Ai chịu trách nhiệm cao nhất trong vụ Formosa?

Cát Linh (RFA)

Ông Võ Kim Cư, Đại biểu quốc hội khoá 14, nguyên Bí thư Tỉnh uỷ, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh.         Courtesy NLĐ

Cho đến ngày hôm nay thì vụ việc Formosa gây ra thảm hoạ môi trường làm cho cá chết hàng loạt ở bốn tỉnh ven biển miền Trung chỉ có hai sự kiện được cho là câu trả lời chính thức từ nhà nước và các cơ quan ban ngành có liên quan. Đó là buổi họp báo của văn phòng chính phủ vào ngày 30 Tháng Sáu và cuộc trao đổi của ông Võ Kim Cự, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh, với báo giới trong nước về vấn đề cấp phép đầu tư cho Formosa.

Việc ông Võ Kim Cự lên tiếng chính thức sau một thời gian dài im lặng có trả lời được câu hỏi lớn của người dân: Ai sẽ chịu trách nhiệm trong vụ Formosa?

Những Văn bản trái pháp luật

Trong buổi trao đổi kéo dài gần 4 tiếng đồng hồ với phóng viên của tờ báo chính thống trong nước, Ông Võ Kim Cư, Đại biểu quốc hội khoá 14, nguyên Bí thư Tỉnh ủy, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh khẳng định vấn đề cấp phép đầu tư cho Formosa với thời hạn 70 năm ở khu kinh tế Vũng Áng là hoàn toàn đúng qui trình pháp luật, đúng Luật đầu tư và được Chính phủ chấp thuận.

Rất nhiều những qui định, nghị định và cả những văn bản của của các bộ, ngành chức năng Trung ương, địa phương, và của Chính phủ được ông Võ Kim Cự đưa ra để làm căn cứ chứng minh cho điều đó.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Nguyễn Quang A, từ Hà Nội nhận định ngay rằng:

“Ông Cự thật sự đã phạm pháp về chuyện cấp giấy phép 70 năm cho Formosa. Vì theo đúng luật thì ông ấy chỉ được quyền, và bất kể ai cũng chỉ được cực đại là 50 năm. Và chính phủ thì mới có quyền cấp trên 50 năm. Ông Võ Kim Cự đã cấp 70 năm rồi. Sau đó, chữa cái lỗi đó thì ông Thủ tướng Nguyễn tấn Dũng lệnh cho ông Hoàng Trung Hải là Phó Thủ tướng có một công văn nói là thôi chấp nhận, không sửa lại gì cả. Thì cái đó cả ông Nguyễn Tấn Dũng và ông Phạm Trung Hải cũng vi phạm pháp luật nữa. Bởi vì ông Thủ tướng và ông Phó Thủ tướng không có quyền gì cả. Quyền ấy ghi trong luật là quyền của Chính phủ. Chính phủ có Bộ trưởng, có Thống đốc ngân hàng…thì theo đúng theo luật thì phải có một phiên họp chính phủ. Chính phủ phải có 1 nghị quyết với sự biểu quyết được đa số thành viên của chính phủ và được thể hiện bằng văn bản, văn bản của chính phủ chứ không phải của Thủ tướng.”

Trong nội dung trả lời với phóng viên trong nước, ông Võ Kim Cự đã chứng minh rằng thực tế văn phòng chính phủ có văn bản gửi đến Thanh tra chính phủ và các bộ, nói rằng đồng ý với thời hạn 70 năm mà giấy chứng nhận đầu tư đã cấp cho dự án.

Theo ông Cự, điều này có nghĩa là chính phủ đã đồng ý.

Người thay thế?

Đại biểu Quốc hội Dương Trung Quốc, trả lời phỏng vấn qua điện thoại với chúng tôi nói rằng ông Võ Kim Cự sau một thời gian né tránh báo chí thì đã tiếp nhận cuộc phỏng vấn của phóng viên, điều này là có thể xem một cách nhận trách nhiệm cá nhân, tuy nhiên:

“Tôi cũng muốn nói rằng việc này là một việc lớn, không chỉ cán bộ cấp tỉnh mà có thể giải quyết được. Không những nó liên quan đến  việc lợi dụng quyền cán bộ mà nó còn liên quan đến những chính sách. Tôi đề nghị phải xem xét lại tất cả.”

“Có lẽ việc này thì theo tôi nghĩ rằng cần phải xem xét lại toàn bộ cái sai trái mà ta vẫn hay gọi là qui trình trong việc cấp phép cho một dự án lớn.”

Một phần nhà máy thép Formosa của Đài Loan tại huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh hôm 4/12/2015.

