Công an muốn tăng sức mạnh bằng nhiều luật mới hạn chế quyền chống
tham nhũng của dân
RFA
Đầu tháng tư năm 2017, Bộ công an Việt Nam đề nghị một
dự luật liên quan đến các thiết bị định vị, quay phim chụp ảnh, trong đó có điều
ghi rằng cấm sử dụng thiết bị, phần mềm ngụy trang dùng để ghi âm, ghi hình, định
vị gây phương hại an ninh quốc gia và trật tự, an toàn xã hội.
Nhiều người đang cho rằng dự luật này sẽ cản trở việc
tác nghiệp của giới báo chí, cũng như sự giám sát của dân chúng đối với cơ quan
nhà nước, đặc biệt là bộ công an.
IPhone là phương tiện quay phim, chụp ảnh
thông dụng của mọi người dân Việt Nam hiện nay. Trong ảnh: Giới trẻ Việt Nam gặp
gỡ Tổng thống Barack Obama tại Sài Gòn hôm 25/5/2016. AFP photo
Liệu có cấm được quay phim
và chụp ảnh?
Nhà báo tự do, blogger Trương Duy Nhất sống tại Đà Nẵng cho rằng dự luật này của ngành
công an là không thể thực hiện được:
“Tôi cũng không
hiểu sao ngày người ta càng nghĩ ra những dự định, những dự luật, mà nó rất buồn
cười, bịt miệng và che mắt dân. Cứ cho là anh ban hành được đi, thì nó
cũng chẳng bao giờ có hiệu quả cả, cũng không thể thực hiện được. Ví dụ như là
bây giờ chụp ảnh có cần máy ảnh đâu. Bây giờ ai cũng có iphone cả thì làm sao
mà giám sát để tôi không chụp ảnh không ghi âm được.”
Ông Phạm Chí
Dũng, nhà báo tự do sống tại Sài Gòn, từng được đào tạo làm nhân viên của
cơ quan an ninh, nói rằng:
“Bộ công an là một bộ rất chuyên chế, duy ý chí, và mang tâm
lý đối phó sự việc, và đối đầu với người dân. Thành ra họ đưa ra những bộ
luật chắp vá, ví dụ như cấm người dân quay phim chụp ảnh. Nói chung là họ sợ, họ
sợ mạng xã hội. Mà mạng xã hội bây giờ phát triển ghê gớm, chỉ cần quay phim chụp
ảnh chút xíu là đưa được lên mạng xã hội. Những lực lượng sờ sờ ngoài đường, những
lực lượng làm ảnh hưởng nhất đến hình ảnh bộ công an, là cảnh sát trật tự, cảnh
sát giao thông, đặc biệt là cảnh sát giao thông, với tình trạng vòi vĩnh, nhũng
nhiễu, ăn hối lộ, mãi lộ, của cảnh sát giao thông đã làm ô uế cả ngành công an.
Có lẽ là chính cảnh sát giao thông đã đưa ra cái đề
nghị cấm người dân quay phim chụp hình.”
Một nhà báo tự
do khác sống ở Bình Dương là ông Nguyễn
Thiện Nhân, người hay chứng kiến các cuộc biểu tình của công nhân tại các
khu công nghiệp phía Nam, nói rằng:
“Công an thì họ muốn thuận tiện ngành của họ, cho công việc của
họ, và họ không muốn người dân quay được những cảnh mà lực lượng công an làm những
điều xấu xa. Họ không muốn đưa những hình ảnh đó lên công luận. Khi việc
xảy ra có liên quan đến uy tín của ngành công an, uy tín của chính quyền thì
công an bênh vực cho người trong ngành của họ, và đưa thông tin một chiều để kết
tội người dân. Nếu như công dân được phép quay phim thì sẽ vạch trần sự dối trá
này. Cho nên họ muốn cấm điều đó.”
Làm sao có bằng chứng?
Người dân quay phim biểu tình phản đối
Formosa ở Hà Nội ngày 1 tháng 5 năm 2016. AFP photo
Trong hàng loạt những phản
ứng của người dân về dự luật cấm sử dụng thiết bị, phần mềm ngụy trang dùng để
ghi âm, ghi hình, định vị gây phương hại an ninh quốc gia và trật tự, an toàn
xã hội, một vấn đề được đặt ra liên quan đến quyền của người dân tham gia chống
và tố cáo tham nhũng.
Nếu tìm hiểu rõ,
quy định tại khoản 3, Điều 4 của dự luật “Nghị
định về điều kiện kinh doanh thiết bị, phần mềm ngụy trang dùng để ghi âm, ghi
hình, định vị” do Bộ Công an soạn thảo và lấy ý kiến, có nhấn mạnh chỉ cơ
quan chuyên trách được sử dụng những thiết bị, phần mềm có tính chất “nguỵ
trang”. Những
cơ quan đó chuyên trách bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội.
Đưa ra lập luận trên cương vị một luật sư, luật sư Trần Vũ Hải đặt sự việc vào tình huống
nếu không có những chứng cứ quan trọng thì những vụ án tham nhũng được xử lý
như thế nào?
