„Khi 154 ứng cử viên độc
lập bị loại không còn một người nào, Quốc hội 14 được bầu ra
đúng như thiết kế của đảng, thì đương nhiên là những gì tiếp theo,
đảng một mình một chợ, đảng múa gậy vườn hoang, chẳng còn chỗ cho
ai phải quan tâm. Chỉ là việc của riêng đảng và những tay chân của
đảng, không còn là việc của dân.“
Việc của đảng, không phải việc của dân
Bùi Quang Vơm
Kỳ họp lần thứ 11, phiên cuối cùng của Quốc
hội 13 khai mạc ngày 12/03/2016 đã cuốn hút sự quan tâm chú ý của
công chúng một cách khác thường. Phiên cuối cùng của Quốc hội cũ
nhưng lại bầu ra cả một hệ thống bộ máy Nhà nước mới. Cái nhà
nước này chỉ tồn tại hợp pháp có ba tháng, từ ngày 12/04/2016 tới
ngày 22/07/2016, phiên họp đầu tiên của Quốc hội 14. Một loại Nhà nước
lâm thời, trung chuyển, giữa thời bình. Một thứ giải pháp cấp bách
như trong thời loạn chiến. Thông thường, không có Quốc hội nào lại tự
làm cái việc điên rồ đó, nó chẳng phục vụ cho cái gì cả và chỉ
làm tốn tiền của dân. Nhưng làm cái công việc kỳ lạ này không phải
do nhu cầu bức thiết từ dân, từ nhu cầu xã hội, mà là do những lý
do riêng của đảng, của riêng đảng cộng sản cầm quyền.
Quốc hội là cơ quan quyền lực của
dân, nhưng chỉ làm những gì đảng cần làm, và những gì đảng bảo
phải làm. Cũng có lúc ít nhiều gọi là cho dân, nhưng
cái việc dựng vội vã một Nhà nước vào cái lúc Quốc hội sắp mãn
nhiệm thì chẳng có gì liên quan tới dân. Đây thuần tuý là việc cuả
đảng, cho đảng và vì đảng. Cơ quan quyền lực cao
nhất của Quốc gia do đảng lãnh đạo. Mà lãnh đạo của hơn bốn
triệu đảng viên là 200 uỷ viên trung ương, lãnh đạo của 200 TW là 19
ông bộ chính trị. Đứng đầu 19 uỷ viên bộ chính trị là ông tổng bí
thư. Như vậy, Quốc hội, suy cho cùng do ông tổng
bí thư này bảo làm gì thì làm. Ông này không nằm ở chỗ nào trong
cái nhà nước ấy cả. Nhưng chẳng có gì không do ông lãnh đạo,
hiến pháp, luật pháp cũng một tay ông làm ra tất. Ông ta cần phải
thay đổi Nhà nước, thay đổi chính phủ trước khi có ông thổng thống
Mỹ sang thăm.
Nhưng chắc phải do một nguyên nhân không bình
thường.
Người ta đã suy đoán một cuộc binh biến hay
một cuộc đảo chính. Người ta nghĩ tới việc nguyên thủ tướng Nguyễn
Tấn Dũng sau khi trực tiếp hội kiến tổng thống Mỹ OBAMA trong chuyến
thăm chính thức ngày 22/05/2016 sẽ tuyên bố giải tán đảng cộng sản,
huỷ bỏ chương trình bầu cử Quốc hội 14, chỉ định ra Quốc hội mới, công
bố hiến pháp mới và quy trình bầu Tổng Thống, bãi bỏ vĩnh viễn
chế độ độc đảng chuyên chính. Người ta cũng phỏng đoán âm mưu cuả
Tập Cận Bình phế bỏ chế độ Nguyễn Phú Trọng, lập ra chế độ Phùng
Quang Thanh và trực chỉ lộ trình sáp nhập vào Trung cộng theo Hiệp
ước Thành Đô năm 2020.
Việc làm quái gở đó của ông Trọng, của bộ
chính trị, đã từng làm sôi sục dư luận.
Nhưng hội nghị
trung ương (TW) đảng lần thứ ba ngày 14/07/2016 và phiên họp đầu tiên
Quốc hội 14 ngày 20/07/2016 mới đây thì ngược lại, hầu như dư luận
chả có ai quan tâm. Một thái độ thờ ơ đặc biệt. Báo
chí lề đảng đăng tin bình thường như chuyện thường ngày, lẫn với
những chuyện cháy nhà, tai nạn ôtô, sập nhà hàng chết người... Báo
lề dân hầu như không có ai bận tâm.
