Bạn đã bao giờ tự hỏi, những chữ cái "Dz" xuất hiện trong
tên liệu có điều đặc biệt nào ẩn giấu.
Với
không ít người khi nhìn thấy tên của nhạc sĩ Dzoãn Mẫn hay Nghệ nhân dân
gian - chuyên gia ẩm thực Nguyễn Dzoãn Cẩm Vân... trên báo chí, truyền hình sẽ
thắc mắc rằng, hẳn người viết vô tình sai lỗi chính tả, chứ làm sao lại có tên
bắt đầu bằng chữ Dz như thế.
Nhưng
sự thật là, có không ít những thi sĩ, người nổi tiếng lại sở hữu một cái tên đặc
biệt như thế. Vậy liệu rằng, tên có chữ Dz chỉ là một điểm nhấn hay còn có ý
nghĩa nào khác? Lời giải sẽ được bật mí ngay sau đây.
Từ những nhân vật nổi tiếng với cái tên bắt đầu bằng
"Dz"...
Gần
60 năm cầm bút, thi sĩ Hồ Dzếnh đã tặng cho đời không biết bao tập thơ hay và
ghi dấu với những câu thơ được nhiều người ngâm nga:
“Tình
mất vui khi đã vẹn câu thề
Ðời
chỉ đẹp những khi còn dang dở”.
Hay
những ai từng tới với Ghềnh Ráng, thành phố Quy Nhơn (Bình Định) trước năm 2008
khó có thể bỏ lỡ cơ hội ghé thăm đồi thi nhân, thăm lều tranh của họa sĩ Trương
Dzũ Kha - người suốt 30 năm dùng bút lửa vẽ ra giấy, gỗ những áng thơ tình của
thi sĩ Hàn Mặc Tử. Bên cạnh đó, không ít những nghệ sĩ ở hải ngoại có tên bắt đầu
bằng chữ D đã đổi thành “Dz” có phần độc đáo và điệu đàng.
Điểm
chung của những nhân vật trên - họ đều là những người tài giỏi. Và những cái
tên được ghép "Dz" khá điệu đàng này là tên chính (hay đệm) được công
bố trước công chúng chứ không phải nghệ danh.
Hình ảnh họa sĩ Trương Dzũ Kha - nghệ nhân 30
năm dùng bút lửa vẽ thơ Hàn Mặc Tử
Rõ
ràng trong bảng chữ cái tiếng Việt chuẩn không có từ lạ này, tiếng Anh quốc tế
cũng không có tiền lệ sử dụng Dz làm từ ngữ. Như vậy, đến đây - hẳn nhiều người
“chắc cú” “Dz” là chữ mượn (chữ ngoại lai) rồi.
... đến những bí mật ẩn sau chữ "Dz" kì bí
Để
hiểu hơn về chữ "Dz" đặc biệt này, trước hết, ta hãy thử phân tích chữ
“D” và chữ “z” trong cụm chữ ghép “Dz”. Chữ “D” là một chữ cái khá lạ trong mẫu
tự La-tinh, khi phát âm “D” giống hệt cách phát âm chữ “Y” trong tiếng Anh (thí
dụ Yes, You…). Như vậy, “D” đã vô tình “cáng đáng” thay thiên chức phát âm cho
chữ “Y”.
Từ
đó, ta có thể phân ra hai loại phát âm của chữ D: là D –
theo kiểu Tây phương phát âm chính là “Đ” (doctor, dancing)
và D - phát âm theo kiểu Việt Nam y hệt cách phát âm chữ
“Y” trong tiếng Anh.
Tình
cờ, các từ Hán Việt bắt đầu bằng D - Việt đều có phát âm của Y trong tiếng Quan
thoại và tiếng Quảng Ðông (thí dụ: dương= yang, dừa = ye…). Việc có hai cách
phát âm cho chữ D đã gây nên những trường hợp “dở khóc dở cười” trong lịch sử,
tiêu biểu là tên địa danh thành phố Đà Lạt.
Chuyện
là khởi nguyên Đà Lạt có tên gọi “Ya Lạc” - nghĩa là chỗ có dòng suối thuộc một
bộ tộc họ Lạc. Chữ Quốc ngữ thời điểm ấy mới phôi thai có lẽ chưa có phân biệt
âm cuối: “Lạt” có thể viết “Lạc” hoặc Lạt tùy ý, nhiều người quen gọi là “Lạt”,
cuối cùng biến thiên thành “Ya Lạt”.
