch sử, những người đi biển cũng như ngư dân từ Trung cộng, cũng như từ
các nước khác đã sử dụng các đảo tại Biển Đông nhưng không có bất kỳ bằng chứng
nào cho thấy về mặt lịch sử Trung cộng đã chỉ một mình thực hiện việc kiểm soát
vùng nước này cũng như tài nguyên tại đây."
Dù thất bại nhưng Trung cộng tiếp tục bồi đắp và xây
dựng các đảo nhân tạo để làm bàn đạp quân sự khi cần. Đó đó, nếu còn TPP thì đối
trọng kinh tế có trị giá 28,000 Tỷ dollars ($28 trillion dollars), chiếm lối
40% tổng sản lượng của Thế giới, TPP sẽ là một khối kinh tế hùng mạnh và có khả
năng ngăn chặn các hành động quá khích của Bắc Kinh ở Biển Đông.
Nguy cho Việt Nam
Rất tiếc TPP sẽ không có cơ may sống lại dưới chính
quyền Trump như một khối Kinh tế thống nhất có lợi cho cả Mỹ lẫn 11 nước thành
viên. Nếu một Hiệp ước kinh tế mới do Nga và Trung cộng sáng lập và được các nước
Châu Á và Thái Bình Dương tham gia như họ đã làm, sau 7 năm thượng thuyết vất vả
của TPP, thì chính nước Mỹ sẽ bị khối kinh tế này bao vây chứ không phải Nga
hay Tầu.
Chính sách “xoay trục quân sự thời Tổng thống
Obama”, tất nhiên sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, nếu không muốn nói là lâm nguy ở
Á Châu và Thái Bình Dương khi 2 nước Nga-Hoa liên kết với nhau ở khu vực.
Đối với Việt Nam thì mất TPP là mất cả thế
đứng kinh tế và chính trị trong khu vực và trên thế giới. Về
kinh tế, Việt Nam không còn cơ may thoát khỏi kìm kẹp của Trung cộng. Nếu bị thêm
nước Nga đè đầu nữa thì hòn đá tảng ngàn cân Nga-Trung sẽ nặng thêm hàng triệu
cân nữa, vì ngay bây giờ, Việt Nam đã nằm gọn trong đống vũ khí, tầu ngầm và
máy bay chiến đấu của thỏa hiệp quốc phòng Việt-Nga.
Riêng về áp lực Việt Nam của Trung cộng ở Biển Đông
thì một tài liệu xuất hiện trên báo VNEXPRESS (trong nước) ngày 10/6/2015 đã liệt
kê 7 Bãi đá mà Trung cộng chiếm của Việt Nam ở Trường Sa đã được biến thành đảo
cho nhu cầu Quân sự như sau:
1) Bãi đá Châu Viên nằm ở phía tây quần đảo Trường
Sa của Việt Nam, bị Trung cộng chiếm đóng từ năm 1988. Philippines cũng có
tuyên bố chủ quyền với bãi đá này.
Châu Viên bị Trung cộng cải tạo chủ yếu trong hè năm
2014. Quá trình xây dựng các cơ sở, tòa nhà hiện vẫn tiếp tục.
2) Đá Chữ Thập nằm ở phía tây quần đảo Trường Sa của
Việt Nam và cũng bị Trung cộng đánh chiếm năm 1988. Hoạt động cải tạo đất tại
đây bắt đầu từ tháng 8/2014. Phần đất rộng dành cho xây dựng được hoàn thành
vào tháng 1/2015 và Trung cộng đang xây một đường băng ước tính dài 3.110m và một
cơ sở cảng biển.
(chú thích của Phạm Trần: Chữ Thập chỉ
cách Đà Nẵng 400 cây số)
3) Đá Gaven là một rạn san hô hình trái tim, thuộc
quần đảo Trường Sa, bị Trung cộng chiếm từ năm 1988 và đưa quân đồn trú trái
phép tại đây từ năm 2003.
4) Đá Tư Nghĩa bị Trung cộng chiếm đóng trái phép
năm 1988, sau đó Bắc Kinh xây dựng nhiều công trình kiên cố để quân lính đồn
trú tại đây. Trung cộng bắt đầu hoạt động xây dựng quy mô lớn từ hè 2014.
5) Đá Gạc Ma nằm ở phía tây bắc quần đảo Trường Sa,
có diện tích khoảng 7,2 km2, bị Trung cộng dùng vũ lực chiếm đóng từ năm 1988.
Đến đầu năm 2014, trên bãi đá chỉ có một nền bê tông nhỏ với một cơ sở liên lạc,
cầu cảng và một đơn vị đồn trú.
(chú thích của Phạm Trần: Đá Gạc Ma,
đang tiếp tục được mở mang, nằm trên đường tiếp tế cho quân Việt Nam, tính từ
Khánh Hòa. Nếu bị chặn, liệu lương thực có đến được lực lượng đồn trú ở Trường
Sa?)
6) Đá Vành Khăn nằm ở phía đông quần đảo Trường Sa,
là một rạn san hô hình bầu dục, bị Trung cộng chiếm từ năm 1995. Bãi đá bị cải
tạo quy mô lớn dọc theo rìa phía tây kể từ đầu năm 2015.
7) Đá Subi là một rạn san hô vòng phía tây nam quần
đảo Trường Sa, dài khoảng 6,5 km, rộng 3,7 km. Trung cộng chiếm đóng Subi từ
năm 1988
Như vậy thì Việt Nam đã bị mất biển đảo chưa hay khi
nào quân Tầu vào đến tận Hà Nội thì mới chịu thua?
Vì những hoạt động trái phép của Trung cộng đe dọa
an ninh lưu thông ở Biển Đông mà Tổng thống Obama, từ năm 2008, đã chuyển phần
lớn lực lượng Quân sự và Hải quân của Mỹ sang Châu Á và Thái Bình Dương để bảo
vệ an ninh lưu thông cho tầu bè đi lại trên vùng biển quan trọng này.
Lý do ông Obama quyết định ưu tiên bảo vệ vùng biển
này vì nó chiếm tới 70% bề mặt của địa cầu, và 50% mặt đại dương. Mỗi năm có gần
42,000 chiếc tầu hàng hóa lưu thông qua Biển Nam Hải (Biển Đông).
Đường biển chiến lược quan trọng này nối liền 3 khu
vực từ Đông bắc Châu Á với Đông Nam Á và Trung Đông. Hàng hóa trao đổi giữa các
nước trong vùng Á Châu Thái Bình Dương được ước tính lên tới 1.5 tỷ tấn, chiếm
1/3 tổng toàn cầu. (Tài liệu của
Asia Pacific Center for Security Studies, Honolulu, Hawaii)
Như vậy, liệu
chính quyền Donald Trump có thấy được lợi hại khi giết TPP đối với Việt Nam,
hay cứ để cho nước này tự do nhào lộn trong cơn lốc Trump-Nga-Trung?
(11/016)
Phạm Trần