BBC
Image copyright REUTERS
Image
caption Đảo Pagasa (Thị Tứ) thuộc
Trường Sa, hiện do Phi Luật Tân kiểm soát
Tòa Trọng tài quốc tế hôm 29/10 phán quyết rằng họ có đủ thẩm quyền để xét
xử vụ Phi Luật Tân kiện Trung Hoa cộng sản liên quan tới Biển Đông.
Tòa Trọng tài Thường trực đặt tại The Hague, Hà Lan, đã bác luận điểm của
Trung cộng rằng đây là tranh chấp về chủ quyền và vượt ra ngoài thẩm quyền của
tòa.
Tòa này sẽ bắt đầu xem xét các bằng chứng của Phi Luật Tân theo Công ước
Liên Hiệp Quốc về Luật Biển.
Phán quyết mới đưa ra hôm 29/10 được cho là thất bại lớn đối với Trung cộng.
Bộ Ngoại giao nước này hôm 30/10 đề nghị Phi Luật Tân quay lại "con đường
đúng đắn" và đàm phán để giải quyết bất đồng.
Các tuyên bố chủ quyền của Trung cộng ở Biển Đông lâu nay đã bị các nước
láng giềng phản đối.
Manila và Bắc Kinh lâm vào căng thẳng ngoại giao sau vụ bãi cạn
Scarborough, mà Trung cộng gọi là Hoàng Nham đảo và đã kiểm soát từ 2012.
Đơn kiện của Phi nói yêu sách 'đường chín đoạn', hay 'đường lưỡi bò' mà
Trung cộng dùng để khoanh vùng chủ quyền của mình ở Biển Đông, là trái với Công
ước LHQ về Luật Biển mà cả Trung Hoa cộng sản và Phi Luật Tân đều là thành
viên ký kết.
Có thẩm quyền
Image copyright Getty
Image
caption Người Phi Luật Tân biểu tình
phản đối Trung Quốc về biển đảo
Sau khi Phi Luật Tân thông báo kiện Trung cộng ra Tòa Trọng Tài, Việt Nam
đã gửi "thông báo quan tâm" (statement of interest) của mình tới tòa
này.
Trong thông báo, Việt Nam thừa nhận Tòa Trọng tài có quyền hợp pháp trong
vụ kiện do Phi Luật Tân khởi xướng từ tháng 1/2013, đề nghị tòa quan tâm, đồng
thời cũng bác bỏ yêu sách đường chín đoạn của Trung cộng.
Cuối ngày 29/10/2015, tòa mới quyết định có thẩm quyền xem xét bảy điểm
trong đơn kiện của Phi Luật tân, theo Công ước LHQ.
Trong thông cáo mới ra, tòa này cho hay đã bác bỏ luận cứ của Trung cộng
rằng tranh chấp giữa hai bên "thực chất là về chủ quyền đối với các đảo ở
Biển Đông và do vậy vượt ra ngoài thẩm quyền của tòa".
Ngược lại, tòa phán quyết rằng đây là vụ "hai quốc gia bất đồng về
cách diễn giải hoặc thực hiện Công ước [LHQ về Luật Biển]'.
Trung cộng đã tuyên bố không tham gia quá trình tranh tụng với lý do tòa
không có thẩm quyền.
Hiện chưa rõ các phiên tranh tụng tiếp theo sẽ được tổ chức khi nào.
Tòa Trọng Tài Thường trực là tổ chức có 117 nước thành viên, được thành
lập năm 1899 để thúc đẩy giải pháp hòa bình cho các tranh chấp giữa các quốc
gia.
Image copyright
BBC World Service