EU ép Việt Nam cải thiện nhân quyền trước FTA
Nông
dân làng Dương Nội biểu tình bên ngoài phiên tòa xét xử nhà hoạt động Cấn Thị
Thêu ở Hà Nội, 20/9/2016.
Việt Nam đang chịu sức ép từ các nhà lập pháp châu
Âu về cải thiện hồ sơ nhân quyền trước khi thỏa thuận thương mại tự do với Liên
hiệp Âu châu (EU) được phê chuẩn. Chính phủ cộng sản rất coi trọng thỏa thuận
này sau khi hỏng một thỏa thuận lớn do Mỹ đứng đầu.
Các thành viên Nghị viện châu Âu hồi cuối tháng 2
bày tỏ quan ngại về Việt Nam khi Tiểu ban nhân quyền của họ đến thăm quốc gia
Đông Nam Á. Tiểu ban khuyến nghị cần có thêm tranh luận ở Việt Nam về quyền
chính trị cũng như tự do ngôn luận và tôn giáo.
Châu Âu quan ngại về nhân
quyền ở Việt Nam
Vị chủ tịch tiểu ban nói ở Hà Nội rằng nếu không đáp
ứng các điều kiện nghiêm ngặt của châu Âu về nhân quyền, việc phê chuẩn hiệp định
thương mại sẽ khó khăn. Chính phủ Việt Nam chưa hồi đáp trực tiếp về phát biểu
này.
Ông Frederick Burke, luật sư của công ty luật đa quốc
gia Baker & McKenzie tại thành phố Sài Gòn, nhận xét: "Họ có một việc rất khó khăn trước mắt là phải
đi qua 27 quốc hội mới biết có được phê chuẩn gì không. Để được tất cả những
nơi đó phê duyệt là cả một thách thức".
Liên hiệp châu Âu muốn có thỏa thuận thương mại với
Việt Nam để các công ty của họ có thể tiếp cận tốt hơn với thị trường tiêu dùng
ngày càng giàu có hơn với khoảng 93 triệu dân. Hiệp định này cũng nhắm đến một
mục tiêu là cuối cùng sẽ có thỏa thuận thương mại tự do giữa EU với Hiệp hội
Các Quốc gia Đông Nam Á gồm 10 thành viên, trong đó có Việt Nam.
Việt Nam muốn có thỏa thuận này, với tư cách là một
quốc gia dựa vào xuất khẩu đang phát triển và mong muốn đa dạng hóa thị trường,
tránh phụ thuộc vào Trung cộng, vốn là một đối thủ chính trị lâu đời.
TPP chết vào thời
chính quyền ông Trump
Việt Nam từng là một thành viên Hiệp định Đối tác
Xuyên Thái Bình Dương (TPP). Về lý thuyết, hiệp định sẽ cắt giảm thuế nhập khẩu
ở Nhật Bản và Hoa Kỳ. Trên thực tế, hiệp định đã “chết” sau khi Tổng thống Hoa
Kỳ Donald Trump đã rút Hoa Kỳ ra hồi tháng Giêng.
Thương mại EU-Việt Nam đạt khoảng 40,1 tỷ
đôla mỗi năm. Việt Nam đánh giá Liên hiệp châu Âu, một thị trường
có khoảng 500 triệu dân, là đối tác thương mại thứ 3 của
mình sau Trung cộng và Hoa Kỳ.
Bà Hoàng Việt Phương, Giám đốc Phân tích Tư vấn và Đầu
tư Khách hàng tại Ủy ban Chứng khoán SSI tại Hà Nội, cho biết: "Nếu hiệp định được phê duyệt sớm, sẽ tốt hơn
nhiều. Càng sớm càng tốt đối với Việt Nam".
Hiệp định tự do thương mại với châu Âu giúp cho hàng
dệt may xuất khẩu của Việt Nam
Bà Phương nói: "Chắc sẽ không có vấn đề gì vì hiệp định đã được ký kết. Tôi nghĩ rằng mọi
người kỳ vọng vào TPP nhiều nhất, nhưng vì TPP đã không được hiện thực hóa, FTA
này sẽ có ích. Đối với các ngành như dệt may, chúng tôi xuất khẩu sang châu Âu
rất nhiều".
