!Bài hát chúc một non sông thanh bình, khiến ai yêu nước Việt cũng
đều thấy day dứt. Ly Rượu Mừng xuân được nâng lên vào thời khắc này, xao xuyến
nhắc quê hương đang đứng trước cuộc bể dâu khôn cùng bởi những kẻ tham tàn và bọn
phản bội.“
Ly rượu mừng giữa cuộc bể dâu
Ly
Rượu Mừng của nhạc sĩ Phạm Đình Chương
Mùng một Tết Đinh Dậu, trong một buổi chiều xuống,
thành phố như tan vào một dấu lặng thanh thản, tôi chợt nghe bài Ly Rượu Mừng của
nhạc sĩ Phạm Đình Chương vang lên. Giai điệu như ngọn gió xuân dịu dàng, đáp xuống
mái hiên của các ngôi nhà cao tầng, len vào từng căn phòng nhỏ, chảy vào trong
tim người giữa mùi hương trầm nhè nhẹ. Ly Rượu Mừng lại vang lên, bất hủ, rót
thật đầy vào không khí đón Tết trong lòng người bao thế hệ. Bài hát như
nói thay giấc mơ của nước Nam về một tương lai mới, mà con người khát khao biết
mấy về một tương lai sẽ được tắm trong tự do và an bình.
“Nhấc cao ly này. Hãy chúc ngày mai sáng trời tự do”
Bài hát mơ về tự do đó, đã bị giam cầm
hơn 41 năm. Chỉ mới năm ngoái, khi những câu hát này vang lên
trong ngỏ hẻm, bên ly cà phê vỉa hè, khe khẽ trên môi những người yêu nhạc…
cũng đồng nghĩa với thái độ chống lại Nhà nước xã hội chủ nghĩa Việt Nam, vì đó
là một bài hát nằm trong danh sách bị đóng dấu cấm.
Như một giấc ngủ dài đến mức quên thức dậy,
bất chợt một ngày, người ta hay tin bài hát Ly Rượu Mừng đã không còn bị cấm nữa.
Chuyện
được nghe, được hát Ly Rượu Mừng chỉ như điều thoảng qua tai, mà lý do cấm hay
không còn cấm đều mơ hồ như nhau. Vì bởi không cần việc nhà cầm quyền cho phép,
những con người Việt Nam vẫn hát và vẫn lắng nghe nó từ Nam chí Bắc, thản
nhiên, từ rất lâu rồi.
Trên các trang báo nhà nước, người ta dễ dàng tìm thấy
trong lúc này các bài viết tung hô việc thôi cấm đoán bài hát Ly Rượu Mừng, với
cách nói như là một sự “giải oan”. Ở nơi đâu đó, nhạc sĩ Phạm Đình Chương
và những tiền nhân ắt hẳn đã nhìn nhau bật cười, “oan gì mà giải”? Những người
đã đóng góp và xây dựng nên đất nước này từ bao đời nay, từ Nguyễn Ánh, Phan
Thanh Giản, Phạm Quỳnh… cho đến Phạm Đình Chương nếu có nỗi niềm gì, có lẽ cũng
chưa cần đến sự lên tiếng đơm đặt của những người dựa trên tinh thần chủ nghĩa
cộng sản. Nếu có phán xét, đó là quyết định và quyền của nhân dân Việt Nam trên
tinh thần chủ nghĩa dân tộc chứ không phải là một hệ thống kiểm duyệt văn hóa dựa
vào tư duy chính trị ngoại bang, của Mác hoặc Mao.
Trong câu chuyện về bài hát Ly Rượu Mừng,
thật buồn cười khi nhìn lại cách thức của chế độ kiểm duyệt văn hóa được kiểm
soát kiên trì ở Việt Nam từ bao nhiêu năm nay. Những người có
trách nhiệm luôn luôn giỏi trong các vai diễn lố bịch của mình: khi cấm thì cao
giọng với đủ lý do quan trọng tầm ruồng, nhưng khi ngừng cấm thì cũng giỏi
trình diễn sự nhân đạo hay cao cả vô nghĩa nào đó.
