„…lấy tiền đâu để trám vào cái lỗ trống toác đến 18 ngàn tỷ dùng
cho giải phóng mặt bằng ở dự án phi trường Long Thành? Mà 18 ngàn tỷ đồng còn
tìm không ra thì lấy đâu ra 18 tỷ USD - nhiều gấp hai chục lần - để xây dựng “một
trong những phi trường hiện đại nhất khu vực Đông Nam Á”?“
Hết 18 ngàn tỷ, lại đến 18 tỷ
Phạm
Chí Dũng
Phi
trường Tân Sơn Nhất cũng đang quá tải.
Thách thức đầu tiên sau khi dự án phi
trường Long Thành được thông qua và triển khai, té ra lại là tiền đâu.
18 ngàn tỷ còn không có,
tìm đâu ra $18 tỷ?
Kinh phí giải phóng mặt bằng cho phi trường Long
Thành ban đầu dự kiến 18.000 tỷ đồng, nhưng đến giờ số tiền lên đến 23.000 tỷ.
So với nhu cầu vốn đặt ra, ngân sách mới đáp ứng được 5.000 tỷ, tức mới được
trên 25%, số còn thiếu đến 18.000 tỷ đồng. Mà đó thực ra cũng mới chỉ là con số
dự toán sơ khởi…
Bây giờ mới là nỗi tréo ngoe của một nền kinh tế đã
quá quen in tiền để bù đắp lạm phát nhưng cũng đồng thời thúc đẩy lạm phát: tiền
bạc ngân khố đã trở nên khan hiếm đến mức sẽ là điên loạn nếu cứ trơ mặt phô
trương dự toán làm phi trường Long Thành lên đến 18 tỷ USD mà Bộ Giao thông Vận
tải “vẽ” ra thời Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng để kịp trình cho Quốc hội “gật sớm”.
Nhưng lại cần nhắc lại câu chuyện Bộ trưởng giao
thông vận tải thời đó là Đinh La Thăng - đã từng tuyên bố “phi trường Long
Thành là món nợ với nhân dân”.
Tính toán sai thời điểm...
vay ODA?
Chẳng hiểu nhân dân đã làm gì nên tội để bị nhóm lợi
ích ODA bắt gánh nợ công đến vài ba ngàn USD mỗi đầu người và còn âm mưu chất đống
cao hơn, chỉ biết rằng không bao lâu sau một tuyên bố khác “Vì dân và hành động”,
ông Thăng đã bị truất phế khỏi chức ủy viên bộ chính trị và cương vị bí thư
thành ủy TP.HCM vào năm 2017.
2017 cũng là thời gian mà dự án phi trường Long
Thành bắt đầu được triển khai, thậm chí còn bị xem là triển khai quá chậm.
Nguyên nhân chính yếu lại thuộc về tài chính.
Trước đây, trong mọi tính toán khôn lanh và khá trót
lọt của mình, nhóm lợi ích ODA đã “lobby” được các bộ ngành, lãnh đạo chính phủ
và gần hết trong số 500 mái đầu gục gặc nghị sĩ. Nhưng có lẽ vẫn có một li sai
lệch mà đã tới thảm cảnh sai lầm chiến lược về tài chính như ngày hôm nay.
Có thể, đó chính là sai lệch trong tính toán về bối
cảnh và thời điểm đi vay.
Theo “truyền thống”, các dự án “khủng” như Phi trường
Long Thành, Cao tốc đường bộ Bắc - Nam, Điện hạt nhân Ninh Thuận… đều phải đi
vay quốc tế tới 80% tổng dự toán. Trong dĩ vãng, đã có nhiều dự án vay ODA đầu
xuôi đuôi lọt, “vẽ” được và vay được, làm giàu khủng khiếp cho các nhóm lợi
ích, để từ đó những nhân vật này cứ tưởng sẽ mãi “nhân điển hình tiên tiến”.
Thời điểm chốt con số cuối cùng cho dự án phi trường
Long Thành là vào cuối năm 2015, tức cuối đời thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng. Vào
lúc đó, những nguồn vốn ODA “gối đầu” từ năm trước và cả năm trước nữa vẫn còn,
do vậy nhóm lợi ích ODA không thể tránh khỏi ảo tưởng tình hình vẫn tiếp tục
triển vọng vào những năm sau đó.
Nhưng đến tháng 12/2015, Trưởng đại diện Ngân hàng
thế giới ở Việt Nam là bà Victoria Kwa Kwa bất ngờ thông báo với Chính phủ Việt
Nam là kể từ tháng 7/2017, Việt Nam sẽ không còn được vay vốn ưu đãi nữa. Quả
thật, sau đó đã dồn dập tin tức về không chỉ Ngân hàng thế giới mà cả Quỹ tiền
tệ quốc tế và Ngân hàng phát triển Á châu đều khẳng định từ tháng 7/2017, Việt
Nam sẽ phải vay vốn ODA của quốc tế với mặt bằng lãi suất tăng gấp ba lần trong
lúc thời gian ân hạn giảm đi một nửa.
Cánh cửa ODA dành cho các dự án ‘khủng” bỗng dưng sập
lại. Một trong những “nạn nhân” đầu tiên là dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận với
số “vẽ” lên đến 20 tỷ USD, rốt cuộc đã bị Chính phủ của tân thủ tướng Nguyễn
Xuân Phúc “dũng cảm” tuyên bố ngừng thực hiện.
Dự án phi trường Long Thành dĩ nhiên cũng không
thoát khỏi số kiếp hẩm hiu…
Ngân sách vô vọng
Kênh ODA đã cám cảnh như thế. Còn ngân sách thì thế
nào?