Ít ai biết, Đà Lạt thời xưa có tên là Ya Lạt.
Chữ
quốc ngữ làm gì có chữ “Y” nên thời điểm người phương Tây mới biết tới “Ya Lạt”,
theo thói quen, họ viết Ya-Lạt thành ra Da Lạt. Không còn ranh giới D – ta và D
– tây, họ hồn nhiên đọc trại thành Ða-Lạt rồi Ðà-Lạt. Và Ya Lạc biến tên thành
Đà Lạt từ đó.
Bàn
sâu thêm về nguồn gốc ra đời chữ lạ “Dz”, chúng ta phải nhìn vào tên của những
người Việt đang sinh sống ở các nước nói tiếng Anh có bắt đầu bằng chữ D.
Những
từ Dung, Duyên, Danh, Dinh lần lượt bị người bản địa hồn nhiên, thật thà gọi
đúng chuẩn phát âm của họ là Đung, Đuyên, Đanh, Đinh. Và hẳn nhiên, không ai dễ
chịu khi cái tên cha sinh mẹ đẻ bị biến thiên một cách vô lý như thế.
Cho
nên mới nảy ra khuynh hướng người Việt định cư tại các nước nói tiếng Anh có
các tên bắt đầu bằng chữ D - Việt nhất loạt đổi thành Dz (nghĩa là những Dung,
Duyên, Danh, Dinh lần lượt thành Dzung, Dzuyên, Dzanh, Dzinh). Một số người
khao khát quốc tế hóa hơn đổi luôn thành Y cho chắc ăn.
Tuy
vậy, một vài người nói tiếng Anh nhưng có trình độ và hiểu biết về văn hóa phát
âm tiếng Việt, họ hiểu Dung, Duyên, Danh, Dinh không thể “khiếm nhã” mà đọc
thành Đung, Đuyên, Đanh, Đinh mà phải là Yung, Yuyên, Yanh, Yinh.
Cụ
thể, họ phát âm D như Ðờ-Yờ. Ðờ-Yờ đọc nhanh chính là Dz. Tất nhiên “D” - phát
âm theo kiểu ta dung dị hơn nhiều so với chữ “Dz” ra đời một cách bất đắc dĩ
kia nhưng trong trường hợp bất khả kháng, đó là lựa chọn lý tưởng nhất.
Về
Hồ Dzếnh - theo Wikipedia, tên thật của ông là Hà Triệu Anh, người gốc Quảng
Đông. Nếu phát âm theo giọng Quảng Đông thì sẽ là Hồi-Tsìu-Díng, thu gọn lại là
Hồi-Díng. Có lẽ do lo sợ khi phiên âm sang tiếng Việt hai tiếng Hồi-Díng nghe
không được hay lắm nên ông đã ghi là Hồ Dzếnh”. Ngờ rằng cái tên “Hồ Dzếnh”
cũng là để ăn nhập với sự nghiệp làm báo và sáng tác sôi nổi hành thông từ Bắc
vào Nam của ông.
Còn
nghệ danh của nghệ nhân Trương Dzũ Kha thì có lẽ có hai cách giải thích thế
này. Tên thật của ông là Trương Vũ Kha, từ Vũ trong tiếng Hoa ghi là “wǔ” đọc
na ná “Dzũ”, hoặc do cách phát âm địa phương miền Nam, “Vũ” đọc thành “Dzũ” là
đương nhiên.
Ý
kiến người viết thiên về giả thuyết này hơn và cho rằng, ông Trương Dzũ Kha
nhân tiện đặt luôn cho mình một từ độc đáo trong bút danh. Còn với những trường
hợp người Việt định cư ở các nước nói tiếng Anh, họ có tên bắt đầu bằng chữ
D-Việt đổi thành Dz là chuyện thường ngày.
Như
vậy, những tên người có sự xuất hiện của chữ “Dz” nghe có vẻ điệu đàng nhưng ý
nghĩa bắt đầu từ nguyên do nhất định. Người viết hi vọng rằng, trong tương lai
chúng ta có cơ hội đọc được những bài viết lý giải khác có lý hơn và tìm ra được
ngọn nguồn của chữ “Dz” trong từ đệm của các tên tuổi lớn như nhạc sĩ Dzoãn Mẫn
hay Nghệ nhân dân gian, chuyên gia ẩm thực Nguyễn Dzoãn Cẩm Vân.
Nguồn: ERCT,
Wikipedia