Có vẻ như người ta đồng ý với những gì
đảng, quốc hội và nhà nước đang làm. Không phải. Khi 154 ứng cử viên
độc lập bị loại không còn một người nào, Quốc hội 14 được bầu ra đúng như thiết kế của
đảng, thì đương nhiên là những gì tiếp theo, đảng một mình một
chợ, đảng múa gậy vườn hoang, chẳng còn chỗ cho ai phải quan tâm. Chỉ
là việc của riêng đảng và những tay chân của đảng, không còn là việc
của dân.
Chả có gì vô duyên hơn trò chơi mà kết quả
người ta đã biết trước. Mà cũng chả có vô duyên hơn diễn trò mà
chẳng có người xem. Trò tuồng cứ diễn, nhưng người xem thì đã bỏ đi.
Ông tổng bí thư vừa kêu gọi "hãy sáng
suốt lựa chọn những người xứng đáng vào cơ quan quyền lực cao nhất"
lại vừa chỉ thị "không để những người có tư cách thế này thế
khác lọt vào cơ quan quyền lực cao nhất". Như vậy thì chọn
cái gì, ai chọn, còn bấm nút hay bỏ phiếu cần gì phải là cơ quan
quyền lực cao nhất.
Phiên họp đầu tiên của Quốc Hội 14 được ấn
định ngày 20/07/2016 để bầu ra các cơ quan quyền lực cao nhất của Nhà
nước. Nhưng Quốc hội làm gì có quyền tự ý bầu cái gì. Vì vậy
trước đó, ngày 04/07/2016 hội nghị TW lần thứ Ba họp để lập danh
sách giới thiệu cho Quốc hội làm thủ tục bỏ phiếu. Nhưng cái Nhà
nước, bao gồm Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ và toàn bộ nhân
sự cao cấp, vừa mới được dựng lên trước đó có 3 tháng, không lẽ huỷ
cả, thế là bộ chính trị bê nguyên cả cục, bịa ra cái lý do “vẫn
giữ nguyên uy tín, được TW tiếp tục tín nhiệm và nhất trí giới
thiệu cho Quốc hội”. Và thế là Quốc hội lại có cái để bầu.
Từ ngày 20/07/2016 cái cơ quan quyền lực cao
nhất nước lần lượt bầu chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị kim Ngân, chủ
tịch nước Trần Đại Quang và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc. Các phó chủ
tịch nước, phó chủ tịch Quốc hội, thường vụ Quốc hội, các ban của Quốc
hội, các phó thủ tướng chính phủ, các bộ trưởng và các cơ quan
ngang bộ v.v.. ngoài trường hợp duy nhất là Nguyễn Xuân Cường bộ trưởng
Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn thay ông Cao Đức Phát còn chưa công
khai lý do, tất cả đều đúng tên từng người từ bên đảng chuyển sang.
Quy
trình chỉ có vậy, và bao giờ cũng vậy. Đảng họp, bộ chính trị chỉ định, TW biểu quyết,
lập thẳng danh sách chuyển sang cho Quốc hội, các đại biểu bỏ phiếu.
Thế là hợp
thức hóa một chế độ. Thế là một Nhà nước do các đại biểu
của dân sáng suốt lựa chọn, tất tật đều khớp với ý đảng. Cùng một
lúc thể hiện được cả hai việc. Một là thực chất, đảng lãnh đạo
toàn bộ và toàn diện, hai là dân tin yêu đảng, tin yêu chế độ.
Nhưng trên sấn khấu, các trò chơi, các vai hề
cứ diễn, bên dưới, không còn người xem. Người kiên nhẫn thì nhổ nước
miếng rồi lặng lẽ bỏ đi. Người cục tính chịu không nổi thì chửi, “Đ... mẹ , nhố nhăng, vô giáo dục, thật
không còn coi ai ra gì”.
Nhưng đáng phải nói nhất, đau nhất,
theo lôgíc thông thường, chắc chắn phải là các vị đại biểu. 496 đại biểu trên tổng số hơn 90 triệu
dân, cũng có thể được gọi là tinh hoa. Được làm ông
nghị, bà nghị, có quyền bất khả xâm phạm, một bước lên xe, xuống xe
có người săn đón, đưa rước, kể thì oai thật. Nhưng trừ những phường
giá áo túi cơm, người may mắn có ăn học chút ít, có chút ít tự trọng, thật chắc
không thể chịu nổi nỗi nhục.
