Chỉ trích Hà Nội vi phạm nhân quyền, GS Thayer không được CSIS mời diễn thuyết?

Chỉ trích Hà Nội vi phạm nhân quyền, GS Thayer không được CSIS mời diễn thuyết?

Hà Giang

GS Carl Thayer trong một Hội Nghị Biển Đông do CSIS tổ chức ở Hoa Thịnh Đốn. (Hình: FB Carl Thayer).

Với những ai quan tâm đến tranh chấp Biển Đông, Hội Nghị Biển Đông được Trung Tâm Nghiên Cứu Chiến Lược và Quốc Tế (Center for Strategic and International Studies – CSIS) tổ chức hàng năm tại Hoa Thịnh Đốn là một sự kiện quan trọng.

Một tuần trước ngày khai mạc Hội Nghị Biển Đông của CSIS năm nay, được tổ chức vào ngày 18 tháng Bảy, giáo sư Carl Thayer, một diễn giả thường xuyên có mặt tại hội nghị, post lên trang Facebook của mình tấm hình chụp ở hội nghị năm 2016. Đi kèm hình là dòng chú thích thoáng chút ngậm ngùi:

“Hình này chụp lúc tôi nói chuyện tại buổi Hội Thảo Biển Đông ở CSIS tại Hoa Thịnh Đốn. Tôi không được mời năm nay bởi Học Viện Ngoại Giao Việt Nam, nhà tài trợ của họ, không muốn mời những diễn giả từng nói chuyện ở các hội nghị trước đây vì cần phải có sự ‘đa dạng’. Năm ngoái tôi cũng không được mời đến cuộc hội nghị Biển Đông ở Nha Trang do Học Viện Ngoại Giao Việt Nam tổ chức với lý do ‘viện dẫn’ là vì nhu cầu tương tự. Sở dĩ tôi dùng chữ “viện dẫn” là vì đã có những lý do trái ngược nhau để giải thích việc tôi không được mời.”

Không được mời diễn thuyết

Trả lời phỏng vấn của nhật báo Người Việt, giáo sư Carl Thayer (chuyên gia nghiên cứu về Châu Á và Biển Đông, từ năm 2010 đến nay đã có hơn 85 bài diễn thuyết khắp nơi trên thế giới về đề tài tranh chấp Biển Đông), cho biết một số thân hữu của ông tại Bộ Ngoại Giao Việt Nam không hài lòng về việc ông không được mời tham dự hội nghị, đã đặt vấn đề, và được cung cấp “những lời giải thích khác nhau”. Ông kể:

“Họ đưa ra một lý do mơ hồ là năm nay không mời người Úc nào cả, hay tôi sẽ không được mời với tư cách một người Úc [GS Carl Thayer là người Mỹ sinh sống ở Úc – NV]. Cũng có giải thích là tôi đã làm phật lòng một giới chức cao cấp vì một lý do nào không rõ. Tôi đoán có lẽ là vì bài diễn văn của tôi về ‘Vấn Đề Biển Đông và Nhân Quyền tại Việt Nam’ trong buổi hội thảo của Cộng Đồng Người Việt tại Úc, vào tháng Sáu năm 2016. Dĩ nhiên cũng có thêm lý do nữa là vì tôi phê phán Trung Quốc rất nặng nề, và như thế, được xem như là phe nhà của Việt Nam rồi, nên họ muốn dành tiền để mời thêm những học giả khác vào quỹ đạo của họ.”

Giả thuyết của giáo sư Carl Thayer là ông không được Hà Nội (phe nắm hầu bao ban tổ chức Hội Nghị Biển Đông của CSIS) mời diễn thuyết về đề tài mà ông rất am tường, chỉ vì đã đụng chạm đến vấn đề nhân quyền của Việt Nam, có lý chút nào không?

Có ít nhất là một người đồng ý với suy nghĩ này của ông, rằng nhà cầm quyền Hà Nội không thích vấn đề vi phạm nhân quyền của họ bị nhắc đến.

Bàn tay dấu kín của Hà Nội

Ký giả Greg Rushford, một phóng viên điều tra kỳ cựu ở vùng Hoa Thịnh Đốn, trong bản tường trình “How Hanoi’s Hidden Hand Helps Shape a Think Tank’s Agenda in Washington” (Bàn tay dấu kín của Hà Nội ảnh hưởng đến nghị trình của một viên nghiên cứu ở Hoa Thịnh Đốn như thế nào?), phổ biến ngày 11 tháng Bảy, 2016, đưa ra nhận xét của ông về sự thiếu minh bạch của CSIS về nguồn tài trợ của tổ chức cũng như sự xung đột quyền lợi đến từ nguồn tài trợ.

