“…hơn 800 tờ báo chỉ có một ông Tổng Biên tập,
đó là đảng và nhà nước cộng sản thông qua Ban Tuyên giáo Trung ương Đảng Cộng sản
Việt Nam. Đảng cho phép báo chí truyền thông được nói cái gì, cái gì không, nói
tới đâu v.v…Chưa kể, đảng bắt nói không thành có, có thành không, đen thành trắng
và ngược lại.”
Khi báo chí là con rối trong tay nhà cầm quyền
Song Chi.
Trong
một chế độ độc tài thì làm gì có một nền báo chí tự do, trung thực? Ở VN cũng vậy
thôi. Cả nước có trên
hơn 800 cơ quan báo chí, chưa kể hơn 100 cơ quan báo điện tử, hơn 300 kênh phát
thanh, truyền hình phát sóng hàng ngày, với gần 18.000 nhà báo được cấp thẻ
đang hoạt động trên khắp vùng miền của đất nước và ở nước ngoài. Đó là một con
số không nhỏ tính theo tỷ lệ dân số.
Nhưng như nhiều
người vẫn nói, hơn 800 tờ báo chỉ có một ông Tổng Biên
tập, đó là đảng và nhà nước cộng sản thông qua Ban Tuyên giáo Trung ương Đảng Cộng
sản Việt Nam. Đảng cho phép báo chí truyền thông được nói cái gì, cái gì
không, nói tới đâu v.v…Chưa kể, đảng bắt nói không thành có, có thành không,
đen thành trắng và ngược lại. Lịch sử VN mấy ngàn năm nói chung và lịch sử VN kể
từ khi có đảng cộng sản ra đời nói riêng, còn tẩy xóa, sửa đổi, bóp méo, viết lại
được kia mà.
Điều đó chẳng có
gì mới. Vì miếng cơm manh áo, nhiều nhà báo đã phải chấp nhận thực tế này, và
cũng có những nhà báo vì hám lợi, hám danh và cả vì sự ngu dốt, thật sự hăm hở,
tích cực tự biến mình thành công cụ, thành cái loa của đảng, mà chúng ta vẫn gọi
là bồi bút, thậm chí, điếm bút. Nhưng cũng có những nhà báo vẫn giữ được lương
tri, lương tâm, cố gắng nếu không viết được thì im lặng chứ không làm bẩn ngòi
bút của mình.
Biết
là vậy nhưng đôi khi vẫn ngạc nhiên trước cái sư tồi tệ nói chung của nền báo
chí xã hội chủ nghĩa VN. Một
nền báo chí sinh ra và tồn tại trước hết là để bảo vệ đảng, bảo vệ chế độ, và
khi có bất cứ xung đột quyền lợi gì giữa đảng với nhân dân thì báo chí quốc
doanh tất nhiên sẽ đứng về phía nhà nước, chứ không phải đứng về phía nhân dân.
Có vô số ví dụ kể
ra không hết. Từ những cuộc biểu tình phản đối Trung cộng gây hấn, hiếu chiến
trên biển Đông của thanh niên, sinh viên, trí thức, người dân VN cho tới những
cuộc biểu tình vì bị nhà cầm quyền cưỡng chế đất đai, đền bù không thỏa đáng của
dân oan, những cuộc biểu tình phản đối vụ Formosa của bà con giáo dân các tỉnh
miền Trung dưới sự dẫn dắt của các linh mục trong thời gian vừa qua…Báo chí quốc
doanh hoặc là làm lơ như không hề có những cuộc biểu tình đó xảy ra, hoặc gọi
đó là những cuộc tụ tập gây rối, do bị kẻ xấu, các thế lực thù địch kích động,
giật dây.
Báo chí còn vu
cho người dân là đi biểu tình được các tổ chức phản động ở hải ngoại (thường
hay nhắc đến nhất lả đảng Việt Tân) cho tiền. Báo chí quốc doanh không ngần ngại
gọi thẳng tên và bôi nhọ một số trí thức, văn nghệ sĩ hay một số linh mục đi đầu
trong những cuộc biểu tình.
