Mỹ và Trung Quốc đã mâu thuẫn nhiều tháng nay về các vấn đề virus corona, thương mại, và Hong Kong
Hoa Kỳ đã buộc tội gian lận visa đối với bốn công dân Trung Quốc - những người bị cáo buộc nói dối về tư cách thành viên các lực lượng vũ trang Trung Quốc.
Ba người đã bị bắt trong khi FBI đang truy bắt người thứ tư, được cho là đang trốn ở lãnh sự quán Trung Quốc tại San Francisco của Trung Quốc.
Các công tố viên cho biết đây là một phần trong kế hoạch của Trung Quốc để đưa các nhà khoa học quân sự đến Mỹ.
Các thành viên của Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) đã nộp đơn xin thị thực nghiên cứu trong khi che giấu "mối liên hệ thực sự" của họ với quân đội, luật sư của bộ tư pháp Hoa Kỳ John C Demers cho biết trong một thông cáo báo chí.
"Đây là một phần khác trong kế hoạch của Đảng Cộng sản Trung Quốc nhằm tận dụng xã hội mở của chúng tôi và khai thác các tổ chức học thuật."
Các vụ bắt giữ được đưa ra sau khi Mỹ tuyên bố một nhà khoa học Trung Quốc đã trốn trong lãnh sự quán Trung Quốc tại San Francisco và một ngày sau khi các quan chức Mỹ ra lệnh đóng cửa lãnh sự quán của Trung Quốc tại Houston do cho rằng họ đánh cắp tài sản trí tuệ.
Hôm thứ Năm - trước khi các vụ bắt giữ được tuyên bố - người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân đã mô tả các cáo buộc của Hoa Kỳ là "sự vu khống độc ác" và nói rằng Trung Quốc "cần phải phản ứng và bảo vệ các quyền hợp pháp của mình".
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã nhiều lần chỉ trích Trung Quốc trong những tháng gần đây, về thương mại, đại dịch virus corona và luật an ninh mới của Hong Kong.
Vài giờ sau khi các cáo buộc được công bố, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo đã tố cáo một "chế độ chuyên chế mới" từ Trung Quốc.
Phát biểu tại Thư viện Tổng thống Richard Nixon ở California, ông Pompeo kêu gọi "mọi nhà lãnh đạo của mọi quốc gia" hãy phản kháng lại Trung Quốc, rằng việc đảm bảo các quyền tự do trước Đảng Cộng sản Trung Quốc là "sứ mệnh của thời đại chúng ta".
Các cáo buộc nói gì?
Bốn cá nhân bị buộc tội gian lận visa là Wang Xin, Song Chen, Zhao Kaikai và Tang Juan. Bà Tang được cho là đang trốn ở lãnh sự quán Trung Quốc ở San Francisco.
Cả bốn người này được cho là đã nói dối về mối liên hệ của họ với quân đội Trung Quốc (PLA). Họ đã nói rằng họ chưa từng phục vụ trong quân đội hoặc không còn phục vụ.
Wang Xin bị bắt vào ngày 7/6 sau khi bị thẩm vấn bởi các nhân viên của Cơ quan Hải quan và Biên phòng tại Sân bay Quốc tế Los Angeles. Ông này tiết lộ rằng ông vẫn là thành viên PLA, và làm việc tại một phòng thí nghiệm của trường đại học quân sự, thông cáo của bộ tư pháp cho biết. Nhưng trên thị thực thì ghi rằng ông ta đã rời quân đội vào năm 2016.
Song Chen và Zhao Kaikai đều bị bắt vào ngày 18/7.
Cả bốn công dân Trung Quốc bị buộc tội đều đang phục vụ trong quân đội vũ trang Trung Quốc
Các công tố viên cho rằng bà Song tự xưng là nhà thần kinh học đã rời lực lượng vũ trang nhưng thực tế vẫn làm việc với các bệnh viện của lực lượng Không quân ở Trung Quốc. Trong khi Zhao Kaikai tuyên bố chưa từng phục vụ trong quân đội nhưng thực tế là một thành viên của một tổ chức nghiên cứu hàng đầu của quân đội Trung Quốc.
Bà Tang được cho là thành viên của lực lượng không quân Trung Quốc (PLAAF). Một điệp viên đã tìm thấy những bức ảnh của bà trong bộ quân phục và bằng chứng cho thấy bà làm việc tại một trường đại học y tế không quân.
Bà Trang cũng bị cáo buộc đã viết trên đơn xin thị thực rằng bà chưa bao giờ tham gia quân đội.
Các nhân viên FBI cũng đã thẩm vấn người ở 25 thành phố của Hoa Kỳ có "mối quan hệ không công bố" với quân đội Trung Quốc, bộ Tư pháp Hoa Kỳ cho hay.
ĐIỀU GÌ ĐANG XẢY RA TẠI LÃNH SỰ QUÁN TRUNG QUỐC?
Các vụ bắt giữ diễn ra hai ngày sau khi lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston bị kiểm tra.
Cảnh quay cho thấy người ta ném những gì dường như là giấy vào thùng lửa. Các dịch vụ khẩn cấp đã được gọi đến tòa nhà nhưng cảnh sát Houston nói rằng họ không được phép vào trong.
Hôm thứ Tư, chính quyền Mỹ đã cho Trung Quốc 72 giờ để đóng cửa lãnh sự quán "để bảo vệ tài sản trí tuệ của Mỹ và thông tin cá nhân của người Mỹ".
Lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston là một trong năm lãnh sự quán ở Mỹ, không kể đại sứ quán ở Washington. Trung Quốc mô tả việc đóng cửa này là một "sự khiêu khích chính trị".
ĐIỀU GÌ GÂY CĂNG THẲNG GIỮA TRUNG QUỐC VÀ MỸ?
Có một số điểm mâu thuẫn chính giữa Bắc Kinh và Washington. Một số điểm mâu thuẫn nghiêm trọng nhất là:
Virus corona: Tổng thống Trump đã nhiều lần gọi Covid-19 là "virus Trung Quốc", và cáo buộc nó có nguồn gốc từ một phòng thí nghiệm của Trung Quốc, mặc dù các nhân viên tình báo của chính ông nói rằng virus corona "không phải là nhân tạo". Đáp lại, các quan chức Trung Quốc cho rằng, dù không có bằng chứng, Covid-19 có thể có nguồn gốc từ Mỹ
Thương mại: Ông Trump từ lâu đã cáo buộc Trung Quốc thực hiện giao dịch không công bằng và trộm cắp tài sản trí tuệ. Kết quả là Mỹ và Trung Quốc đã tham gia vào cuộc chiến thuế quan ăn miếng trả miếng từ năm 2018
Hong Kong: Việc Trung Quốc áp dụng luật an ninh quốc gia mới tại Hong Kong vào tháng Sáu đã khiến Mỹ hủy bỏ chế độ ưu đãi kinh tế dành cho thành phố này. Bắc Kinh đã cáo buộc Mỹ "can thiệp thô bạo" vào các vấn đề nội bộ, và thề rằng sẽ trả đũa Mỹ
Biển Đông: Hai nước cũng đã xung đột về việc Bắc Kinh yêu sách chủ quyền với các nguồn tài nguyên ngoài khơi trong vùng biển đang tranh chấp, mà ông Pompeo gọi đây là một "chiến dịch bắt nạt".