Dù không còn bị cấm, nhưng ước mơ trong bài hát Ly
Rượu Mừng, về tự do và bình đẳng, dường như vẫn còn quá xa vời. Sau năm 1975.
Sách vở của miền Nam bị đốt, bị cấm. Hàng ngàn bài hát bị đưa vào song sắt. Con
người và tri thức miền Nam Việt Nam bị phế bỏ hoặc bị tước đoạt các giá trị của
mình.
Năm 1992, ca sĩ Ngọc Sơn bị bắt và kết án tù do hát
và ghi âm hàng trăm bài hát “không được cấp phép”. Nhưng rồi từ năm 2012, các
ca khúc như vậy lại xuất hiện một cách bình thường trên truyền hình. Dòng nhạc
bolero từ năm 1977 bị hàng trăm các bài báo, truyền hình… phê phán trong chiến
dịch bài xích “một nền văn hóa đồi trụy”. Thế rồi, hôm nay, 2017, lại là
những bài hát được các nhà sản xuất và biên tập viên xã hội chủ nghĩa săn đón
và giới thiệu nồng nhiệt trên truyền hình.
Năm tôi 7 tuổi. Khi ngồi ở trước hiên nhà trên đường
Trần Quý Cáp, trên tay là cuốn truyện tranh Tintin, bất ngờ tôi bị kéo giật đi
bởi một nhóm người mang băng đỏ – những người của “Bên Thắng Cuộc” được lệnh
truy lùng và hủy diệt sách vở miền Nam. Ngay sau đó, nhà tôi bị ập vào lục
soát. Sách kiếm hiệp của Kim Dung, truyện Quỳnh Dao, và những cuốn truyện tranh
Spirou (Phan Tân Sĩ Phú), Strumpf (Xì Trum), Johan and Peewitt (Lữ Hân Phi Lục)…
bị mang ra trước nhà đốt bỏ, như một trong những cuộc hành hình văn hóa đang diễn
ra khắp nơi lúc đó. Rồi 20 năm sau, tôi lại nhìn thấy những cuốn sách đó được
phát hành với những lời giới thiệu trân trọng đến mức có thể tạo nên những nụ
cười mỉa.
Bài hát Ly Rượu Mừng vang bên tai tôi, khiến gợi nhớ
biết bao điều. Nhớ những tác phẩm văn học miền Nam bị đem ra đấu tố như những tội
đồ. Nhớ những nhạc sĩ miền Nam im lặng nhìn nhau, nói nhỏ về những tác phẩm của
mình đang bị xé bỏ. Nhớ những thế hệ Việt Nam bị kết tội vì nhân thân, đã không
được vào đại học, đã vào trại tù cải tạo… Hôm nay, mọi thứ như đang tốt dần
lên. Có người nói với tôi rằng Ly Rượu Mừng được xóa án là một niềm vui của đổi
mới. Nhưng tôi thì thấy đó là một trong những lần chùi rửa vội vàng của bộ máy
kiểm duyệt, nhằm che bớt đi sự thù hằn và đen tối trên gương mặt, để có thể bước
vào thế kỷ văn minh.
Bài hát chúc một non sông thanh bình, khiến
ai yêu nước Việt cũng đều thấy day dứt. Ly Rượu Mừng xuân được nâng lên vào thời
khắc này, xao xuyến nhắc quê hương đang đứng trước cuộc bể dâu khôn cùng bởi những
kẻ tham tàn và bọn phản bội. Giấc mơ một ngày mai sáng trời tự do lại dậy lên
trong lòng tôi về một ngày mai sáng trời tự do. Mong tổ tiên dẫn
lối dân tộc này. Ngày ấy, ắt phải đến.