“Giả sử họ cấm
đoán như thế thì họ gây tác động tai hại cho hoạt động của nhà báo, luật sư
cũng như hoạt động của công dân trong hoạt động chống tham nhũng.”
“Các nhà báo họ đi tác nghiệp, họ vào
các khu vực rất phức tạp, có buôn lậu, an toàn thực phẩm… nếu họ vác cái camera
thì chắc chắn không ai chấp nhận cho ghi là do không có bằng chứng.”
Về phía cơ quan công quyền, Luật sư Hải cho biết các
luật sư có quyền thu thập chứng cứ. Do đó, theo dự thảo luật mới, hoạt động nghề
nghiệp của luật sư sẽ bị ảnh hưởng, cũng như quyền bảo vệ mình và bảo vệ sự thật,
bảo vệ bằng chứng của người dân cũng bị tước đoạt.
Tiến sĩ kinh tế, nhà báo tự do Phạm Chí Dũng nhìn thấy ngay một lực lượng
thể hiện rõ nhất hiện trạng tham nhũng:
“Những lực lượng sờ sờ ngoài đường, những
lực lượng làm ảnh hưởng nhất đến hình ảnh bộ công an, là cảnh sát trật tự, cảnh
sát giao thông, đặc biệt là cảnh sát giao thông, với tình trạng vòi vĩnh, nhũng
nhiễu, ăn hối lộ, mãi lộ, của cảnh sát giao thông đã làm ô uế cả ngành công an.
Có lẽ là chính cảnh sát giao thông đã đưa ra cái đề
nghị cấm người dân quay phim chụp hình.”
Ông Nguyễn
Thiện Nhân nói suy nghĩ của mình nếu dự luật cấm quay phim chụp ảnh được
thông qua:
“Nếu luật đó được
thông qua thì sẽ gia tăng sự căng thẳng giữa người dân và lực lượng công an.
Bức xúc trong xã hội đang lên đến đỉnh điểm, mà luật này được thông qua thì giống
như đổ dầu vô lửa, gia tăng sự mâu thuẫn giữa công an và người dân, từ đó dẫn tới
những sự việc có thể nói là bạo động.”
Cần phải rõ ràng hơn
Chưa biết được dự luật này có được thông qua hay
không, nhưng có hai vấn đề được các nhà quan sát lưu tâm đến. Thứ nhất, đầu năm
2016, Tổ chức Minh bạch Quốc tế (TI)
công bố xếp hạng mức độ tham nhũng 2015 ở 168 nước và
vùng lãnh thổ. trong đó Việt Nam đứng thứ 112 trong danh sách này, tăng 7 bậc
so với năm 2014.
Và vấn đề thứ hai, nếu không cho báo chí, luật sư,
người dân sử dụng các thiết bị ghi lại chứng cứ tham nhũng, hối lộ theo cách họ
vừa có thể bảo vệ họ vừa có được bằng chứng, thì làm sao họ có thể tham gia chống
tham nhũng hối lộ kiên quyết như mong muốn của ông Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng?
Tính chất của ngành công an
Công an
khoát tay không cho chụp ảnh. Ảnh minh họa. AFP photo
Theo ông Nguyễn Thiện Nhân thì có nhiều sai lầm của công an không bao giờ được cơ quan nhà nước
hay công an thừa nhận, mà chỉ nói với nhau trong những cuộc họp nội bộ
mà thôi. Còn ông Phạm Chí Dũng thì
cho rằng tính cách chuyên chế của ngành công an chưa
bao giờ bị giảm sút:
“Theo tôi
thì chưa có dấu hiệu nào là quyền lực chuyên chế của bộ công an bị hạn chế. Thậm
chí nó ngày càng bành trướng và phát triển ra hơn. Nếu có điều kiện thì phát
triển ngay. Ví dụ như hồi trước ít có chuyện công an đánh đập người dân công
nhiên ở ngoài đường. Nhưng càng về sau này thì hiện tượng đó xảy ra ngày càng
nhiều, ngày càng lộ liễu, ngày càng thách thức.”
Ông Phạm Chí
Dũng dẫn chứng thêm những trường hợp người dân bị chết trong đồn công an, hoặc
những người hoạt động dân sự và dân quyền bị đàn áp.
Trong một lần
trao đổi với chúng tôi, nhà văn Thùy
Linh hiện sống ở Hà Nội, cũng từng được đào tạo làm nhân viên an ninh nói về
vai trò của ngành công an trong xã hội Việt Nam nói
riêng, và xã hội cộng sản nói chung rằng cơ quan công an rất có quyền lực và
không bị phán xét.
Tại Việt Nam,
theo nghiên cứu mới đây của ông Carl
Thayer, một chuyên gia người Úc về Việt Nam thì vào năm 2014 có thể có đến
hơn 11% số người Việt trong độ tuổi lao động có làm việc
hoặc hợp tác với ngành công an.
Số người này bao gồm những người trong biên chế
chính thức của ngành công an, lẫn những lực lượng bán chuyên nghiệp ở cấp phường
xã.
Tin
RFA (Cát Linh, Kính Hòa)