Trong đó những
cơ quan mạnh miệng nhất là báo Nhân Dân, Công An Nhân Dân, Quân đội Nhân Dân,
Công An TP.HCM hay đài truyền hình quốc gia VTV…
Khi xảy ra vụ
Formosa, ngay trong những ngày biển còn đang bị ô nhiễm nặng nề, cá chết hàng
loạt, người dân hoang mang không biết có nên ăn cá, hải sản hay không thì báo
chí, theo lệnh, thi nhau đưa tin biển đã an toàn, các quan chức đua nhau chụp
hình cảnh đi tắm biển, ăn cá… Tháng 11.2016 ông “Bộ trưởng TN&MT:
Biển miền Trung đã an toàn” (Zing.vn), tháng 2.1017 lại “Bộ
TNMT khẳng định biển miền Trung “đã an toàn” (Viet Times), trong khi
những nhà báo độc lập, facebooker tìm cách đến tận những làng chài miền Trung
nơi bị ảnh hưởng trực tiếp bởi thảm họa Formosa thì thực tế khác hẳn.
Cho tới nay đã
hơn một năm trời trôi qua, thảm họa Formosa vẫn đang tiếp tục gây ra những hậu
quả hết sức nặng nề cho môi trường biển, không khí, hệ sinh thái, đời sống ngư
dân, cho nền kinh tế VN và đặt ra những vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe trong
tương lai cho cả dân tộc, nhưng báo chí thì vẫn cứ nhà nước cho phép nói cái gì
thì nói cái đó và tuân theo lệnh nhà cầm quyền, vẫn cố mà bao che, bảo vệ cho
Formosa. Nào “Đến thời điểm hiện tại Formosa đã khắc phục được 52/53 lỗi
vi phạm, còn lại duy nhất một hạng mục theo lộ trình sẽ hoàn thành vào năm
2019.” (“Formosa đã khắc phục được 52/53 lỗi vi phạm”,
VietTimes)
Nhưng như chúng
ta đều biết, sai phạm quan trọng nhất của Formosa là cố tình tráo đổi công nghệ
cốc khô theo cam kết ban đầu sang sang cốc ướt để giảm chi phí mặc dù rất ô nhiễm
môi trường. Và chính vì sự tráo đổi này nên khi xảy ra sự cố trong việc sử lý
nước thải, đã khiến nước thải có chứa chất độc từ quá trình luyện cốc ướt xả thẳng
ra biển làm cá chết hàng loạt. Nếu Formosa luyện cốc khô, thảm họa đã không xảy
ra vì công nghệ khô không dùng nước…
Hay mới đây, để
phản ứng lại những cái sai trái của nhà cầm quyền trong chính sách thu hồi, cưỡng
chế đất đai cũng như đã đàn áp, bắt giam người dân, bà con Đồng Tâm, Mỹ Đức, Hà Nội đã tạm giữ gần 40 cán bộ địa phương, cảnh
sát cơ động, rào làng, quyết tâm “tử thủ” với nhà cầm quyền để giữ đất.
Báo chí lúc đầu
hoàn toàn án binh bất động mặc cho tin tức lan tỏa, được cập nhật liên tục trên
các trang mạng xã hội, báo người Việt ở nước ngoài và một số tờ báo lớn của quốc
tế cũng đưa tin: Times, The Straitstimes, The Star, ABC News, AP (Associated
Press), The Washington Post, Channel News Asia, The New York Times…Đến khi được
phép đưa thì lại đưa tin theo cái nhìn của quan chức Hà Nội nói riêng và nhà cầm
quyền VN nói chung.
