Bản
quyền hình ảnh ODD ANDERSEN/GETTY IMAGES Image caption Thủ tướng Đức Angela
Merkel và Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc tại Hội nghị Thượng đỉnh G20 ở
Hamburg ngày 7/7/2017
Một số nhà quan sát nước
ngoài bày tỏ lo ngại về hệ lụy của 'khủng hoảng ngoại giao' Việt - Đức liên
quan đến vụ Trịnh Xuân Thanh.
Một cựu đại sứ Đức nói với BBC ông cho rằng vụ
việc "trên cả nghiêm trọng" này là một "bước lùi" cho
quan hệ Việt - Đức, trong khi một chuyên gia về nghiên cứu Đông Nam Á người
Đức đánh giá vụ việc này có tính "nhạy cảm" vì Đức đã có Chương
trình Hội thoại Nhà nước Pháp quyền với Việt Nam từ năm 2009.
Khả năng Việt Nam đưa ra một lời xin lỗi chính thức
và thừa nhận đã có hành động vi phạm chủ quyền lãnh thổ của Đức là "gần
như không thể có", một nhà nghiên cứu pháp lý về truy bắt tội phạm xuyên
biên giới bình luận với BBC.
Ngoại
trưởng Đức tuyên bố 'không thể chấp nhận' việc VN bắt cóc người
Vì sao chính phủ Đức phản đối gay
gắt?
Ông Joachim
Bitterlich, Cựu đại sứ Đức tại Tây Ban Nha (1999-2002), bày tỏ với BBC suy
nghĩ về vụ việc này:
"Trong mắt tôi, đây là một trường hợp còn trên cả nghiêm trọng,
một bước lùi trở lại những vụ việc tàn bạo của thời kỳ chiến tranh lạnh ở
châu Âu và ở Đức (khoảng 50 năm trước), nhưng vẫn còn tồn tại trong các nhà nước
độc đoán ở châu Á (hãy xem các ví dụ ở Bắc Hàn gần đây).
"Chính phủ Đức phải có phản ứng gay gắt với chính phủ Việt
Nam để giữ được uy tín ở nước Đức. Người Đức không thể xử lý vụ việc này theo
cách thức ngoại giao không ồn ã thông thường...
Ông Bitterlich cho rằng hai bên sẽ có một cuộc
thương thảo "khó khăn và kéo dài" sau cánh gà để không làm ảnh hưởng
đến những lợi ích kinh tế và chính trị quan trọng hơn.
Image
captionThủ tướng Đức Angela Merkel và cựu Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng tại
một cuộc họp báo ở Berlin năm 2014
Việt Nam có thể làm gì để
'giảm nhẹ thiệt hại'
Bình luận về bước đi tiếp theo của sau các động
thái của chính phủ Đức, Tiến sỹ David
Sadoff, nhà nghiên cứu pháp lý, tác giả cuốn sách "Đưa những kẻ đào tẩu ra công lý"
("Bringing International Fugitives to Justice", Đại học Cambridge
ấn hành 2016), bình luận với BBC:
"Trong hoàn cảnh hiện tại, dù chịu sức ép, rất ít khả năng
Việt Nam sẽ chọn con đường trao trả ông Thanh về Đức. Cũng rất ít khả năng,
ngay cả khi được phía Đức yêu cầu, Việt Nam sẵn sàng dẫn độ về Đức nhân viên
tình báo chịu trách nhiệm cho hoạt động bắt người.
"Việt
Nam có thể đưa ra một lời xin lỗi chính thức và công khai thừa nhận rằng hành
động của mình vi phạm chủ quyền lãnh thổ của Đức. Nhưng vì tại thời điểm này,
làm vậy sẽ là trái với kịch bản của Việt Nam là ông Thanh "tự
nguyện" về nước, nên con đường này cũng gần như không thể có.
Nhận xét về những khả năng làm giảm nhẹ thiệt hại
cho quan hệ Việt - Đức mà phía Việt Nam có thể xem xét, TS Sadoff cho rằng
đàm phán ngoại giao khéo léo và đưa ra những điều khoản có lợi cho phía Đức về
thương mại, dẫn độ hay truy quét tội phạm có thể là bước đi cần thiết cho
Việt Nam.
"Thay vào
đó, Việt Nam có thể tham gia đàm phán ngoại giao, qua đó tìm cách giảm nhẹ
thiệt hại đến quan hệ hai nước.
"Chẳng
hạn bằng cách đưa ra những điểu khoản thương mại thuận lợi, sẵn sàng thảo luận
để ký kết thỏa thuận dẫn độ song phương, nhanh chóng đưa những kẻ đào tẩu
Berlin đang truy nã đang ẩn náu ở Việt Nam về Đức.
"Việt
Nam cũng có thể giúp phía Đức thu thập tài liệu dẫn chứng trên lãnh thổ Việt
Nam liên quan đến những cuộc điều tra tội phạm Đức đang diễn ra hoặc sẽ xảy
ra trong tương lai."
Image caption Thủ tướng Đức Angela Merkel trong chuyến
đi thăm Việt Nam năm 2011
Trong khi đó, TS. Martin Grossheim, Khoa Nghiên cứu Đông Nam Á, Trường Đại học
Passau, Đức, cho rằng phát ngôn của của bà Lê Thị Thu
Hằng, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam về vụ Trịnh Xuân Thanh trong buổi
họp báo tuần trước là "không thuyết phục" nhưng "không có gì ngạc
nhiên".
"
Bộ Ngoại giao Đức tuyên bố họ có bằng chứng rõ ràng rằng Trịnh Xuân Thanh đã bị
bắt cóc, và giới chức Việt Nam có liên quan. Đó là lý do vì sao ông tùy viên
tình báo tại Đại sứ quán Việt Nam bị tuyên bố là người không được hoan nghênh
("persona non grata")."
Ông Grossheim
nói ông đoán rằng đằng sau hậu trường, Bộ Ngoại giao và Bộ Công an Việt Nam
vẫn đang bàn cãi phải làm sao để "giải quyết khủng hoảng ngoại giao nghiêm
trọng này."
"
Toàn bộ vụ Trịnh Xuân Thanh này còn nhạy cảm hơn nữa
vì Đức đã có Chương trình Hội thoại Nhà nước Pháp quyền với Việt Nam để ủng
hộ cải cách hệ thống pháp luật và tư pháp Việt Nam từ năm 2009,"
GS Grossheim nhận định.
BBC
Tiếng Việt