Trung cộng ép ASEAN
rút tuyên bố, Ngoại trưởng Tân Gia Ba bỏ họp báo ra về
Ngoại trưởng Trung cộng Vương Nghị, ảnh: cnsnews.com.
The Wall
Street Journal ngày 14/6 đưa tin, các Ngoại trưởng 10 nước thành viên ASEAN đã
đồng thanh lên tiếng bày tỏ lo ngại nghiêm trọng về những căng thẳng ngày một
gia tăng ở Biển Đông.
Dấu hiệu này
cho thấy một sự đoàn kết thống nhất mà The Wall Street Journal gọi là “khác
thường” chống lại các nỗ lực bành trướng của Bắc Kinh, nhưng dường như đã “sụp
đổ” chỉ vài giờ sau khi tuyên bố chung của ASEAN bị rút lại.
Bộ Ngoại
giao Mã Lai cho biết ASEAN đã buộc phải thu hồi tuyên bố chung này để thay
đổi một số nội dung. Không có lời giải thích nào được đưa ra, đến cuối buổi tối
Thứ Ba vẫn chưa có một tuyên bố chung nào của cuộc họp.
Một nhà
ngoại giao cấp cao một nước thành viên ASEAN tiết lộ, khối đã quyết định không
ban hành một tuyên bố chung và các nước thành viên ASEAN sẽ ra thông báo cá
nhân nếu muốn. Trước khi rời cuộc họp, Bộ Ngoại giao của Tân Gia Ba và Nam
Dương đã ra thông báo riêng nhắc lại những điểm chính trong tuyên bố chung của
ASEAN trước đó.
ASEAN vẫn bị
ràng buộc bởi cơ chế đồng thuận tuyệt đối nên tìm được tiếng nói chung về Biển
Đông là cả một quá trình đấu tranh khi một số thành viên lại ủng hộ lập trường
bành trướng của Trung cộng vì những lợi ích kinh tế.
Ngoại trưởng
Trung cộng Vương Nghị phát biểu trong cuộc họp báo được truyền hình trực tiếp,
đã không nhắc đến vụ kiện hay phán quyết của PCA. Ông Nghị chỉ nói rằng, Trung
cộng và Phi Luật Tân có lập trường khác nhau trong vấn đề tranh chấp.
“Sự khác biệt giữa Trung cộng và Phi Luật Tân
đang được tất cả biết đến, nhưng điều này không phải là một vấn đề giữa Trung
cộng và các nước ASEAN. Hợp tác giữa Trung cộng và ASEAN là lớn hơn nhiều so
với bất kỳ bất đồng cụ thể nào, bao gồm các tranh chấp ở Biển Đông”, ông
Nghị nói.
Cuộc họp báo
chung dự kiến diễn ra sớm hơn dưới sự đồng chủ trì của ông Vương Nghị – đại
diện nước chủ nhà Trung cộng và Ngoại trưởng Tân Gia Ba Vivian Balakrishnan đại
diện ASEAN, nhưng không hiểu sao bị hoãn tới chiều tối và Ngoại trưởng Tân Gia
Ba đã lên máy bay về nước.
Bộ Ngoại
giao Trung cộng im lặng trước các câu hỏi truy vấn của truyền thông về việc tại
sao trì hoãn họp báo chung quá lâu, Bộ Ngoại giao Tân Gia Ba chưa đáp ứng yêu
cầu bình luận. Aaron Connelly, một chuyên gia về Đông Nam Á tại Viện Chính sách
Quốc tế Lowy nhận định:
“Những tuyên bố vẫn là một sản phẩm của cách
tiếp cận mẫu số chung nhỏ nhất, cẩn thận đến mức có thể hiểu và giải thích theo
nhiều cách khác nhau. Thực tế những tuyên bố không xác nhận rõ ràng thẩm quyền
của PCA hoặc khuyến khích Trung cộng tuân thủ phán quyết của Tòa là điều bắt
buộc cho thấy mẫu số chung nhỏ nhất của ASEAN còn khá thấp.”
The Straits
Times ngày 15/6 thì cho biết, cuộc họp báo đã bị trễ hơn 5 tiếng, Vương Nghị
tuyên bố không khí cuộc họp Ngoại trưởng Trung cộng – ASEAN là “tốt” và làm
giảm sự chú ý về việc người đồng cấp Tân Gia Ba vắng mặt trong buổi chủ trì họp
báo chung.
Đài BBC
tiếng Hoa ngày 15/6 bình luận, phát biểu của các Ngoại trưởng ASEAN
trước thềm phán quyết của PCA khi đang ở trên đất Trung cộng như vậy là rất
mạnh mẽ và hiếm thấy. Thông điệp “trao đổi ý kiến thẳng thắn với Ngoại trưởng Trung
cộng Vương Nghị về Biển Đông” trong tuyến bố chung của ASEAN có thể hiểu là
những cuộc tranh luận rất gay gắt.
Giới phân
tích tin rằng, Trung cộng đang trong tình trạng “tứ bề thọ địch” do lập trường
hung hăng, hiếu chiến ở Biển Đông và Hoa Đông. Ngoài Mỹ, EU, Nhật Bản, Úc Đại
Lợi thì các nước ASEAN cũng ngày một bất mãn với đường lưỡi bò Trung cộng tự vẽ
ra từ những năm 40 thế kỷ trước.
Những thông
tin Bắc Kinh tuyên truyền rằng có 40 quốc gia ủng hộ lập trường của Trung cộng
trên Biển Đông theo đài BBC tiếng Trung cộng, phần lớn là bịa đặt. Trong khi
theo tuyên bố chung ở Côn Minh vừa bị thu hồi, phần lớn ASEAN đang nghiêng về
ủng hộ Phi Luật Tân trước phán quyết của PCA.