„…VTV dường như chưa có sự
chuyên nghiệp cần thiết để đạt được tầm vóc của một đài truyền hình quốc gia“
Vi phạm bản quyền
và tháp truyền hình cao nhất thế giới
Cao
Huy Huân
Thông
báo trang Yamaha Trung Tá của ông Bùi Minh Tuấn đăng tải về vụ VTV bị khóa kênh
YouTube.
Cả tuần qua, dư luận và cộng đồng mạng vẫn chưa thôi bàn luận và theo dõi
vụ bê bối của đài truyền hình Việt Nam (hay VTV) liên quan đến vụ ông Bùi Minh
Tuấn cáo buộc VTV vi phạm bản quyền, sử dụng sản phẩm truyền hình mà không có
sự đồng ý của tác giả là ông Tuấn.
Vụ việc lần này phức tạp hơn rất nhiều so với những gì thể hiện trên báo
chí, vì liên quan không chỉ đến bản quyền mà còn cả quyền thực hiện flycam của
chính ông Tuấn. Tuy nhiên, tạm gác qua những vấn đề về giấy phép thực hiện hay
quy định thực hiện flycam, hãy nói về cách ứng xử và đối diện khủng hoảng của
VTV trong vụ này. Thực tế, VTV đã quá sơ hở và để lộ ra ba điểm hạn chế đáng
trách.
Thứ nhất là khâu kiểm duyệt thông tin và sản phẩm đăng tải. Sự cẩu thả của
bất kỳ ngành nào, xuất phát từ bất kỳ ai cũng đã là bất lương, đằng này lại là
một đài truyền hình quốc gia lớn mạnh. Ngay cả một cái rạp chiếu phim bé xíu
tại Sài Gòn, Hà Nội cũng biết cách mua bản quyền một bộ phim để công chiếu;
ngay cả các tờ báo lá cải cũng biết cách dẫn nguồn tin khi dẫn lại bài của báo
khác; hay ngay như những hãng thông tấn bình thường cũng biết cách mua các
nguồn tin, ảnh, video clip... để có quyền đăng tải. Với tuổi đời mấy chục năm,
phát triển đến tầm hàng chục triệu người xem mỗi ngày, thế nhưng có chuyện bản
quyền khi đăng lại, VTV lại không thực hiện, và dường như không có bất kỳ một
quy trình nào. Cần phải lưu ý thêm, đây không phải là lần đầu VTV dính líu đến
các vụ bê bối liên quan đến vấn đề kiểm duyệt sản phẩm tiền đăng tải. Những sai
sót ngớ ngẩn vẫn cứ xuất hiện thường trực, không phải mỗi ngày, nhưng với đài
truyền hình quốc gia thì quả thật người dân khó có thể chấp nhận được.
Thứ hai, khi nhận được đơn khiếu nại của ông Tuấn, VTV dường như đã không
cầu thị, hay có thể tắc trách trong việc giải quyết. Việc để ông Tuấn năm lần
bảy lượt đâm đơn khiếu nại, không biết động cơ của VTV là gì, nhưng cũng cho
thấy sự thiếu quyết tâm giải quyết hậu quả của một đơn vị làm sai. Thật may cho
VTV là vấn đề sở hữu trí tuệ tại Việt Nam còn nhiều hạn chế, nếu ở Mỹ hay ở
nhiều nước châu Âu, mỗi sản phẩm VTV sử dụng không phép có thể bị kiện và phạt
đến hàng ngàn Euro, thậm chí nhiều hơn. Ví dụ tại Đức, nếu dùng phần mềm hỗ trợ
download miễn phí những bộ phim có đăng ký bản quyền, người xem phải trả cả
ngàn Euro tiền phạt mà không cần tranh cãi. Lẽ ra ngay khi nhận được thư khiếu
nại của ông Tuấn, VTV phải giải quyết nhanh, dứt khoát và chuyên nghiệp; biến
rủi ro thành cơ hội hợp tác với ông Tuấn (nếu có thể), hoặc ít nhất cũng khiến
ông Tuấn thấy được tôn trọng. Thế nên, việc ông Tuấn tìm đến Google và khóa
kênh youtube của VTV cũng là điều dễ hiểu. Đó là một bài học đắt giá không đáng
phải trả nếu như VTV biết ứng xử một cách khôn ngoan ngay từ hai cơ hội giải
quyết trước đó.
