„…dưới mái trường xã hội chủ nghĩa, mặc dù chẳng có học sinh nào xuống
đường biểu tình chống lạm thu học phí, hay chống bất công lần nào, nhưng bạo lực
học đường liên tục xảy ra.“
Thụ động chính trị có liên quan gì tới bạo lực học đường?
Triệu
Tử
Ảnh
minh họa. Nguồn: internet
Nhiều người Việt đang sống trong nước, dù ở lứa tuổi
đi học, còn rất trẻ nhưng họ đã chọn thái độ sống thụ động, không quan tâm tới
chính trị, ngoan ngoãn đóng nộp, bảo gì nghe nấy. Cho đến khi họ tham gia một vụ
đánh nhau, gia đình mới ngã ngửa ra rằng tại sao con mình tự dưng có bản tính
côn đồ như vậy. Cần phải xâu chuỗi hai tính cách đó với nhau, mới lý giải được
thực trạng học đường Việt Nam ngày nay.
Những người sinh trong một gia đình cam chịu, dường
như không tham gia đấu tranh khi bị áp bức, bất công. Cá nhân tôi được sinh ra
trong một gia đình mà ông cố “địa chủ” bị cướp đất, ông nội đi dân quân hỏa tuyến
mà không được hưởng chế độ, bố thi đại học làm bài tốt nhưng bị chấm rớt… Lớn
lên trong một gia đình ba bốn thế hệ như vậy, từ nhỏ tôi được nghe ông cha chửi
những kẻ cầm quyền khốn nạn, hà hiếp dân, cho nên nhận thức của tôi cũng khác với
những bạn trẻ cùng trang lứa. Trong lớp, tôi thường cãi lại thầy cô khi nói về
lịch sử, tôi luôn cãi lại mỗi khi nhận ra những điều thầy cô dạy không đúng với
sự thật mà tôi đã biết.
Nhưng xung quanh tôi, các gia đình hàng xóm dạy con
cái phải sống hiền, không được chống đối chế độ, không được “phản động”. Đây có
phải là sự hiền lành không? Tôi nghĩ là không. Những ông bố bà mẹ này cũng gặp
những oan ức, nhưng họ không dám trỏ mặt quan xã, quan huyện mà chửi thẳng. Sự ấm
ức, bức xúc đè nén trong con người họ lâu dần, sinh ra cáu tính. “Giận cá chém
thớt”, những ông bố, bà mẹ không làm gì được đám quan chức địa phương nhũng nhiễu,
áp bức, họ chuyển qua chửi mắng vợ/ chồng, con để xả stress. Con cái lớn lên
trong gia đình có bố mẹ như thế, cũng bị lây nhiễm tính khí đó, chúng không dám
cãi lời thầy cô, dù biết thầy cô nói sai, nhưng sẵn sàng tát bạn bè, xem họ như
kẻ thù từ đời nào.
Khi một cơn bực bội bị dồn nén trong lòng, nếu không
thoát ra đường này thì ắt phải thoát ra đường khác, giống như dòng nước bị bịt ở
chỗ này thì sẽ trào ra chỗ kia. Tôi nhận ra rằng, ở những
nơi học sinh quan tâm đến chính trị thì ít hành xử bạo lực ở chốn học đường.
Ngược lại, ở những nơi mà tâm lý bảo gì nghe nấy, chính là nơi cảm xúc dễ bị bộc
phát thành “bạo lực cách mạng” mà chúng ta thường thấy trên tivi, như nữ
sinh đánh nhau, cởi áo nhau quay clip tung lên mạng, hoặc nam sinh đánh nhau chỉ
vì mấy cái nhìn.
Điều này có thể minh chứng khi ở Hong
Kong, hàng vạn sinh viên rủ nhau đi biểu
tình chống bầu cử rubber-stamp, nhưng chúng ta hiếm khi thấy bạo lực học đường ở
Hong Kong. Hoặc ví dụ như thời VNCH, một nền giáo dục vàng son đã qua, nơi học sinh, sinh viên
rủ nhau đi biểu tình nhiều nhất nước, nhưng hiếm khi thấy học sinh đánh nhau
như thời nay. Trong khi đó, dưới mái trường xã hội chủ nghĩa, mặc dù chẳng
có học sinh nào xuống đường biểu tình chống lạm thu học phí, hay chống bất công
lần nào, nhưng bạo lực học đường liên tục xảy ra. Năng lượng mà các em sở hữu
trong độ tuổi ấy, nếu không được tháo ra bằng những giờ tranh luận tự do, cởi mở,
hay bằng những cuộc tuần hành ôn hòa, thì ắt sẽ bùng phát bằng cách thượng cẳng
chân, hạ cẳng tay.
Tôi thường nghe nhiều bạn bè nói rằng, ở nước nào
cũng có cái xấu, chẳng có nước nào là tốt đẹp hoàn toàn cả, sao cứ phải chống đối?
Từ đó tôi cố gắng tìm hiểu xem, vì sao những bạn bè đồng trang lứa với tôi, có
thể chấp nhận bị áp bức, bất công, bị đè đầu cưỡi cổ.
Trước đây tôi khá tức giận với họ, nhưng sau này,
khi đã đặt mình vào hoàn cảnh của họ, tôi bắt đầu hiểu ra nguyên nhân. Có lẽ giới
trẻ chưa cảm thấy tin tưởng vào công lý, chưa tin rằng nếu đứng lên tranh đấu,
họ có thể chống lại áp bức, như những gì họ đã được học, “ở đâu có áp bức, ở đó
có đấu tranh”.
Một khi giới trẻ nhận ra sức mạnh của sự
tranh đấu, có thể giúp thay đổi xã hội, thì họ sẽ dùng hết khả năng và trí tuệ
của mình, cùng nhau lên tiếng đấu tranh cho những áp bức, bất công mà họ đối mặt
hàng ngày. Chính bản thân của từng cá nhân hợp lại, những bạn
trẻ này có thể giúp thay đổi vận mệnh đất nước.
Triệu
Tử
Đại
học KHXHNV TP.HCM, đại học Quốc gia TP.HCM, Sài Gòn
(Tiếng
Dân)