Mở đầu bản tường trình, ký giả Rushford viết: “Thứ Ba ngày 18 tháng Bảy tới đây là một ngày trọng đại của Trung Tâm Nghiên Cứu Chiến Lược và Quốc Tế (Center for Strategic and International Studies – CSIS), một trong những viện nghiên cứu uy tín hàng đầu của Hoa Thịnh Đốn trong hơn nửa thế kỷ qua. Hội nghị hàng năm lần thứ bảy về Biển Đông của CSIS, như lần đầu tiên năm 2011, sẽ lại một lần nữa lưu ý dư luận về thái độ hung hăng của Trung Quốc ở Biển Đông.”

“Các diễn giả từng được cơ quan an ninh quốc gia của Hoa Kỳ chứng nhận là lý lịch ‘ổn’, sẽ được vời đến từ Singapore, Việt Nam, Philippines và các nơi khác ở Châu Á. Họ sẽ sát cánh với các chuyên gia hàng đầu của Hoa Kỳ, từ những tổ chức uy tín như Trường Cao Đẳng Hải Quân Hoa Kỳ và Trung Tâm Nghiên Cứu Chiến Tranh Hải Quân. Thượng nghị sĩ Cory Gardner, một đảng viên đảng Cộng Hòa từ Colorado, người điều phối nhóm thảo luận về Châu Á của Ủy ban Đối ngoại, sẽ khai mạc hội nghị bằng bài diễn văn về ‘Tiếp nối vai trò lãnh đạo của Hoa Kỳ ở Châu Á – Thái Bình Dương'”.

Ông nêu vấn đề: “Vậy ai đã là người rộng rãi tài trợ cho các cuộc hội nghị nhằm khuyến khích tầm quan trọng của việc tiếp tục vai trò lãnh đạo của Mỹ ở Á châu?”

Và ông tiết lộ: “Chủ tịch kiêm tổng giám đốc của CSIS, ông John Hamre, đã tránh né câu hỏi này trong suốt sáu năm qua. Chẳng hạn, vào tháng Bảy năm ngoái, CSIS công bố rằng Hội Thảo Biển Đông kỳ thứ Sáu đã’được thực hiện với sự hỗ trợ chung cho CSIS’. Công bố này không chỉ quá mơ hồ chẳng nói rõ được điều gì, mà còn là một sự ‘bóp méo sự thật’ một cách trắng trợn, theo một nguồn tin muốn được giữ kín. Để chứng minh điều mình nói, nguồn tin này đã cung cấp cho tôi [Greg Rushford – NV] tài liệu mật của nội bộ CSIS, cho biết chính xác tiền đến từ đâu.”

Ký giả Greg Rushford khẳng định: “Những bản ghi nhớ, email và nhiều tài liệu khác cho thấy tổng giám đốc CSIS, ông John Hamre đã có một ‘thiên thần’ bí mật ở Hà Nội. Và ‘thiên thần’ này có tiếng nói quan trọng trong việc ai được mời và ai không được mời đến tham dự các hội nghị hàng hải hàng năm của CSIS. Nhà hảo tâm bí mật của CSIS là một đơn vị của Bộ Ngoại Giao Việt Nam. Theo trang web chính thức, đơn vị này có tên là Học Viện Ngoại Giao Việt Nam, làm việc trực tiếp với Bộ Trưởng Ngoại Giao Phạm Bình Minh và Đảng Cộng Sản Việt Nam. Phạm Bình Minh, hiện là Phó thủ tướng Việt Nam, là thành viên cao cấp của Đảng, nắm chức bộ trưởng ngoại giao từ năm 2011.”

Ký giả Greg Rushford cho biết “Kể từ năm 2012, chính phủ Việt Nam đã tặng cho CSIS hơn $450,000 Mỹ kim để tổ chức các hội nghị Biển Đông hàng năm. Tổng Giám Đốc John Hamre nhất quyết từ chối trả lời những câu hỏi liên quan đến việc này, được liên tục gửi đến.”

Không những vị lãnh đạo cao cấp nhất của CSIS không trả lời báo chí, trong đó có tờ New York Times, về nguồn tài trợ, mà website của CSIS, vẫn theo ông Greg Rushford, cũng rất mơ hồ về điểm này. Đâu đó trên website của CSIS ghi rằng Học Viện Ngoại Giao Việt Nam (the Diplomatic Academy of Vietnam – DAV) có tặng cho CSIS “trên $5,000 nhưng dưới $99,000 đô la”, nhưng không hề giải thích Học Viện Ngoại Giao Việt Nam chính là một đơn vị của Bộ Ngoại Giao Việt Nam, mà cũng không giải thích là món tiền được tặng sẽ được dùng vào việc gì.

