Tác
giả: Marc Leonhard
Dịch
giả: Trần Huê (Diễn đàn VN 21)
Hôm nay, trong vụ Phi Luật Tân kiện Trung
cộng Tòa án Trọng tài thường trực (Permanent Court of Arbitration PCA) ở La
Haye sẽ ra phán quyết. Trong dịp này ký giả Marc Leonhard của chương trình
Tagesschau, thuộc đài truyền hình Đức ARD đã có bài viết về mánh khoé của Trung
cộng là dùng đội dân quân biển trá hình làm ngư phủ để uy hiếp, đánh đắm các
tàu đánh cá Việt Nam trong vùng tranh chấp Biển Đông. Điều này không khỏi làm cho người đọc liên tưởng đến lực
lượng công an đội lốt côn đồ đàn áp dân chúng biểu tình đỏi hỏi nhà cầm quyền
Hà Nội minh bạch trong sự kiện Formosa Hà Tĩnh làm ô nhiễm biển gây thiệt hại
vô lường cho ngư phủ ở bốn tỉnh miền Trung. Đánh cá vùng cận duyên thì cá đã chết,
đi xa ra khu Hoàng Sa thì bị dân quân biển Trung cộng đánh chìm tầu, còn nỗi khổ
nào hơn cho ngư dân Việt Nam nhưng nhà cầm quyền Hà Nội vẫn nhắm mắt làm ngơ!
Sau đây là bài của ký giả Marc Leonhard do Trần Huê chuyển sang tiếng Việt.
* * *
Bề ngoài thì
trông họ như những người đánh cá bình thường, nhưng các thuyền đánh cá Trung cộng
ở Biển Ðông đang đảm nhận công tác quân sự. Giới lãnh đạo ở Bắc Kinh đặt tin cậy
vào lực lượng dân quân đánh cá trong vấn đề tranh chấp lãnh hải – điều này
không phải chỉ hải quân Hoa Kỳ đã phải nếm mùi.
Tàu tuần tiểu
trang bị võ khí điều khiển, tàu sân bay tự chế biến, tàu ngầm chạy bằng năng lượng
nguyên tử – đó là một mặt của việc tăng cường lực lượng hải quân Trung cộng
đang gây lo ngại và chú ý của Hoa Kỳ cũng như nhiều quốc gia Á châu. Ngược lại,
lực lượng dân quân đánh cá vẫn chưa
được để ý đến. Thực ra bộ phận không chính quy này
đóng một vai trò quan trọng trong vùng hải phận quốc tế đang có tranh chấp ở Biển
Ðông. Nơi đây Trung cộng giành lấy quyền lợi bằng những biện pháp có khi
rất hung tợn.
Những dân quân
biển này được tuyển chọn từ thành phần ngư phủ ở các tỉnh duyên hải, một phần
khác có những cựu quân nhân hải quân cũng phục vụ trong các đơn vị này. Các con
số chính xác về số lượng và tầm vóc của bộ phận dân quân không ai biết – nhất
là vì chính quyền không hề lên tiếng.
Dùng
ngành đánh cá để khẳng định tham vọng lãnh hải
Lợi
thế chính trị lớn nhất của lực lượng dân quân đánh cá là bề ngoài dân sự của
nó. Sự hiện diện của
họ không có tính chất đối mặt, nhưng có thể đóng góp hữu hiệu nhằm bảo vệ quyền
lợi trên biển của Trung cộng như lực lượng tuần duyên, theo nhà phân tích
Michael Paul thuộc Viện Khoa Học và Chính Trị (SWP) nói với tagesschau.de. Hơn thế nữa, “các hoạt động bình thường” như việc
hành nghề đánh cá xác quyết tham vọng lãnh hải một cách tối ưu ở Biển Ðông.
Ông Paul ước
tính trong những năm sắp tới, Trung cộng sẽ dùng chiến
thuật “tầm ăn dâu” để giành quyền đánh cá và lấn áp các quốc gia khác – kể cả
những nưóc không can dự vào vòng tranh chấp như Nam Dương (Indonesia) chẳng hạn.
Và để đạt mục đích này lực lượng dân quân đánh cá mà một phần được huấn luyện về
quân sự thật “vô cùng thích hợp”.
