Người
dân xem chương trình tin tức về Biển Đông bên ngoài một trung tâm mua sắm ở Bắc
Kinh, ngày 16/07/2016. REUTERS/Thomas
Peter
Vùng biển mà Việt Nam gọi là Biển Đông có tên tiếng
Anh thường được biết đến và sử dụng trên bình diện quốc tế là South China Sea
(Biển Nam Trung Hoa). Trong một bài viết trên trang mạng thông tin Mỹ Quartz,
ngày 23/08/2016, nhà báo Steve Mollman ghi nhận một quan điểm ngày càng phổ biến
cho rằng sở dĩ tranh chấp Biển Đông giữa Trung cộng và các láng giềng rắc rối
phức tạp, một phần đó là vì cái tên gọi quốc tế đó.
Nam Dương là quốc gia gần đây nhất có đề nghi đặt lại
tên. Vào tuần qua, chính phủ nước này thông báo sẽ đưa một đề nghị lên
Liên Hiệp Quốc liên quan đến vùng đặc quyền kinh tế chung quanh quần đảo Natuna
: « Nếu không có phản đối… thì đó sẽ chính thức trở thành vùng Biển
Natuna (Natuna Sea) », theo lời Ahmad Santosa, người đứng đầu cơ quan đặc
trách chống đánh cá trái phép của Nam Dương.
Năm 2012, Phi Luật Tân đã chính thức đặt lại tên một
phần của South China Sea trên bản đồ và sử dụng tên đó trong các công văn nhà
nước. Manila đã tuyên bố vùng biển bên trong khu đặc quyền kinh tế của họ tên
là Biển Tây Phi Luật Tân. Đây là một bước quan trọng để làm sáng tỏ “vùng
tranh chấp nào là của Phi Luật Tân”, như tổng thống Benigno Aquino đã khẳng
định vào thời đó. Và Phi Luật Tân đã chuyển một công văn hành chính và một bản
đồ chính thức lên Liên Hiệp Quốc.
Nhưng để cho cộng đồng quốc tế chấp nhận việc đổi
tên là một chuyện khác. Các cơ quan chính phủ Phi Luật Tân có thể sử dụng tên
Biển Tây Phi Luật Tân (West Philippine Sea) nhưng tên South China Sea vẫn là
tên thường gọi. Và dù có đưa lên Liên Hiệp Quốc hay không thì Natuna Sea cũng sẽ
bị phớt lờ, ngoài các cơ quan chính quyền Nam Dương.
Việt Nam phần mình thì gọi là Biển Đông (East Sea),
Mã Lai thì vẫn gọi là South China Sea, và sau phán quyết của Tòa án Trọng Tài
thì một số người tự hỏi tại sao như thế.
Trung cộng đòi chủ quyền trên hầu như toàn bộ vùng
biển qua đường chín đoạn vạch ra sau Thế Chiến II. Dù tòa án quốc tế đã phán
xét đường 9 đoạn này không có cơ sở pháp lý, Trung cộng vẫn tiếp tục áp đặt yêu
sách của mình.
Chiến dịch kêu gọi đổi tên trên mạng A Change.org khởi
xướng từ 5 năm qua đề nghị đổi tên thành Southeast Asia Sea (Biển Đông Nam Á)
đã đưa ra một số điểm thú vị đáng lưu ý, trong đó có nhận định : Các quốc gia
Đông Nam Á bao bọc gần như toàn bộ vùng biển này với các bờ biển cộng lại dài khoảng
130.000 cây số (81.250 dặm), trong khi bờ biển phía nam Trung cộng chỉ độ 2.800
cây số (1.750 dặm).
Một số đề nghị khác còn nêu lên tên Biển Đông Dương
(Indochina Sea) và Biển Asean (Asean Sea). Đề nghị chót này vấp phải sự chống đối
của Cam Bốt, một nước không liên can đến tranh chấp nhưng luôn luôn đứng về phe
Trung cộng.
Vùng biển đã từng có một loạt tên gọi trong lịch sử,
South China Sea là tên đặt tương đối mới đây, sử dụng trong thập niên 1930,
phân biệt với vùng Biển Hoa Đông (East China Sea).
Trung cộng cũng chơi trò chơi chữ này : Trong tiếng
Hoa, vùng biển còn có tên Nam Hải (Nanhai - South Sea). Một số người còn đề nghị
là đổi tên tỉnh Hải Nam thành tỉnh Nam Hải, như thể còn thêm sức mạnh cho đòi hỏi
chủ quyền của Trung cộng.
Trong tiếng Anh, đổi tên biển thành Nam Hải (South
Sea) có thể được, như phân tích của Ellen Frost, một cố vấn tại Trung Tâm
nghiên cứu Đông Tây (East-West Center) tại Hawai.
Theo bà, những người Trung Hoa dân tộc chủ nghĩa sẽ
bác bỏ tên Biển Đông Nam Á (Southeast Asia Sea) nhưng họ gặp khó khăn hơn để lập
luận chống lại tên South Sea - cho dù từ “China” bị bỏ đi, vì trong tiếng Hoa
tên Nam Hải “Nanhai” đã có từ hàng thế kỷ nay.
Việc thay đổi này theo chuyên gia nói trên, sẽ là dấu
hiệu về một đóng góp nhỏ, có tính chất kỹ thuật nhưng đầy ý nghĩa cho hòa bình.
Mai Vân (RFI)