Trang
Facebook của chính phủ Việt Nam có lượng follower ít hơn trang Facebook của các
nhà hoạt động nổi tiếng
"Ở đây
không giống như Trung cộng", nhà hoạt động Việt Nam ‘Anh Chí’ nói tại
một quán bar ồn ào trên một trong những con phố hẹp của khu phố cổ Hà Nội.
"Họ không thể chặn Facebook ở đây."
Với 40.000 người theo dõi Facebook của ông, ‘Anh
Chí’ là một trong những người chỉ trích nổi tiếng ở Việt Nam, nhưng chắc chắn
không phải là người có đông người theo dõi nhất tại nước cộng sản Việt Nam. Những nỗ lực của nhà nước nhằm trấn áp giới bất đồng chính
kiến đã va vào sự phát triển nhanh chóng của truyền thông xã hội nước ngoài.
Chủ tịch Việt Nam Trần Đại Quang trong tháng này kêu
gọi phải kiểm soát internet nghiêm ngặt vì theo lời ông "các thế lực thù địch"
không chỉ đe dọa đến an ninh mạng mà còn "phá hoại uy tín của lãnh đạo đảng
và nhà nước".
Nhưng kiểm soát internet ở một quốc gia phát triển
nhanh có dân số trẻ không hề dễ, đặc biệt là khi các công ty cung cấp dịch vụ lại
có tầm cỡ toàn cầu. Trái lại, Trung cộng chỉ cho phép các công ty internet
trong nước hoạt động theo các quy định nghiêm ngặt.
Việt Nam là một trong 10 nước hàng đầu về
số lượng người sử dụng Facebook. Theo kết quả nghiên cứu
mà Reuters nhận được từ các tổ chức truyền thông xã hội We Are Social và Hootsuite, Việt Nam có
hơn 52 triệu tài khoản đang hoạt động. YouTube thuộc Google và Twitter
cũng rất phổ biến.
Giống như các nơi khác ở Đông Nam Á, truyền thông xã
hội giúp sức cho kinh doanh và truyền thông cũng như những người chỉ trích
chính phủ.
Một số nhà bất đồng chính kiến đăng bài trên truyền
thông xã hội đã bị bắt trong một cuộc trấn áp lớn tiếp sau những thay đổi trong
bộ máy đảng cầm quyền. Ít nhất 15 người đã bị bắt năm nay.
Các blogger nổi tiếng như Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, còn
gọi là "Mẹ Nấm", và Trần Thị Nga đã bị kết án tù lần lượt là 10 và 9
năm. Những người chỉ trích chính phủ cũng kêu ca về việc bị những kẻ không rõ
danh tính hành hung và và hăm dọa.
LƯỢNG NGƯỜI THEO DÕI LỚN
Nhưng hàng chục nhà hoạt động vẫn đăng những lời chỉ
trích hàng ngày.
Một số nhà hoạt động có hơn 100.000 người theo dõi
và ít nhất một người có trên 400.000 - gấp đôi so với trang Facebook của chính
phủ và gần bằng 1/10 số đảng viên cộng sản trên cả nước.
"Chúng
tôi sử dụng bất kỳ cơ hội nào có được để lên tiếng: về vấn đề môi trường, vấn đề
lãnh thổ, vấn đề đất đai", ‘Anh Chí’ nói. Nhà hoạt động Việt Nam này
tên thật là Nguyễn Chí Tuyến, 43 tuổi, ông còn là một nhà giáo, một dịch giả và
nhà xuất bản.
Tháng 3 năm nay, Việt Nam đã cố gây áp lực
với Facebook và Google để gỡ hàng ngàn nội dung bị cho là chống chính phủ bằng
cách dựa vào các nhà quảng cáo, các bài viết tiếp tục được phổ biến, cho thấy
thành công của chính phủ vẫn hạn chế.
Một lý do rất khó hành động mạnh hơn là vì kinh
doanh: từ các hãng bia đến các hãng bảo hiểm cho đến các hãng sản xuất xe máy ở
Việt Nam, truyền thông xã hội là một con đường tiếp thị quan trọng đến với người
tiêu dùng trẻ và ngày càng giàu có hơn trong một nền kinh tế có đà tăng trưởng
hơn 6%, một trong những mức tăng trưởng nhanh nhất ở châu Á.
Đối với các doanh nghiệp nhỏ, điều này rất quan trọng:
một cửa hàng hoa lụa mới ở Hà Nội nói với Reuters rằng 95% khách hàng biết đến
cửa hàng qua Facebook hoặc Instagram.
Simon Kemp, người sáng lập công ty tư vấn tiếp thị
Kepios, nói: "Chúng ta thấy các bạn
trẻ đang mở doanh nghiệp trên những nền tảng này và đạt những thành công đáng kể”.
Jeff
Paine, giám đốc điều hành của Liên minh Internet Châu Á,
có các thành viên bao gồm Facebook, Google và Twitter, nói kiểm soát internet chặt chẽ hơn có thể chặn đường đổi mới và
ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của nền kinh tế kỹ thuật số Việt Nam, cũng như khả
năng cạnh tranh của nó.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng
nói với Reuters rằng chính phủ ủng hộ internet, nhưng cố giảm thiểu "các
hành vi gây hại cho người sử dụng và các hành vi bất hợp pháp như kích động bạo
lực và lối sống đồi trụy".
BÀI HỌC TRUNG CỘNG
Trung cộng đã chặn Facebook vào năm 2009 và
chỉ cho phép các trang web trong nước như WeChat và Weibo hoạt động theo những
luật cấm các nội dung khiêu dâm, bạo lực hoặc xúc phạm Đảng Cộng sản.
Facebook thỉnh thoảng bị chặn ở Việt Nam -
đôi khi vào những thời điểm nhạy cảm - nhưng không bao giờ kéo dài.
Shawn
Crispin, đại diện tại Đông Nam Á của Uỷ ban Bảo vệ Nhà báo,
nói: "Chính
quyền Việt Nam đã cố gắng trong nhiều năm và cho đến nay vẫn không ngăn được
các nhà báo và blogger độc lập sử dụng internet. Đó là một trận đánh nghiêng về
phần thua".
Điều đó không ngăn việc bắt bớ các nhà hoạt động.
Blogger Phạm Đoan Trang viết trên Facebook rằng một
số nhà hoạt động dường như đã rút lui trong bối cảnh có những trấn áp, nhưng bà
nói sẽ không nản chí.
Nhà hoạt động này nói với Reuters:
"Tự do có một quy tắc rất thú vị. Một khi người ta biết được giới hạn tự do, họ sẽ không bao giờ quay lại".
VOA