Thứ ba, cho đến nay, dù đã thể hiện quan điểm chấp nhận sai và xin lỗi
nhưng VTV dường như vẫn quá “khí khái” một cách không cần thiết. Đối với những
đơn vị lớn, chuyên nghiệp như VTV, việc thấy sai và công khai sửa sai càng sớm
thì thiệt hại càng ít, sự đồng cảm càng tăng. Nhìn sang nước ngoài, bất kỳ đơn
vị nào mắc phải các vụ bê bối thì ngay trong vòng 24 giờ, họ phải họp khẩn và
công khai họp báo xin lỗi. Cần nhớ rằng, đó không phải là một sự cúi đầu nhục
nhã trước một cá nhân như ông Tuấn, mà đó là cách ứng xử cầu thị, minh bạch từ
một đài truyền hình quốc gia. Nhưng cho đến nay, ngoài việc hẹn gặp riêng, VTV
chưa sẵn sàng công khai xin lỗi. Việc này làm tôi nhớ đến vụ Tân Hiệp Phát bị
tẩy chay sau vụ kiện con ruồi hồi năm ngoái. Lời xin lỗi kịp thời sẽ cứu lấy
chính mình khi dư luận có sự chia sẻ.
Trước vụ bê bối bản quyền không lâu, VTV cũng khiến dư luận xôn xao về ý
định xây dựng tháp truyền hình cao nhất thế giới, với kinh phí đầu tư của dự án
rất khổng lồ, từ 1,3 đến 1,5 tỷ USD. Theo công văn do Phó tổng giám đốc Đài
Truyền hình Việt Nam (VTV) Nguyễn Thành Lương trình Thủ tướng Chính phủ, hiện
VTV cùng 2 đối tác là Tổng công ty Đầu tư kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) và Tập
đoàn BRG đã thành lập Công ty CP Tháp truyền hình Việt Nam để xây dựng tòa tháp
636 m - cao nhất thế giới - tại khu đô thị Tây Hồ Tây (Hà Nội). Theo báo Lao
Động, VTV đã có công văn xin Thủ tướng Chính phủ hàng loạt ưu đãi
vốn chỉ áp dụng cho các dự án đầu tư vào những vùng đặc biệt khó khăn. Cụ thể
là xin miễn hoàn trả chi phí đầu tư hệ thống hạ tầng ban đầu, hạ tầng chung;
xin áp dụng cơ chế ưu đãi theo hình thức giao đất, miễn 100% tiền sử dụng đất,
thuế đất và miễn chi phí giải phóng mặt bằng. VTV còn đề xuất áp dụng cơ chế ưu
đãi cao nhất gồm miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 4 năm đầu, giảm 50% thuế
thu nhập doanh nghiệp trong 9 năm tiếp theo, các năm còn lại áp dụng thuế suất
10%. Miễn thuế nhập khẩu cho các vật tư, máy móc, thiết bị, vật liệu, linh
kiện… phục vụ xây lắp.
Tôi chưa cần bàn tới sự trái ngược thời đại, cũng như tính thiếu lan tỏa về
hiệu quả và lợi ích của một tháp truyền hình cao nhất thế giới, thì ngay như
việc giải quyết vụ bê bối bản quyền cũng cho thấy VTV dường như chưa có sự
chuyên nghiệp cần thiết để đạt được tầm vóc của một đài truyền hình quốc gia.
Như vậy, nếu có xây tháp truyền hình cao nhất thế giới, trong bối cảnh đất nước
cần ưu tiên đầu tư nhiều hạng mục khác nhiều hơn, thì đó cũng chỉ là một biểu
tượng quá đà so với khả năng, sức lực và uy tín của VTV.
Blog Cao Huy Huân