Đại biểu quốc hội Dương Trung Quốc nói thêm rằng chắc chắn người chịu trách nhiệm không phải chỉ có Formosa mà còn các ban ngành khác.

Do đó, việc ông Võ Kim Cự chính thức lên tiếng ngay sau khi ông được bầu làm Đại biểu Quốc hội và được phê chuẩn Uỷ viên Uỷ ban kinh tế Quốc hội, thêm vào đó là Chủ tịch Quốc hội bà Nguyễn Thị Kim Ngân từng đề nghị ông Võ Kim Cự có trách nhiệm trả lời về Formosa được dư luận cho rằng đây là một cách quy đổ trách nhiệm.

Điều này được Tiến sĩ Nguyễn Quang A nhận định dựa theo cơ cấu của một hệ thống chính trị từ địa phương đến trung ương, nói rằng:

“Ông ấy tìm cách đổ lỗi lung tung cho người khác. Thật sự Theo tôi nghĩ đây là một chủ trương chung từ trên xuống, và ông Cự chỉ là một quân cờ trong ván bài này, ông ấy là người ký. Nghiêm túc mà nói phải trị ông đó, là ông ấy đã phạm pháp. Ông Hoàn Trung Hải cũng phạm pháp.”

Sự lên tiếng sau nhiều tháng im lặng tránh né báo giới của ông Võ Kim Cự có vẻ như không thuyết phục được dư luận và những người quan tâm đến sự khủng hoảng về ô nhiễm môi trường này.

Nhà hoạt động Nguyễn Anh Tuấn lên tiếng trên trang cá nhân rằng cầm phải đặt trách  nhiệm đúng nơi, đúng người:

“Nếu không chứng minh được những gì ông Cự nói bên dưới là SAI thì rõ ràng việc quy toàn bộ trách nhiệm cho ông ta trong việc cấp phép Formosa vừa không thỏa đáng, vừa có dấu hiệu chạy tội cho những cá nhân, tổ chức bên trên của ông ta, mà ai cũng rõ bao gồm các Bộ trưởng, Thủ tướng và cả Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam khóa trước.

Đổ hết lỗi lầm của một hệ thống từ địa phương tới trung ương lên đầu một cán bộ cấp dưới chắc chắn không phải là cách công lý được thực thi, càng không phải là cách giúp ngăn ngừa những thảm họa tương tự xảy đến trong tương lai, khi mà trách nhiệm không được đặt vào đúng địa chỉ của nó.”

Trách nhiệm cao nhất

Rất nhiều những qui định, nghị định được ông Võ Kim Cự đưa ra để chứng minh rằng để cấp phép cho dự án đầu tư 10 tỷ của Formosa thì cần phải có sự đồng ý của nhiều Bộ, ban ngành. Và cả văn bản đồng ý của Thủ tướng Chính phủ. Như thế, nếu truy tố hình sự Formosa và tìm ra trách nhiệm cao nhất cho vụ khủng hoảng ô nhiễm môi trường gây thiệt hại không nhỏ này, thì ai sẽ là người chịu trách nhiệm cao nhất?

“Ông Nguyễn Phú Trọng.”

Đó là câu trả lời của Tiến sĩ Nguyễn Quang A đưa ra ngay khi chúng tôi đề cập câu hỏi trên. Ông nói thêm:

“Bởi vì ông ấy là người đứng đầu Đảng Cộng Sản Việt Nam. Toàn bộ việc cho Formosa vào, quá trình hoạt động đấy  hoàn toàn là trách nhiệm của Đảng Cộng Sản Việt Nam, mà người đứng đầu là ông Nguyễn Phú Trọng thì ông ấy phải chịu trách nhiệm cao nhất. Ông ấy cũng là người có quyền lực cao nhất ở đất nước này hiện giờ.”

Việc lên tiếng chính thức của ông Võ kim Cự, người đại diện cho một bộ máy chính phủ, đã khẳng định tất cả quy trình đã được thực hiện theo đúng pháp luật hiện hành của nhà nước Việt Nam. Thế nhưng, với những phản hồi từ độc giả và thính giả gửi đến Đài Á châu tự do chúng tôi và cả với những dư luận trên mạng xã hội, có thể thấy rằng câu hỏi lớn nhất của mọi người vẫn chưa được giải đáp thoả đáng, đó là ‘Ai là người chịu trách nhiệm cao nhất về vụ Formosa?’. Câu hỏi  ấy có vẻ thích hợp với hai câu thơ của thi sĩ Nguyễn Duy:

“Luật pháp như đùa có cũng như không có,

Một người đi chật cả con đường.”