Sau
hơn một tuần căng thẳng, sự việc cuối cùng cũng êm xuôi, chúc mừng bà con, nhờ
có internet, chưa gì thế giới cũng đã tỏ tường, chứ như ngày xưa thì bà con đã
bị đàn áp đẫm máu mà bên ngoài không ai hay. Như cuộc nổi dậy của bà con nông dân tỉnh Thái Bình
năm 1997 đã bị đàn áp đẫm máu trong bóng tối, hay một vụ việc tương tự như vụ Đồng
Tâm bây giờ đã xảy ra ở làng Lạc Nhuế, xã Đồng Hóa, Kim Bảng, tỉnh Hà Nam năm
1992.
Theo nhà văn Phạm
Thành tức blooger Bà Đầm Xòe, không chỉ dùng nhiều biện pháp, thủ đoạn để khủng
bố bà con, sau đó tử hình người đứng đầu là ông Trịnh Văn Khải, và đàn áp bà
con nông dân, “Lũ quan tham huyện này đã bỏ tiền ra thuê công an, côn đồ
để tìm mọi cách đàn áp dân, chúng còn thuê cả nhà văn, nhà báo về để viết, bôi
nhọ ông và dân làng, dựng phim lên truyền hình trung ương bôi nhọ ông… bộ phim
trên truyền hình nhà nước : ” chuyện Làng Nhô ” ra đời có kịch bản được chuyển
thể từ tiểu thuyết của nhà văn quê Hà Tây là Nguyễn Quang Thiều. Trong phim,
VTV còn bịa đặt ra chuyện ” Trịnh Khả dan díu với vợ liệt sỹ… ” trong khi ông
là một nhà giáo về hưu, vợ ông luôn cùng ông, cùng bà con bên cạnh đi đấu
tranh, vạch mặt quan tham. Hành vi đê tiện và bỉ ổi của lũ nhà văn, truyền hình
đã góp phần giết oan một công dân, một trí thức dám đứng ra cùng nhân dân chống
tham nhũng từ những năm 1990 của thế kỷ trước…” (“Lật
lại vụ án oan “Chuyện làng Nhô”).
Thời cuộc đã thay đổi. Trong vụ Đồng Tâm, ông Chủ tịch
UBND TP Hà Nội Nguyễn Đức Chung cuối cùng đã chấp nhận đối thoại với dân, bà
con khen ông Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Đức Chung thì cũng dễ hiểu. Nhưng
nhìn cung cách “đối thoại” của ông Chủ tịch UBND TP Hà
Nội Nguyễn Đức Chung và cái cách báo chí nhà nước tường thuật lại sự việc thì vẫn
bề trên lắm, vẫn cứ là quan nhìn xuống dân chứ chả phải quan chức sống bằng tiền
thuế của dân, công việc và nhiệm vụ của cán bộ, quan chức là phục vụ dân. Nào
người dân Đồng Tâm rất ăn năn hối lỗi, xin được khoan hồng, nào người Đồng Tâm
đã biết sai và xin lỗi, nào ông Chung nói "Đất nước ta có truyền thống
đánh kẻ chạy đi không ai đánh kẻ chạy lại, đối với người vi phạm nếu đã nhận thức
rõ, thành khẩn, khắc phục, chắc chắn sẽ được giảm nhẹ”…
Vụ Đồng Tâm xử sự được chừng đó đã là tiến bộ lắm đối
với quan chức nước này, nhưng phải còn khá lâu nữa để họ thực sự thành tâm, bỏ
được cái kiểu suy nghĩ, hành xử nhìn xuống đó, và đám báo chí truyền thông quốc
doanh bỏ được cái lối đưa tin coi khinh nhân dân như vậy.
Nhưng có lẽ điều đó sẽ chỉ thực hiện được trong một
xã hội tự do, dân chủ, thượng tôn pháp luật, một xã hội mà người dân thực sự có
tiếng nói của mình và quan chức, chính khách cho tới ngay cả Tổng thống, Thủ tướng
cũng thấm nhuần rất rõ sự thật rằng họ chỉ là người phục vụ cho nhân dân, phụng
sự đất nước. Còn báo chí thì có sự tự do, độc lập để thể hiện chính kiến của
mình, chứ không phải chỉ là con rối trong tay nhà cầm quyền!
songchi's blog (RFA)