Việt Nam : Đằng sau việc hoãn phê chuẩn TTP
Việc
Quốc Hội Việt Nam hoãn phê chuẩn Hiệp định TPP trong khóa họp cuối năm 2016 khiến
nhiều nhà quan sát ngạc nhiên. Điều gì ẩn đằng sau quyết định bất ngờ này, ông Lê Hồng Hiệp, thuộc Viện nghiên cứu Đông Nam Á ISEAS, có trụ sở tại Singapore, có bài
phân tích trên tờ báo Anh ngữ Today
online đăng tải hôm nay 29/09/2016. Sau đây là phần lược dịch của RFI.
Một xưởng đóng ô tô của Việt
Nam.REUTERS
Điều khiến nhiều nhà quan sát ngạc nhiên là việc phê
chuẩn Hiệp định Đối Tác Xuyên Thái Bình Dương không nằm trong lịch trình của kỳ
họp thứ hai của Quốc Hội Việt Nam, dự kiến bắt đầu từ ngày 21/10. Như vậy, thỏa thuận thương mại này sẽ không được Việt Nam phê chuẩn
ít nhất là cho đến tháng 4 năm tới, khi Quốc Hội nhóm họp trở lại. Tin
này khiến nhiều đối tác TPP thất vọng, đặc biệt là khi Việt Nam được coi là phía
được hưởng lợi nhiều nhất trong số 12 thành viên của Hiệp định.
Giải thích về quyết định này, chủ tịch Quốc Hội Việt
Nam Nguyễn Thị Kim Ngân cho biết để phê chuẩn „phải xem tình hình các nước“, đặc
biệt là kết quả bầu cử tổng thống Hoa Kỳ. Rõ ràng sự bất
trắc của cuộc bỏ phiếu tại Mỹ - với hai ứng cử viên chống TPP - là một lý do chủ
yếu khiến Việt Nam dời lại ngày phê chuẩn Hiệp định. Chính quyền Việt
Nam không muốn bị lâm vào tình trạng lúng túng sau này, trong trường hợp
Washington không thông qua TPP.
Hà Nội cũng đồng thời lo ngại việc phê
chuẩn sớm TPP sẽ khiến Bắc Kinh tức giận một cách không cần thiết,
bởi nhà cầm quyền Trung cộng vốn coi TPP là một kế hoạch của Hoa Kỳ nhằm khống
chế Trung cộng về kinh tế và trên bình diện chiến lược.
Việt Nam đã sẵn sàng thực
thi TPP
Xét về trong nước, trên thực
tế Việt Nam đã sẵn sàng cho việc thực thi TPP. Các cuộc cải cách trong
khu vực doanh nghiệp có vốn nhà nước đã được thúc đẩy trong thời gian gần đây.
Các viên chức Việt Nam khẳng định rằng dù có hay không TPP, Việt Nam cũng sẽ tiếp
tục thực thi các cải cách để cải thiện môi trường đầu tư, cho khớp với các tiêu
chuẩn của TPP.
Trong khi chờ đợi, các luật mới như Luật Đầu tư 2014
và Luật Doanh nghiệp 2014 đã hội nhập các tiêu chuẩn, quy định và quy tắc của
TPP để tạo điều kiện cho việc thực thi Hiệp định này một khi TPP có hiệu lực. Một
số luật khác có thể vẫn còn phải sửa đổi để phù hợp với TPP.
Tuy nhiên, cho dù việc xem xét lại một số luật có thể
đòi hỏi thêm thời gian, điều này không cản trở việc Việt Nam phê chuẩn hiệp định.
Trong trường hợp phê chuẩn, các quy định của TPP sẽ có
giá trị pháp lý cao hơn và sẽ được áp dụng ngay lập tức.
Hoãn phê chuẩn không phải
là thay đổi chính sách
Nhìn chung, Việt Nam cần đến TPP để thúc
đẩy kinh tế, đang bị chậm lại kể từ cuộc khủng hoảng tài chính
toàn cầu 2008,… trong khi khu vực kinh tế nhà nước và tư nhân hoạt động kém hiệu
quả. Cùng lúc đó là những nguy cơ rất lớn như hệ thống ngân hàng yếu kém, mức nợ
xấu cao hay thâm hụt ngân sách tăng vọt…
Về mặt chính trị, căn cứ vào một số tiền lệ lịch sử
như phong trào Công Đoàn Đoàn Kết dẫn đến sự sụp đổ của chế độ cộng sản tại Ba
Lan cuối những năm 1980, một điều có thể khiến chính quyền Việt Nam lo ngại là
TPP bảo vệ quyền thành lập công đoàn độc lập của người lao động. Tuy nhiên, sự hậu thuẫn mạnh mẽ của Ban Chấp Hành Trung Ương đối với
TPP có nghĩa là đảng Cộng Sản Việt Nam không coi việc áp dụng quy định này là một
mối đe dọa chính đối với họ.
Trên thực tế, Quốc Hội Việt Nam đã có kế hoạch xem
xét lại bộ luật Lao Động vào năm tới để tạo điều kiện cho việc thực thi thỏa
thuận TPP trong vấn đề này. Bên cạnh đó, Việt Nam sẽ nhận được các hỗ trợ từ
phía các thành viên TPP khác và có một giai đoạn 5 năm quá độ - kể từ khi Hiệp
định có hiệu lực - trước khi buộc phải thực hiện đầy đủ các quy định của TPP. Cụ
thể là Hoa Kỳ có một kế hoạch thúc đẩy quan hệ Thương mại và Lao động song
phương với Việt Nam (Plan for the Enhancement of Trade and Labor Relations) để
hỗ trợ Hà Nội trong lĩnh vực này.
Tóm lại, theo tác giả bài viết, quyết định
của Việt Nam hoãn việc phê chuẩn TPP là vấn đề lịch trình hành động hơn là một
sự thay đổi trong chính sách.
Tuy nhiên, điều tác giả lấy làm tiếc là Việt Nam đã
không phối hợp với một số đối tác TPP khác như Nhật Bản và Singapore, để chính
thức phê chuẩn TPP trước cuộc bầu cử tổng thống Mỹ tháng 11. Bởi điều này sẽ là
một áp lực với Washington và là một hậu thuẫn cho tổng thống Obama trong việc
đưa TPP ra phê chuẩn tại Quốc Hội Mỹ trong khóa họp cuối cùng của năm nay, trước
khi ông mãn nhiệm.
RFI