Thế mà cũng có chuyện kỳ lạ khác, chuyện
có ông nghị tới bốn lần. Đó là ông Dương Trung Quốc, tổng thư ký hội
khoa học lịch sử Việt Nam. Ông này trúng đại biểu Quốc hội kỳ 14
này là bốn lần. Chuyện cuả ông chắc cũng thành chuyện duy nhất trong
lịch sử chính trị cận đại. Ngày xưa, hồi những năm sáu mấy của thế
kỷ trước, có chuyện kể một ông nhà văn khôi hài người Anh, đi thăm
Mỹ, khi đến NewYork, thấy tượng Thần Tự Do thì lập tức quay về, vì
xấu hổ không khôi hài bằng nước Mỹ. Không biết chuyện có thật không,
nhưng chuyện nước Mỹ thờ thần Tự Do, và người Mỹ là những công dân
tự do nhất hành tinh là chuyện thật. Còn ở Việt
Nam, dân chủ như trò bầu bán của Quốc hội là “dân chủ đến thế là cùng”,
mà ông Dương Trung Quốc có thể
đủ sức chịu đựng tới bốn nhiệm kỳ, đúng là chuyện chưa từng có và
sẽ muôn đời không thể có. Ông là người ngoài đảng mà đi theo
chế độ làm diễn viên được chừng ấy năm. Thật là một thiên tài. Kỳ này,
chắc là kỳ cuối cùng, biết đâu ông chẳng làm được chuyện động trời
để cùng đi vào lịch sử.
Nhưng phải nói, chuyện diễn hài của
đảng đạt đến độ siêu có lẽ ở chuyện Tuyên thệ.
Trong vòng có mấy tháng, người xem tuồng Việt Nam chứng kiến tới hai
lần tuyên thệ của cùng mấy con rối có cùng tên tuổi. Thiên hạ tuyên
thệ thì người đảng cộng sản Việt cũng phải tuyên thệ để làm ra vẻ
là đảng thì cũng là người, không khác loài người. Nhưng người ta khi
tuyên thệ, tay trái đặt lên bản Kinh Thánh, là thề trước thần thánh,
thề trước đấng Tạo hoá, thề trước quyền uy siêu nhiên, trước uy quyền
tuyệt đối không do con người làm ra hay chiếm đoạt được.
Chủ tịch Quốc hội, Chủ tịch nước, Thủ tướng
chính phủ, ba ông bà đảng viên cấp dưới của ông tổng bí thư, tuyên
thệ, tay trái đặt lên cuốn Hiến Pháp do đảng bịa ra, trong đó có
điều Bốn ghi rằng đảng là quyền uy tối thượng. Hiến pháp là cái
thứ thể chế hoá cương lĩnh của đảng, luật hoá và hợp thức hoá mọi
quyền uy cuả đảng. Thề với Hiến pháp là thề với đảng, tại sao phải
bày trò che đậy. Đúng là trò hề. Thề cá trê chui ống.
Thế mà lại tuyên thệ
những hai lần chỉ trong vòng ba tháng. Thực là chả có gì lố
bịch hơn thế, nhố nhăng hơn thế. Những ông bà này phải có một lớp da
chai sạn khác người. Họ thưà biết giả dối, kệch cỡm. Siêu diễn viên.
Thiên tài.
“Siêu của siêu” phải là người giật dây những
“siêu” diễn viên ấy. Con người bày ra cái trò
diễn tuồng này là ai. Thông lệ, nghi thức là việc cuả Vụ lễ
tân, Ban Tuyên giáo. Nhưng cái trò này, một là ông Võ Văn Thưởng còn
quá mới để có thể nghĩ ra, hai là nếu có định làm cái gì đấy thì
cũng không dám “vuốt mặt”. Có thể thấy tác giả của nó chính là
“cụ Tổng”. Có hiện tượng “cụ Tổng” đang bị bệnh.
Từ sau Đại hội 12, loại được Nguyễn Tấn Dũng,
trả được món nợ phải uất ức khóc nghẹn tại hội nghị TW 6, ông
Trọng có thể đã lâm bệnh. Bệnh hoang tưởng. Không còn đối thủ ngang
tầm, ông trở nên quá tự tin tới mức tuỳ tiện.