Dân quân
đánh cá ở đảo Hải Nam đóng vai trò quan trọng cho tham vọng Biển Ðông của Trung
cộng
Mặc
đồng phục? Chỉ để chống nắng thôi
Việc chủ tịch Tập
Cận Bình viếng thăm một địa điểm duyên hải nhỏ như Đàm Môn (Tanmen) trên đảo Hải
Nam vào tháng tư 2013 càng cho thấy rõ vai trò ngày càng quan trọng của lực lượng
dân quân đánh cá. Nơi đây là căn cứ của một trong những lực lượng dân quân biển
hoạt động mạnh nhất, đã nhiều lần được sử dụng rất thành công trong các vụ
tranh chấp ở Biển Ðông.
Nhưng ở Đàm Môn
không ai không muốn nói về chuyện này – ít nhất là với những ký giả nước ngoài.
Khi một nhóm nhân viên của đài Al Jazeera thấy được những người mặc đồng phục tập
dượt tại hải cảng của thành phố nhỏ này thì người ta giải thích rằng đó là những
người thuộc một toán diễn viên làm phim. Thậm chí ngư phủ Vương Thụ Mao (Wang
Shumao) còn nói là những bộ đồng phục mặc để che nắng thôi. Ông ta không biết
gì về lực lượng dân quân biển. Sau đó Al Jazeera mới biết được họ Vương chính
là viên chỉ huy phó của lực lượng dân quân đánh cá Đàm Môn.
Các
tàu đánh cá mới có tầm hoạt động xa hơn
Sau chuyến viếng
thăm của Tập Cận Bình ở Đàm Môn, chính quyền địa phương đẩy mạnh việc xây dựng
lực lượng dân quân, như Andrew Enrickson và Conor Kennedy tường trình cho tạp
chí Hoa Kỳ “National Interess”. Theo đó, ngân sách hỗ trợ rộng rãi được chi cho
việc đóng các tàu đánh cá lớn hơn, có sườn thép với tầm hoạt động đến 2000 hải
lý. Các tàu mới 500 tấn thay thế các tàu gỗ nhỏ chỉ có thể hoạt động trong vùng
cận duyên có nhiều cá. Vẫn Theo Enrickson và Kennedy, các cơ quan chính quyền
khác nhau đảm nhận 1,8 triệu trong tổng số 5 triệu nhân dân tệ cho chi phí chế
tạo (tương đương khoảng 675.000 Euro). Nhờ vậy, các tàu này có thể ra khơi lâu
hơn, sườn tàu bằng thép cũng kiên cố hơn khi đụng chạm với tàu khác.
Chi phí đóng tàu
không phải là cách yểm trợ tài chính duy nhất cho lực lượng dân quân biển. Theo
sự điều tra của tờ Washington Post, nhiên liệu dùng cho các chuyến đi đánh cá
cũng được bao cấp và 50.000 tàu đánh cá ở Hải Nam được trang bị hệ thống định vị
GPS và hệ thống viễn liên mà hầu như không phải trả tiền. Nhờ đó, các ngư phủ
có thể gọi tàu của lực lượng tuần duyên cứu trợ nhanh chóng.
Các tầu gỗ đánh cá Trung cộng ở Hải Nam. Ra khơi xa
hơn có các tầu thép lớn hơn
Các
vụ đụng tàu và xịt vòi nước
Trong
thời gian qua sự phối hợp chặt chẽ giữa lực lượng chính quy và dân quân ở Biển
Ðông đã quá rõ ràng. Giữa
tháng 5 và tháng 7 năm 2014 các tàu tuần duyên, tàu dân quân đánh cá và lực lượng
hải quân đã hộ tống giàn khoan HYSY 981 đến một vị trí phía tây nam của quần đảo
Hoàng Sa đang có tranh chấp giữa Việt Nam và Trung cộng.
Các tàu dân quân
lập vòng phòng thủ phía trong, tàu tuần duyên và hải quân lập thành vòng phòng
thủ phía ngoài xa. Theo sự tìm hiểu của Enrickson và Kennedy, có 29 tàu dân
quân đánh cá của Tam Á (Sanya), một thành phố ở phía nam của Hải Nam, tham dự
vào cuộc hành quân này, những đơn vị này vẫn thường đụng độ với tàu đánh cá Việt
Nam. Sau những vụ chạm trán, đụng tàu nhau và sử dụng các vòi xịt nước, đã có 3
tàu gỗ đánh cá Việt Nam bị đánh chìm.