Ngân sách - bầu sữa ngọt ngào thường nuôi dưỡng các
nhóm lợi ích vào thời “ăn của dân không chừa thứ gì” và “phá chưa từng có”,
đang có nhiều dấu hiệu trở về cảnh trạng hoang tàn như thời “giá - lương - tiền”
những năm 1985 - 1986.
Trong cảnh trạng tàn phá đến thế, nhưng bội chi ngân
sách năm 2015 và năm 2016 vẫn không hề giảm, thậm chí còn có chiều hướng tăng.
Nếu năm 2013 được xem là “đỉnh” của bội chi ngân sách với 6,6% GDP, thì những
năm gần đây tỷ lệ bội chi cũng tròm trèm 6% GDP.
Nếu đầu năm 2017, người thay Nguyễn Tấn Dũng là Nguyễn
Xuân Phúc bất chợt phải bật lên cảnh báo về “sụp đổ tài khóa quốc gia”, thì đến
giữa năm 2017, thậm chí Quốc hội còn phải “đạp lên đầu dân” mà bàn đến chuyện
tăng thuế xăng dầu, bắt dân đóng thuế bán hàng qua mạng, thậm chí còn tìm cách
thu thuế bằng cách bán… số đẹp.
Vậy thì lấy tiền đâu để
trám vào cái lỗ trống toác đến 18 ngàn tỷ dùng cho giải phóng mặt bằng ở dự án phi
trường Long Thành? Mà 18 ngàn tỷ đồng còn tìm không ra thì lấy đâu ra 18 tỷ USD
- nhiều gấp hai chục lần - để xây dựng “một trong những phi trường hiện đại nhất
khu vực Đông Nam Á”?
Nếu không có tiền, tương lai của phi trường Long
Thành vẫn chỉ là… bản vẽ. Có chăng năm thì mười họa mới có một đợt xôn xao của
giới cò đất để “đánh lên” bất động sản quanh khu vực dự án phi trường này để
“lượm bạc cắc”.
Kỳ họp quốc hội tháng 5 - 6 năm 2017 rốt cuộc đã chẳng
thể tìm ra phương cách nào để kiếm ra 18 ngàn tỷ đồng còn thiếu, bất chấp vài dấu
hiệu rất đáng nghi ngờ của một cuộc vận động nội bộ để “rút rỉa” tiền ngân sách
trám vào cái lỗ trống toác kinh phí giải phóng mặt bằng kia.
Ngân sách thời hết tiền. Phi trường Long Thành càng
chậm triển khai chừng nào, kẻ lắm thất vọng sẽ không chỉ là là nhóm lợi ích ODA
mà cả nhóm lợi ích quân đội.
Ông Lịch và ông Trọng đâu
mất rồi?
Đã từ mấy năm qua, một bàn tay bí ẩn và ma quái đã
tung ra chiến dịch “dìm hàng” phi trường Tân Sơn Nhất. “Một trong 10 phi trường tệ nhất thế giới”, “sự cố mất điện đe dọa an
toàn hàng không”, “quá tải trầm trọng”… là những lý do được một số tờ báo -
trong mối quan hệ không khác gì “đi đêm” với nhóm lợi ích quân đội - dồn dập
tung hê lên mặt truyền thông, để luôn đi đến “giải pháp” cuối cùng là phải chuyển
Tân Sơn Nhất về Long Thành.
Nhưng ở đời tham quá hóa thâm, không phải cái gì muốn
đều được. Sau nhiều phản đối dữ dội trên mạng xã hội đối với sân golf Tân Sơn
Nhất, không biết vô tình hay hữu ý, kỳ họp quốc hội giữa năm 2017 đã dậy lên
con sóng đòi thu hồi sân golf này - có diện tích đến 157 ha do Tập đoàn Him Lam
và vài doanh nghiệp mang danh “Bộ Quốc phòng” chiếm dụng của phi trường Tân Sơn
Nhất từ hàng chục năm qua, nhất là trong khung cảnh không chỉ nội vi phi trường
các ngả đường đường dẫn vào phi trường này đã trở nên kẹt cứng đến mức chỉ biết
bay mới thoát.
Kể từ thời bộ trưởng quốc phòng Phùng Quang Thanh với
quá nhiều ân huệ “dưới gầm bàn”, chưa bao giờ nhóm lợi ích quân đội phải đối mặt
với sức ép công luận sôi sục như hiện nay.
Phản ứng từ nhiều tầng lớp xã hội lại đang kéo theo
phản bác của chính giới quân nhân và cựu quân nhân. “Quân ủy trung ương cần có
ý kiến” là một yêu cầu của Trung tá Lê Trọng Sành - Nguyên Cục phó Cục tác chiến
Quân chủng Phòng không không quân.
“Quân ủy trung ương” ở đây không ai khác là Bí thư quân ủy Nguyễn Phú Trọng và Phó bí thư quân ủy kiêm bộ trưởng quốc
phòng Ngô Xuân Lịch - những nhân vật chưa bao giờ dám lộ diện để hồi âm trước
đòi hỏi “trả sân golf về phi trường” của công luận.
Chỉ cần sức ép công luận được duy trì đủ
mạnh trong một thời gian nữa trong khi phi trường Long Thành vẫn vô vọng nguồn
kinh phí giải tỏa và triển khai, không chừng cả hai ông Ngô Xuân Lịch và Nguyễn
Phú Trọng sẽ phải ra mặt để xóa đi cái bất công khủng kiếp ấy.
VOA Tiếng Việt