Chúng ta thường cho rằng
ngôn ngữ của mình khó hơn "phong ba bão táp". Tuy nhiên, G. Millo đã
đưa ra 9 lý do xóa bỏ nhận định này của người ngoại quốc lẫn Việt Nam.
Từ góc độ một người ưa dịch chuyển, biết nhiều thứ tiếng, bao gồm tiếng Việt, George Millo đã chỉ ra quan niệm có phần sai lầm của nhiều người về ngôn ngữ này. Anh đưa ra những so sánh thú vị của tiếng Việt với tiếng Anh - tiếng mẹ đẻ của mình, và một vài ngôn ngữ khác như : Tây Ban Nha, Pháp, để chỉ rõ những ưu điểm của tiếng Việt.
Nếu hỏi một người Việt Nam
về ngôn ngữ của họ, bạn sẽ nhận được câu trả lời "rất khó". Đây gần
như là quan điểm chung của khoảng 90 triệu người dân quốc gia này, và họ còn
vui vẻ khi nói với bạn rằng "tiếng Việt khó" (Vietnamese is hard) bất
kỳ lúc nào. Vì vậy, khi nghĩ đến học tiếng Việt, bạn gần như cảm thấy mất tinh
thần. Tuy nhiên, tôi sẽ mang đến có bạn một cái nhìn tích cực hơn về ngôn ngữ
này. Tiếng Việt có thể dễ hơn so với những gì các bạn nghĩ.
Điều không thể chối cãi là
với sáu tông giọng và quá nhiều nguyên âm khác với tiếng Anh, phát âm tiếng Việt
là việc khó khăn. Nhưng phần lớn những người ở Việt Nam chỉ trong vòng một năm
sẽ nhận ra phát âm là điều duy nhất gây trở ngại trong tiếng Việt, những yếu tố
khác đều rất dễ - đặc biệt khi so sánh với phần lớn các ngôn ngữ châu Âu khác.
1-Tiếng Việt không có giống đực và cái:
Nếu từng học tiếng Pháp,
Tây Ban Nha, Đức, hay gần như bất kỳ ngôn ngữ châu Âu nào ngoại trừ tiếng
Anh, bạn sẽ thở phào nhẹ nhõm vì tiếng Việt không có khái niệm giống đực, hay
cái, cho các từ vựng. Bạn chỉ cần ghi nhớ mỗi từ mà không cần thiết phải học
thuộc lòng thêm điều gì.
2-Tiếng Việt
bỏ qua mạo từ "a", "the":
Nếu một người nước ngoài học tiếng Anh và hỏi bạn khi nào dùng
"a" và "the", bạn có giải thích cặn kẽ được không? Đây là một
vấn đề phức tạp, thậm chí bài viết nói về mạo từ trên trang Wikipedia còn
dài hơn 2.500 chữ.
Tuy nhiên, dùng "a", "the" trước một chủ thể có thực
sự quan trọng? Một cách đơn giản hơn, bạn có thể loại bỏ chúng đi vì sự việc vốn
hiển nhiên, người nghe cũng có thể hiểu ý bạn mà không cần thêm mạo từ. Đó
chính xác là điều người Việt vẫn làm. "Người" là từ có nghĩa "a
person" (người nào đó) lẫn "the person" (chính người đó) mà người
nghe vẫn không lo lắng nhầm lẫn.
3-Tiếng Việt
không có số nhiều:
Trong tiếng Anh, khi muốn chỉ thứ gì đó ở số nhiều, chúng ta thường thêm
"s" vào cuối từ đó. Như vậy, "dog" thành "dogs",
"table" thành "tables" và "house" thành
"houses". Tuy nhiên, nhiều ngoại lệ tồn tại như "person"
thành "people", "mouse" thành "mice",
"man" thành "men" và một số từ như "sheep" hay
"fish" lại chẳng thay đổi gì.
|
|
Trong tiếng Việt, mọi từ ngữ đều như "sheep" - con cừu. Từ "người" tôi nêu trên, còn có thể sử dụng giống như "people" hay "person", "chó" là "dog" hoặc "dogs", "bàn" là "table" hoặc "tables"… Nếu thắc mắc rằng điều này có gây nên sự nhầm lẫn, bạn hãy tự hỏi bản thân mình, đã bao giờ nghe ai đó kể về "con cừu đó", "con chó đó" và bối rối vì không viết họ đang nhắc đến bao nhiều con vật trong câu chuyện đó hay không?