Thỏa thuận này sẽ cắt giảm hầu hết các loại thuế nhập
khẩu trong vòng 7 năm và mở cửa của Việt Nam cho các dịch vụ của châu Âu như y
tế, đóng gói và tổ chức triển lãm.
Gần một năm trước chuyến thăm Việt Nam của tiểu ban
nghị viện, tổ chức Pháp có tên Phong trào Thế giới vì Nhân quyền đã cáo buộc
Liên hiệp châu Âu không tiến hành nghiên cứu về tác động đối với nhân quyền.
Có đòi hỏi mạnh mẽ về nhân quyền nhưng từ ngữ không quyết liệt bằng
TPP
Trưởng đoàn đàm phán châu Âu Mauro Petriccione cho
biết trong một tuyên bố hồi năm ngoái là FTA giữa EU và Việt Nam bao gồm "các cam kết mạnh mẽ về bảo vệ các quyền
cơ bản của con người tại nơi làm việc, nhân quyền của họ trên bình diện rộng
hơn, và môi trường".
Nhưng ông Burke nói từ ngữ trong hiệp định của châu
Âu không quyết liệt bằng nội dung tương ứng trong TPP.
TPP đòi hỏi về những thay đổi trong luật lao động Việt
Nam theo hướng có lợi cho công đoàn nhằm chấm dứt bóc lột lao động, và buộc
ngành công nghiệp nặng trả tiền bồi thường nếu việc kiểm soát ô nhiễm kém cỏi
gây ra tác động đến thương mại, kèm theo là những kẻ vi phạm phải đối mặt với mức
thuế bổ sung.
Ông nói: "FTA
EU đã không được soạn thảo rõ ràng như TPP. Bản thân từ ngữ không có ép buộc thực
thi như TPP. Nó dựa nhiều hơn vào thiện chí và những người mong muốn thực hiện các
việc".
Dân biểu Mỹ thúc đẩy nhân quyền Việt Nam
Dân Biểu Alan Lowenthal phát biểu trong
một lần vận động cho nhân quyền Việt Nam. Ảnh minh họa. RFA
Sáu dân biểu Hoa Kỳ vào ngày 1 tháng 3
cùng ký vào bức thư gửi cho bộ trưởng Ngoại giao Rex Tillerson, thúc giục Mỹ
gây sức ép buộc Việt Nam phải tôn trọng nhân quyền.
Bức thư viết ‘trong hơn 4 thập niên qua kể từ khi cuộc
chiến Việt Nam kết thúc và gần 22 năm bình thường hóa quan hệ giữa hai nước, Việt
Nam vẫn là một nước do một đảng cộng sản lãnh đạo và gần như không chấp nhận những
ý kiến trái chiều’.
Trong bức thư, các dân biểu nêu tên 3 nhà hoạt động
nhân quyền nổi tiếng của Việt Nam đang bị cầm tù và quản chế là mục sư Lutheran Nguyễn Công Chính, hòa thượng
Thích Quảng Độ thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất và luật sư nhân quyền Nguyễn Văn Đài.
Bức thư cũng nói đến thảm họa ô nhiễm môi
trường do công ty Formosa gây nên kể từ tháng tư năm ngoái ở Việt Nam và sự chậm
trễ của chính phủ Hà Nội trong ứng phó, giải quyết thảm họa. Trong khi đó nhà
nước lại ra tay đàn áp những cuộc biểu tình ôn hòa phản đối Formosa.
Các dân biểu ký tên yêu cầu ngoại trưởng Rex
Tillerson phải thúc giục Việt Nam tôn trọng các quyền tự do tôn giáo, tự do báo
chí, biểu đạt ý kiến và tự do lập hội. Ngoài ra các dân biểu cũng yêu cầu phía
chính phủ Hà Nội phải ngay lập tức thả các tù nhân lương tâm. Theo các dân biểu
Hoa Kỳ, đây là những bước cần thiết để Việt Nam có thể tìm kiếm mối quan hệ
kinh tế và chiến lược tốt hơn với Hoa Kỳ.
Sáu dân biểu ký
tên gồm Alan
Lowenthal, Zoe Lofgren, Christopher Smith, Gerald Connolly, Ro Khanna, và Luis
Correa.
Tin VOA, RFA