Hoa Kỳ chính thức bác yêu sách ‘đường 9 đoạn’ của Trung cộng
Đường 9 đoạn là yêu
sách phi lý của Trungcộng - Ảnh: chụp từ báo cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ
Báo cáo dài 26 trang, được công bố ngày 5.12 do Cục Đại dương và Các vấn đề
môi trường và khoa học quốc tế thuộc Bộ Ngoại giao Mỹ tiến hành đã chỉ ra sự
phi lý trong yêu sách “đường 9 đoạn” của Trung cộng.
Báo cáo này được đưa ra ngay trước thời hạn 15.12 mà Toà trọng tài quốc tế
yêu cầu Trung cộng đưa ra tài liệu pháp lý về vụ kiện của Phi Luật Tân đối với
những tuyên bố chủ quyền phi lý và phi pháp của Trung cộng tại biển Đông.
Năm 2009, Trung cộng gửi lên Liên Hiệp Quốc tấm bản đồ “đường 9 đoạn”,
tuyên bố chủ quyền phi pháp ở biển Đông. Theo yêu sách này, Trung cộng chiếm
khoảng 2 triệu km2 diện tích biển và 13 km2 diện tích đất trên biển Đông, bao
gồm cả quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và bãi cạn Scaborough.
Báo cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ cho thấy “đường 9 đoạn” mà Trung cộng đưa ra
nằm gần với đường bờ biển của các quốc gia tiếp giáp biển Đông, trong đó
đoạn số 1 (theo báo cáo) chỉ cách bờ biển Việt Nam 50 hải lý và cách đảo Lý Sơn
của Việt Nam 36 hải lý. Các đoạn 3,4,5 lần lượt cách Indonesia, Malaysia,
Philippines 75, 24 và 35 hải lý.
Báo cáo cũng chỉ ra nhiều điểm không hợp lý trong tấm bản đồ của Trung
Quốc. Các đoạn ở tấm bản đồ năm 2009 đều gần bờ biển các nước láng giềng hơn
trong tấm bản đồ năm 1947, tấm bản đồ được cho là lần đầu tiên có “đường lưỡi
bò”. Báo cáo dẫn chứng ở đoạn thứ 2 nằm gần bờ biển Việt Nam hơn 45 hải lý so
với đoạn gần nhất trên bản đồ năm 1947 trong khi đoạn 1 gần hơn 15 hải
lý.
Tàu hải cảnh và giàn khoan Hải
Dương-981 của Trung cộnghoạt động phi pháp trong vùng biển Việt Nam tháng
5.2014 - Ảnh: Độc Lập
|
Báo cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ khẳng định Trung cộng vẫn chưa làm rõ những
đòi hỏi về biển liên quan đến “đường 9 đoạn” theo cách thức phù hợp với luật
pháp quốc tế. Báo cáo cho rằng, các luật lệ, tuyên bố và hành động chính thức
của Trung cộngđều thể hiện sự mâu thuẫn đối với bản chất và phạm vi của các yêu
sách mà nước này đưa ra. Bộ Ngoại giao Mỹ đưa ra 3 cách diễn giải khác nhau mà
Mỹ cho rằng Bắc Kinh muốn thể hiện.
Theo cách diễn giải thứ nhất, “đường 9 đoạn” là khu vực mà Trung cộng đòi
hỏi chủ quyền đối với các đảo và vùng biển liên quan được xác lập dựa trên các
đảo này theo quy định của Công ước Liên Hợp Quốc về luật biển (UNCLOS). Báo cáo
cho rằng nếu đường 9 đoạn thể hiện điều đó thì các đảo và vùng biển trong phạm
vi đường 9 đoạn này phải phù hợp với các quy định của UNCLOS về lãnh hải, vùng
tiếp giáp, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa được xác lập dựa trên bờ biển
và các cấu trúc địa lý theo đúng định nghĩa về “đảo” trong điều 121 của công
ước này.
Thế nhưng, theo Bộ Ngoại giao Mỹ vẫn còn có tranh chấp ở các đảo và vùng
biển liên quan đến các đảo ở biển Đông. Mặt khác, kể cả nếu Trung cộngcó chủ
quyền đối với các đảo tại biển Đông thì ranh giới của bất kỳ vùng biển nào được
xác lập dựa trên các đảo này theo điều 121 của UNCLOS cũng đều phải được phân
định giữa các nước liên quan.
Ở cách diễn giải thứ hai, “đường 9 đoạn” là các đường ranh giới quốc gia
của Trung cộng. Bộ Ngoại giao Mỹ cho rằng những đoạn mà Trung cộngđưa ra đều
không có cơ sở pháp lý phù hợp với luật biển. Theo luật quốc tế, các ranh giới
biển được xác lập dựa trên thỏa thuận giữa các quốc gia láng giềng và do vậy,
một quốc gia không thể đơn phương xác lập ranh giới biển với một quốc gia khác.
Thêm vào đó, một đường ranh giới quốc gia như vậy không phù hợp với thực
tiễn giữa các nước và luật pháp quốc tế. Bởi lẽ, vị trí của ranh giới biển được
xác định dựa trên đường bờ biển đối diện, dài và liên tục chứ không phải dựa
trên các hòn đảo rất nhỏ và biệt lập như tại biển Đông.
Tàu công trình hiện đại của Trung cộng
tại Gạc Ma thuộc quần đảo Trường Sa - Ảnh: Mai Thanh Hải
|
Ngoài ra, ở các đoạn 2,3 và 8 trên bản đồ phi pháp năm 2009 của Trung cộng không
chỉ nằm khá gần bờ biển của các nước khác mà tất cả hoặc một phần của những đoạn
này đều nằm ngoài phạm vi 200 hải lý tính từ bất kỳ cấu trúc địa lý nào mà Trung
cộng đòi hỏi chủ quyền.
Ở cách diễn giải cuối cùng, “đường 9 đoạn” là ranh giới của cái gọi là “các
đòi hỏi biển lịch sử” của Trung cộng. Theo báo cáo, nếu đường 9 đoạn định thể
hiện khu vực mà Trung cộng đòi hỏi cái gọi là “vùng nước lịch sử” hay “quyền
lịch sử” thì những yêu sách này cũng không nằm trong mục “đòi hỏi lịch sử” được
quy định trong điều 10 và 15 của UNCLOS.
Theo Bộ Ngoại giao Mỹ, Trung cộng không đáp ứng được các tiêu chí pháp lý
đối với yêu sách về “vùng nước lịch sử”, bao gồm thực thi chủ quyền một cách
công khai, được biết đến rộng rãi, liên tục và hiệu quả tại biển Đông và được
các nước khác công nhận việc thực thi này.
Với những phân tích trong 26 trang báo cáo, Bộ Ngoại giao Mỹ kết luận rằng
yêu sách hiện nay của Trung cộng về đường 9 đoạn là phi pháp, không phù hợp với
luật quốc tế về biển.
Ngọc Mai