Nếu cần tin tức chi
tiết, bạn chỉ cần dễ dàng thêm một từ trước danh từ đó, giống như "một người" (one
person), "những người" (some people) hay "các người" (all
the people).
4- Tiếng Việt không có các dạng khác
nhau của động từ:
Thật đáng thương cho những
người học tiếng Tây Ban Nha, khi nói những từ đơn giản như
"hablar" (nói), họ vẫn phải học 5 hoặc 6 dạng khác nhau (tùy thuộc địa
phương) để thể hiện chính xác thể của động từ này. "I hablo",
"you hablas", "he habla", "we hablamos"
và danh sách này vẫn chưa hết. Một động từ trong tiếng Tây Ban Nha có thể bao gồm
50 dạng (form) khác nhau mà người học phải ghi nhớ.
Tiếng Anh không giống tiếng Tây Ban Nha, nhưng một từ cũng bao gồm nhiều
dạng khác nhau tùy thuộc ngữ cảnh. Chẳng hạn, động từ "speak" có thể
biến cách (inflect) thành "speaks", "speaking",
"spoken" hay "spoke".
Tiếng Việt là một ngôn ngữ hoàn toàn không biến cách - không từ ngữ nào đổi
dạng trong bất kỳ ngữ cảnh nào. Ví dụ, "speak" trong tiếng Việt là
"nói" và bạn luôn dùng "nói trong mọi trường hợp -
"I nói", "you nói", "he nói",
"she nói", "we nói", "you nói" và
"they nói". Điều này có thể tiết kiệm hàng chục, thậm chí hàng
trăm giờ học thuộc so với một thứ tiếng châu Âu đấy.
5- Thì của
tiếng Việt có thể học xong trong 2 phút:
Bạn chỉ cần thêm 5 từ được liệt kê sau đây vào phía trước động từ ban đầu
để diễn tả thì mong muốn: "đã" - trong quá khứ, "mới" -
vừa xong, gần với hiện tại hơn với "đã", "đang" - ngay
bây giờ, tương lai gần , "sắp" - tương lai gần, "sẽ" -
trong tương lai.
Thì tiếng Việt thực sự quá dễ. Ngoài 5 từ trên, bạn có một số từ khác,
nhưng chỉ cần 5 từ này, bạn có thể diễn đạt đúng tới 99% trường hợp. Tôi sẽ cho
bạn một vài ví dụ:
- Tôi ăn cơm = I eat rice
- Tôi đã ăn cơm = I ate rice
- Tôi mới ăn cơm = I have just eaten rice
- Tôi đang ăn cơm = I am eating rice (right now)
- Tôi sắp ăn cơm = I am going to eat rice, I am about to eat rice
- Tôi sẽ ăn cơm = I will eat rice.
Hơn nữa, bạn còn có thể bỏ qua những từ này nếu ngữ cảnh câu đã đủ rõ
ràng. Chẳng hạn, "Tôi ăn cơm hôm qua" giống như "I eat rice
yesterday" - từ "hôm qua" đã thể hiện điều trong quá khứ rồi,
từ "đã" không cần thiết nữa nên câu này hoàn toàn đúng ngữ pháp trong
tiếng Việt còn "I eat rice yesterday" lại sai ngữ pháp hoàn toàn
với tiếng Anh.
6- Bạn
không phải học bảng chữ cái mới:
Bạn nên cảm ơn người Pháp vì điều này. Cách đây khoảng 100 năm, một bộ phận
người Việt vẫn dùng một hệ thống chữ tượng hình phức tạp được gọi là "chữ
Nôm", có ký tự giống tiếng Tàu bây giờ. Ngày nay, điều đó đã được thay đổi
100% bởi bảng chữ cái Latinh, được gọi là chữ Quốc ngữ. Vì thế, không như với
tiếng Quan Thoại, Quảng Đông, Nhật Bản, Thái Lan, Campuchia, Hàn Quốc,
hay hàng chục ngôn ngữ châu Á khác, bạn không cần học bảng chữ cái. Tất cả
những thứ bạn cần là thêm các dấu (diacritic) để làm rõ tông giọng, và bạn
có thể đọc tiếng Việt ngay.
Cách phát âm từ tiếng Việt hoàn toàn thống nhất theo một quy luật
Câu hỏi nhanh: "Bạn đọc từ 'read', 'object', 'close' và
'present' như thế nào?". Bạn sẽ phải quan tâm rằng chúng nằm trong ngữ cảnh
như thế nào: "Was it close" hay "Did you close?", "Did
you present the present", "Read what I’ve read" hay "Object
to the object?" (các từ này đều có cách đọc khác nhau, tùy thuộc vào từ loại,
nghĩa)
So với những ngôn ngữ mà tôi biết, cách phát âm từ tiếng Anh thực sự
không thống nhất bởi cùng một từ có thể được đọc khác nhau trong mỗi ngữ cảnh.