Chuyên viên SWP
Paul nói về cách hợp tác theo chiến lược “bắp cải”: cũng giống như các lá bắp cải,
tàu đánh cá, tàu tuần duyên và ở xa hơn tàu chiến của hải quân lập thành nhiều
vòng vây bao quanh một đối tượng – có thể là một giàn khoan, một chiếc tàu hoặc
một hòn đảo. Từ lớp này sang lớp khác, đối tượng ở chính giữa được bảo vệ tốt
hơn hoặc bị xiết chặt lại.
Không
có cách đối phó với dân đánh cá
Người ta thấy
chiến lược “bắp cải” có thể được sử dụng như thế nào qua vụ việc hồi tháng 10
năm ngoái ở gần quần đảo tranh chấp Trường Sa. Khi khu trục hạm Hoa Kỳ Lassen
đi xuyên qua vùng biển đó để khẳng định quyền tự do hàng hải, tàu chiến này bị
các tàu đánh cá quấy nhiễu liên tục. Dù không có bằng chứng rõ ràng là các tàu
này thuộc lực lượng dân quân đánh cá, nhưng Enrickson cho là không có lực lượng
nào khác nữa và nói tới một “đội quân trá hình”.
Ðối với hải quân
Hoa Kỳ các vụ đụng chạm với những tàu bè có vẻ dân sự quả là phức tạp bởi vì
không có sẵn luật lệ giao lưu và ứng xử rõ ràng. Nếu là tàu hải quân Trung cộng
tiến gần tới khu trục hạm “Lassen”, Hoa Kỳ có thể khiếu kiện chính thức hành động
của Trung cộng. Nhưng với tàu dân quân đánh cá thì không vì Bắc Kinh sẽ dễ dàng
chối bỏ trách nhiệm.
“Ðụng
độ liên tục”
Sự phối hợp chặt
chẽ giữa lực lượng tuần duyên Trung cộng và tàu đánh cá, theo Washington Post
đã diễn ra ngày 20 tháng 03 cách đảo Hải Nam khoảng 900 hải lý. Gần quần đảo
Natuna của Nam Dương một tàu đánh cá trái phép của Trung cộng bị phát giác và dẫn
độ. Trong khi tàu này bị kéo đi thì một tàu của tuần duyên Trung cộng tiến gần
lại và đẩy tàu đánh cá Trung cộng nhiều lần để lái tàu này ra huớng Biển Ðông.
Nam Dương sau đó đã cắt dây kéo, theo báo chí Hoa Kỳ.
Hầu hết những vụ
đụng độ xảy ra với lực lượng dân quân đánh cá nằm ở dưới cần tường trình, theo
chuyên viên phòng thủ Paul. Vì vậy, khó mà nói rõ các vụ đụng độ giữa lực lượng
dân quân Trung cộng và dân đánh cá thuộc các quốc gia khác đã xảy ra thường
xuyên như thế nào. Tuy nhiên, giới chức chính quyền Việt Nam và Nam Dương xác
nhận các vụ đụng độ xảy ra “liên tục”.
Sau
phán quyết của Toà án vấn đề tranh chấp sẽ đi đến đâu?
Thứ ba này, Toà trọng tài quốc tế ở La Haye sẽ phán
quyết về tranh chấp lãnh hải ở Biển Ðông. Có nhiều triển vọng là các tham vọng
của Bắc Kinh sẽ bị bác bỏ. Sau đó, cả Trung cộng lẫn Hoa Kỳ đều sẽ phô trương lập
trường của mình mạnh mẽ hơn, theo sự đánh giá của ông Thomas Eder thuộc Viện
nghiên cứu Merics. Vì Trung cộng không muốn có sự leo thang mạnh, họ sẽ chọn giải
pháp sử dụng lực lượng dân quân đánh cá thay vì hải quân, theo nhà công pháp quốc
tế khi trao đổi với tagesschau.de,
vì Trung cộng muốn giữ khả năng có thể chối bỏ việc làm của họ. Vì vậy trong
tương lai lực lượng dân quân đánh cá có lẽ vẫn đóng vai trò quan trọng ở Biển
Ðông.