Việt Nam nhận hơn 4,3 tỉ đôla viện trợ và
tài trợ từ nguồn nhà nước Trung cộng từ 2000 đến 2013, theo nghiên cứu mới về tổng dòng số tiền Trung cộng 354 tỷ đôla Mỹ trợ
giúp 140 nước trong giai đoạn này.
Bản quyền hình ảnh BBC NEWS Image caption Trung cộng
viện trợ cho những nước nào? Số liệu tính bằng đôla Mỹ
Con
số này, có thể không đầy đủ, cho thấy các nước Đông Nam Á khác như Thái Lan,
Lào, Myanmar, Campuchia nhận tiền từ Trung cộng hơn nhiều so với Việt Nam.
Đặc
biệt, Lào là nước có dân số nhỏ nhất trong năm quốc gia trên, nhưng nhận tới
12 tỉ USD từ Trung cộng trong cùng thời gian.
Văn phòng Nghiên cứu AidData tại
College of William & Mary, bang Virginia, Hoa Kỳ, đã hợp tác với các nhà
nghiên cứu từ Harvard của Mỹ và Đại học Heidelberg của Đức.
Nhóm
AidData giám sát và thu thập tin tức về các dòng tiền từ Trung cộng sang các
nước, qua sử dụng tin chính thống, tài liệu sứ quán, cũng như thông tin về nợ nần,
viện trợ của các nước.
Trong
bảng số liệu gửi cho BBC, AidData cho biết nghiên cứu của họ bao gồm ba dạng
tài chính mà Trung cộng dành cho các nước:
Viện trợ và tiền ngân hàng cho VN
Viện trợ phát triển
chính thức (ODA):
có mục đích thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội, lãi suất ưu đãi, chủ yếu do Bộ
Thương mại Trung cộng cấp. Trong hạng mục ODA, ví dụ, Trung cộng từng viện trợ
không hoàn lại 60 triệu nhân dân tệ cho Việt Nam bổ sung vào phần kinh phí xây
dựng ký túc xá học viên của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.
Bản quyền hình ảnh GETTY IMAGES Image caption Chủ
tịch Trung cộng Tập Cận Bình thăm Việt Nam tháng 11/2015
Dòng tiền chính thức
khác
(AidData dùng chữ tiếng Anh là Other Official Flows, gọi tắt OOF): cũng do chính phủ Trung cộng cấp,
thường thông qua Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung cộng (China Eximbank) và Ngân
hàng Phát triển Trung cộng (China Development Bank). Nhưng các dự án này không
thuộc mục đích giúp phát triển, hoặc không đủ ưu đãi để gọi là ODA. Một ví dụ
OOF là Trung cộng năm 2003 cung cấp hai khoản vay cho dự án xây dựng Cung Hữu
nghị Việt - Trung tại Hà Nội.
Dòng tiền không rõ (AidData gọi là
Vague Official Finance, gọi tắt OF):
các dự án cũng dùng tiền chính phủ Trung cộng nhưng AidData không đủ thông tin
để xác minh đây là ODA hay OOF.
Một
ví dụ về dòng tiền không rõ (OF) là AidData dẫn lại khoản vay 530 triệu Nhân
dân tệ (64 triệu đôla) năm 2003 của Trung cộng, cho Việt Nam hiện đại hóa thông
tin tín hiệu đường sắt các tuyến Hà Nội - Lào Cai, Hà Nội - Đồng Đăng, Hà Nội -
Thái Nguyên và khu đầu mối Hà Nội.
Bản quyền hình
ảnh GETTY IMAGES Image caption AidData thống kê khoản tín dụng ODA 85,5 triệu
USD để xây Nhà máy Nhiệt điện Cao Ngạn, Thái Nguyên, của tập đoàn than khoáng sản
Việt Nam (Vinacomin)
Theo
bảng số liệu mà AidData cung cấp cho bbcvietnamese.com, từ 2000 đến 2013, tổng
cộng Việt Nam nhận từ Trung cộng hơn 4,3 tỉ đôla, trong đó:
Số
liệu của AidData về Việt Nam dựa theo 19 dự án ODA, 7 OOF và 9 OF trong giai đoạn
2000-2013.
Việt
Nam
|
||
ODA
|
OOF
|
OF
|
gần
350 triệu đôla Mỹ
|
gần
986 triệu đôla
|
gần
3 tỉ đôla
|
Tổng
cộng: 4,3 tỉ đôla
|
||
Để
so sánh, sau đây là các con số liên quan một số nước Đông Nam Á nhận tiền từ nguồn
chính phủ Trung cộng:
Campuchia
|
||
ODA
|
OOF
|
OF
|
3
tỉ đôla
|
4,9
tỉ đôla
|
741
triệu đôla
|
Tổng
cộng: 8,7 tỉ đôla
|
||
Indonesia
|
||
ODA
|
OOF
|
OF
|
869
triệu đôla
|
5,5
tỉ đôla
|
2,9
tỉ đôla
|
Tổng
cộng: 9,3 tỉ đôla
|
||
Lào
|
||
ODA
|
OOF
|
OF
|
663
triệu đôla
|
10,9
tỉ đôla
|
383
triệu đôla
|
Tổng
cộng: 12 tỉ đôla
|
||
Myanmar
|
||
ODA
|
OOF
|
OF
|
764
triệu đôla
|
527
triệu đôla
|
726
triệu đôla
|
Tổng
cộng: 2 tỉ đôla
|
||
Thái
Lan
|
||
ODA
|
OOF
|
OF
|
gần
14 tỉ đôla
|
1,2
tỉ đôla
|
|
Tổng
cộng: hơn 15 tỉ đôla
|
||
Lãi suất cao
Trong
một bài trên BBC News, có mô tả dòng tiền từ Trung cộng viện trợ hoặc tài trợ
cho nước ngoài.
Từ
2000 đến 2014, Trung cộng tài trợ 4.300 dự án ở 140 nước, trị giá 354 tỉ đôla,
so với tổng viện trợ của Mỹ là 394 tỉ đôla trong cùng thời gian.
Số
liệu AidData cho thấy Mỹ và Trung cộng phân phát số tiền gần bằng nhau trong
giai đoạn 2000-2014 nhưng theo cách khác nhau.
Chừng
93% viện trợ của Mỹ theo đúng định nghĩa truyền thống về viện trợ. Số tiền có mục
đích giúp phát triển kinh tế và phúc lợi. Ít nhất một phần tư số tiền là cho
không chứ không phải tiền cho vay.
Còn
với Trung cộng, chỉ có 21% có thể xem là viện trợ truyền thống.
Đa
số còn lại là các khoản vay thương mại mà sau này phải trả lại cho Bắc Kinh
cùng lãi suất.
Đây
là sự thay đổi trong cách cấp viện của Trung cộng, cả về số lượng và tỷ lệ
viện trợ không hoàn lại và tiền cho vai có lãi suất.
Trong
một bài hồi 2015 trên Huffington Post, Daniel Wagner, CEO của công ty Country
Risk Solutions ở Mỹ nêu con số rằng Trung cộng viện trợ ra nước ngoài 39 tỷ
USD trong sáu thập niên, từ 1950 đến 2009.
Trong
khoản này, có 40% là viện trợ, và 60% còn lại là tiền cho vay không lãi suất
và cho vay có lãi suất.
Xem
bài tiếng Anh 'China's secret
aid empire uncovered' và bản tiếng Việt trích
thuật một số nét chính trong bài tường thuật của của Celia Hatton.
BBC