Ông ép bộ chính trị phải quyết định thay
chính phủ dù chỉ còn ba tháng. Để thay được chính phủ, phải thay
chủ tịch nước, vì chủ tịch nước là người giới thiệu và phê chuẩn
bộ máy chính phủ. Nhưng chủ tịch nước phải do Quốc hội bầu. Và thế
là, chỉ để loại ông Dũng, ông đã bày ra cái trò
Quốc hội miễn nhiệm chủ tịch cũ, bầu ra chủ tịch mới, rồi từ chủ
tịch Quốc hội giới thiệu và bầu ra Chủ tịch nước mới, rồi chủ
tịch nước mới mới bổ nhiệm Thủ tướng mới. Chỉ để thoã mãn
hận cá nhân, mà ông phải nghĩ ra cả
một hệ thống mưu mô, bày ra cả
một hệ thống trò diễn tốn kém.
Ban đầu, người ta cũng cứ nghĩ, chắc phải do
một lý do đặc biệt khác thường lắm mới khiến cả hệ thống phải làm
chuyện ngược đời là bầu ra Nhà nước khi chưa có Quốc hội.
Nhưng cuối cùng, sau những bão gió trước và
sau Đại hội 12, không có gì trở nên rõ ràng hơn ngoài một sự thâu
tóm quyền lực tuyệt đối vào trong tay ông Nguyễn Phú Trọng. Với hầu
như toàn bộ những nhân vật trong bộ chính trị cũ có thâm niên và vây
cánh, bị loại, đa số các uỷ viên mới chủ yếu nghe ngóng và chấp
hành. Đặc biệt là ba nhân vật gộc cội Nguyễn Tấn Dũng, Trương Tấn
Sang và Nguyễn Sinh Hùng cùng bị loại một lượt. Chưa bao giờ cùng
một lúc phải thay mới cả ba vị trí đặc biệt quan trọng này. Vai trò
Tổng bí thư là đề cử, chấp nhận đề cử và phê chuẩn quyết định. Đây
là cơ hội để ông Trọng ban phát ân huệ, tác oai, và tập trung quyền
lực. Chưa bao giờ, tổng bí thư nắm trong tay toàn
bộ cả bốn công cụ quyền lực tối cao cuả chế độ. Trong lịch sử đảng
cộng sản Việt Nam, chưa lúc nào có cơ hội thực tế để đảng thao túng
chế độ như lúc này. Ông Trọng là người có tài tổ chức, là
người mưu lược. Có yếu tố may mắn, nhưng không thể phủ nhận vai trò
và năng lực của cá nhân ông.
Việc quyền lực trên thực tế đột nhiên lọt
hoàn toàn vào tay ông Trọng có thể chỉ là một cơ hội, khi gần hết
bộ chính trị cũ đồng loạt quá tuổi. Nhưng mặt khác phản ánh một quy
luật. Ở giai đoạn cuối sự tồn tại của một
thế lực chính trị bao giờ cũng là chuyện phân rã, phân rã về lợi
ích, phân rã quyền lực, và phân rã về khuynh hướng tư tưởng. Đó là
hiện tượng trống rỗng dẫn đến sụp đổ của lý tưởng. Sự phân rã này
ép buộc xu thế tập trung quyền lực. Nhưng cơ hội cũng cho thấy
khủng hoảng cán bộ kế cận của đảng. Các đảng viên trẻ không còn
đáng tin cậy.
Putin đã xuất hiện như vậy ở Liên xô cũ, và
Tập Cận Bình đang trở thành Mao mới ở Trung cộng.
Bây giờ, Nguyễn Phú Trọng có cơ hội để trở
thành nhà độc tài, biến Nhà nước thành một thứ đồ chơi cho ý chí
cuả cá nhân ông.
Nhưng Nguyễn Phú Trọng cũng có cơ hội trở
thành nhân vật số một trong lịch sử tiến hóa bốn ngàn năm cuả Việt
Nam, nếu ông giải tán chế độ độc đảng, thiết lập một chế độ dân
chủ đa nguyên đích thực, mở ra một kỷ nguyên mới hoàn toàn, chưa từng
có cho dân tộc và đất nước Việt Nam.
Người ta chờ đợi, dõi theo từng bước đi của
từng sự kiện từ sau đại hội đảng 12. Người ta tranh cãi nhau về nhân
cách vừa bí ẩn vừa rất mâu thuẫn của ông Nguyễn Phú Trọng. Có thể
ông nhận diện được kẻ thù, nhưng ông lẫn lộn khái niệm bạn bè. Có
thể ông còn lúng túng khái niệm trung thành như một lọai đạo đức
khổng giáo, giữa trung thành với tổ chức và trung thành với dân tộc.
Cơ hội của ông và vận may của đất nước.
06/08/2016