Thậm chí, mỗi chữ cái cũng được đọc rất nhiều âm khác nhau, chẳng hạn
"a" trong "catch", "male", "farmer",
"bread", "read" và "meta". Những người học tiếng
Anh trên thế giới đều gặp rất nhiều khó khăn trong việc ghi nhớ các từ tiếng
Anh được viết, và đọc với quy luật như thế nào.
Mặt khác, tiếng Việt lại chẳng có đặc điểm vô lý ấy. Tất cả chữ cái luôn
được đọc như vậy dù từ hay ngữ cảnh có thay đổi (tuy nhiên, điều này chính xác
hơn ở tiếng Việt Hà Nội so với Sài Gòn - nơi có một ít âm có cách đọc không thống
nhất). Một khi bạn học thuộc 28 chữ cái tiếng Việt vốn gần giống với 26 chữ cái
tiếng Anh và hiểu sự khác nhau của các giọng do dấu tạo ra, bạn có thể đọc
chính xác bất kỳ từ nào.
7- Ngữ pháp
tiếng Việt gần như không tồn tại:
Như tôi đã đề cập, tiếng Việt cho phép bạn bỏ từ chia thì trong câu, như
câu "I eat rice yesterday" nếu ngữ cảnh giúp người nghe hiểu chính
xác thì. Đây là một ví dụ điển hình cho một quan điểm lớn hơn: ngữ pháp tiếng
Việt rất đơn giản. Bạn gần như luôn luôn chỉ sử dụng số lượng từ tối thiểu để để
diễn đạt quan điểm của mình và ngữ pháp vẫn chính xác dù với tiếng Anh, việc
ghép từ này thường chỉ tạo nên một câu lỗi.
Đây cũng là lý do khiến bạn có thể nghe nhiều người Việt Nam nói những câu
tiếng Anh như "no have", "where you go". Họ đang dịch trực
tiếp những gì thường nói trong tiếng Việt sang tiếng Anh mà quên rằng có hàng
loạt những quy tắc phức tạp mà người dùng tiếng Anh phải tuân theo. Đây là một
bất lợi lớn với người Việt nếu muốn học tiếng Anh nhưng ngược lại, một lợi thế
lớn với người nói tiếng Anh muốn học tiếng Việt.
8- Từ vựng
tiếng Việt cực kỳ logic:
Phần lớn người nước ngoài ở Việt Nam, dù không nói ngôn ngữ này cũng biết
sự thật thú vị rằng "xe ôm" - tên phương tiện di chuyển như taxi bằng
xe máy, được đơn thuần ghép từ "hug vehicle". Nhưng mọi việc không dừng
ở đó, một tỷ lệ lớn từ vựng ở Việt Nam được tạo thành theo công thức ghép hai từ
logic với nhau, trong khi với tiếng Anh, bạn phải học một từ vựng mới hoàn toàn
khác. Ví dụ, nếu tôi cho bạn biết "máy" nghĩa là "machine",
"bay" nghĩa là "flying", bạn có đoán được "máy
bay" nghĩa là gì không?
|
|
|
"Xe ôm" là một
từ ghép logic - "hug vehicle". Ảnh: TH.
|
Có rất nhiều ví dụ khác tôi có thể liệt kê ra cho bạn: a bench - ghế
dài - a long chair, a refrigerator - tủ lạnh - a cold cupboard, a bra - áo ngực
- a breast shirt, a bicycle - xe đạp - a pedal vehicle; to ski -
trượt tuyết - to slide snow, a tractor - máy kéo - a pulling machine, a
zebra - ngựa vằn - a striped horse.
Cách ghép từ như vậy có thể giúp bạn nhanh chóng học từ mới. Một khi có
được vốn từ cơ bản, bạn có thể tự động biết thêm hàng trăm từ khác mà không cần
học thêm.
Tiếng Việt dễ hơn so với bạn nghĩ: Liệu tôi đã chứng minh cho bạn thấy
tiếng Việt dễ hơn so với những gì bạn từng nghĩ chữ? Hy vọng tôi đã gạt bỏ một
vài lời đồn đại, hiểu nhầm về tiếng Việt mà bạn đã nghe trước đó và hiểu hơn về
ngôn ngữ này.
Y Vân (theo Fluent in 3 months)./.