ASEAN ra tuyên bố chung nêu việc Trung cộng quân sự hóa Biển
Đông
Ảnh chụp các lãnh đạo ASEAN dự hội nghị thượng đỉnh
tại Manila (Phi Luật Tân) ngày 29/04/2017.REUTERS/Mark Crisanto/Pool
Hôm nay, 29/04/2017, tại cuộc họp thượng đỉnh ở
Manila, thủ đô Phi Luật Tân, các lãnh đạo ASEAN đã đạt được một bản tuyên bố chung trong đó có nêu lên vấn đề Trung
cộng xây đảo nhân tạo ở Biển Đông và quân sự hóa các đảo này, mặc dù Bắc Kinh
đã nỗ lực gây tác động để gạt bỏ những vấn đề đó ra khỏi văn kiện của ASEAN.
Tuy nhiên, cũng như tại thượng đỉnh năm ngoái ở Lào,
các lãnh đạo ASEAN không nêu đích danh Trung cộng, đối tác thương mại hàng đầu
của khối này. Bản tuyên bố cũng không nói đến việc Bắc Kinh bị thua trước Tòa
Trọng tài Thường trực. Xử đơn kiện của Phi Luật Tân, tòa này đã ra phán quyết đầu
tháng 7 năm ngoái cho rằng Trung cộng không có cơ sở pháp lý để khẳng định quyền
lịch sử đối với tài nguyên tại các vùng biển phía bên trong đường 9 đoạn.
Hồ sơ Biển Đông quả là đã được thảo luận sôi nổi
trong hậu trường hội nghị thượng đỉnh ASEAN tại Manila. So sánh khác biệt về
cách nói về Biển Đông giữa bản dự thảo ban đầu về tuyên bố chung đúc kết hội
nghị với bản cuối cùng vào hôm nay, 29/04/2017, thì thấy ngay điều đó.
Trong bản dự thảo đầu tiên được chủ tịch hội nghị là
Phi Luật Tân đưa ra thảo luận, đã có hai
vấn đề bị bỏ qua : Việc Trung cộng bồi đắp đảo
nhân tạo và quân sự hóa Biển Đông và phán quyết tháng Bẩy năm 2016 của Tòa Trọng
Tài Thường Trực La Haye về Biển Đông. Tuy nhiên, ngay từ trưa nay, trong
một bản dự thảo mới mà các hãng thông tấn ngoại quốc đọc được, vấn đề quân sự
hóa các đảo nhân tạo đã được ghi nhận trở lại, dù theo thông lệ, Trung cộng
không hề bị nêu đích danh.
Theo hãng tin Anh Reuters, hai nguồn tin ngoại giao
ASEAN đã tiết lộ rằng có bốn quốc gia thành viên ASEAN không đồng ý với việc
xóa bỏ các từ ngữ « cải tạo đất và quân sự hóa », đã có trong bản tuyên bố
chung hội nghị thượng đỉnh ASEAN tại Lào vào năm ngoái..
Hãng Reuters đã dẫn hai nguồn tin ngoại giao ASEAN
cho biết là trong những ngày qua, đại sứ quán Trung cộng tại Manila đã tăng cường
vận động các quan chức Phi Luật Tân để tìm cách thay đổi nội dung của bản tuyên
bố chung của hội nghị thượng đỉnh ASEAN. Một nguồn
tin xác nhận rằng phía Phi Luật Tân đã bị phía Trung cộng áp lực rất dữ dội.
Theo hãng tin Anh, Bắc Kinh không muốn thấy bất cứ
điều gì mà họ cho là nói đến việc Trung cộng mở rộng bảy hòn đảo nhân tạo mà họ
chiếm giữa tại quần đảo Trường Sa, và xây dựng trên đó nào là phi đạo, nhà chứa
máy bay, đài radar, bệ phóng tên lửa… Trung cộng cũng không muốn thấy nhóm từ «
các tiến trình ngoại giao và pháp lý », gợi đến phán quyết của Tòa Trọng Tài La
Haye mà Bắc Kinh phủ nhận.
Nhưng một số nước ASEAN đã không chịu khuất phục.
Theo hãng tin Pháp AFP, giới ngoại giao tại Manila khẳng định rằng trong các cuộc
họp, các nước này đã cố tìm cách làm cho bản tuyên bố cứng rắn hơn đối với các
hành động của Bắc Kinh, dẫn đến việc đưa một số từ ngữ trở lại vào văn kiện.
Một nhà ngoại giao đã tiết lộ với AFP rằng chính Việt
Nam đã yêu cầu đưa trở lại nhóm từ liên quan đến hành động quân sự hóa và cải tạo
đất vào trong dự thảo tuyên bố chung.
Một nhà ngoại giao khác đã nói với AFP rằng : «
Không thể cho rằng ASEAN đã hoàn toàn đầu hàng trước sức ép của Trung cộng ».
Trước đó, trong bài phát biểu khai mạc thượng đỉnh
Manila, tổng thống Phi Luật Tân Rodrigo Duterte đã không đả động gì đến Biển
Đông, mà chỉ nói đến Hồi giáo cực đoan, cướp biển, chống ma túy và nguyên tắc
không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau… Đặc biệt ông kêu gọi các lãnh đạo
ASEAN hợp lực chống ma túy để tiêu diệt tệ nạn này « trước khi nó tiêu diệt xã
hội chúng ta ». Chiến dịch bài trừ ma túy do ông Duterte phát động bị quốc tế
phản đối, do đã có hàng ngàn người bị sát hại trong thời gian qua.
Trước cuộc họp thượng đỉnh ASEAN, trả lời hãng tin
Reuters, tổng thư ký ASEAN, ông Lê Lương Minh cho rằng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển
Đông ( COC ) cần phải mang tính ràng buộc pháp lý để ngăn chận « những hành động
đơn phương »). ASEAN và Trung cộng hy vọng là trong năm nay sẽ đạt được thỏa
thuận về bộ quy tắc nói trên. Nhưng theo Reuters, một số nhà ngoại giao ASEAN tỏ
vẻ hoài nghi về thực tâm của Bắc Kinh trên vấn đề này.
Tin RFI