Ngoài việc CSIS không nói rõ nguồn tiền tài trợ, phóng sự điều tra của Greg Rushford còn vạch ra là có một số xung đột quyền lợi khi ông Murray Hiebert, một cố vấn tối cao của CSIS từng làm ăn ở Việt Nam.

Xung đột quyền lợi hay sai lầm đạo đức?

Đơn cử một thí dụ về xung đột quyền lợi, phóng viên Greg Rushford viết: “Vào năm 2015, ông Murray Hiebert từng bị chỉ trích vì ông nhất định từ chối không đưa ra những phân tích có tính cách chỉ trích việc đàn áp nhân quyền của Việt Nam. Ông Hiebert cũng từng ra lệnh cho nhân viên an ninh lôi một nhà đấu tranh đòi nhân quyền cho Việt Nam người Mỹ gốc Việt ra khỏi khuôn viên của CSIS, sau khi bị giới chức của Hà Nội áp lực phải làm như thế.

Trong phần cuối phóng sự điều tra khá dài, ký giả Greg Rushford viết: “Độc giả sẽ tự rút ra kết luận về những gì Hà Nội đã đạt được khi tài trợ cho CSIS. Trong những năm được đề cập trong bài viết này, chương trình nghị sự về Việt Nam ở Hoa Thịnh Đốn có những phần chính. Hà Nội muốn tạo ra một bầu không khí trao đổi ý kiến để thúc đẩy quan hệ ngoại giao và an ninh chặt chẽ hơn với Hoa Kỳ. Các nhà phân tích của CSIS cũng muốn điều đó. Hà Nội muốn Tổng thống Barack Obama tới thăm Việt Nam, để giúp quan hệ đôi bên thắt chặt thêm, CSIS cũng ủng hộ chuyến đi đó. Hà Nội muốn Washington dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí nguy hiểm cho chế độ cộng sản. Các nhà phân tích của CSIS cũng chia sẻ quan điểm ấy. Và Việt Nam muốn có sự hỗ trợ của Mỹ đối với hợp đồng thương mại Quan hệ đối tác xuyên Thái Bình Dương. CSIS cũng cổ vũ điều đó. Dĩ nhiên lãnh đạo của CSIS có thể lập luận rằng việc thúc đẩy một quan hệ chặt chẽ hơn giữa Mỹ và Việt Nam cũng là điều hợp lý.”

Vấn đề nằm ở chỗ, Greg Rushford vạch ra: “Nhưng trên tất cả mọi thứ khác, nhà cầm quyền Việt Nam muốn giới trí thức ưu tú có thể ảnh hưởng đến chính sách đối ngoại ở Hoa Thịnh Đốn ngoảnh mặt lờ đi các vụ vi phạm nhân quyền ở Hà Nội. Đảng Cộng Sản hiểu rằng sự sống còn của nó phụ thuộc vào việc tiếp tục đàn áp những người bất đồng chính kiến ôn hòa. Và như tôi đã tường trình trước đây về cách Hà Nội mua ảnh hưởng và chuyến đi Việt Nam lịch sử của Tổng Thống Obama, những lãnh đạo của CSIS đã cẩn thận để không làm phật lòng giới chức cao cấp Hà Nội, khi có những câu hỏi về tình hình tù nhân chính trị tại Việt Nam.”

“Từ chối không lên tiếng trước việc những công dân can đảm Việt Nam bị bắt giam chỉ vì thực hiện quyền tự do ngôn luận, một quyền tự do phổ quát của con người, chắc chắn là một sai lầm đạo đức,” ông Rushford kết luận.

Trước tình trạng CSIS, viện nghiên cứu uy tín hàng đầu nước Mỹ bị vạch ra là đã nhận tiền để làm ngơ về vấn đề vi phạm nhân quyền tại Việt Nam, mà giáo sư Carl Thayer lại ngang nhiên diễn thuyết về điều này, thì giả thuyết vì thế mà ông không được mời diễn thuyết năm nay là điều có thể tin được.

Trả lời câu hỏi cảm tưởng của mình trước việc không được mời đến tham dự hội nghị về một đề tài ông rất am tường, Giáo Sư Carl Thayer phát biểu: “Tôi không rõ Việt Nam sẽ được gì, nhưng tôi thì đã mất niềm tin vào cả CSIS lẫn Học Viện Ngoại Giao Việt Nam.”

Tiền bạc rõ ràng đã mua được nhiều thứ. Trong trường hợp này, nó mua được sư im lặng trước những điều mà con người bình thường nào cũng thấy bất nhẫn.

(Người Việt)

Liên lạc tác giả: hagiang@nguoi-viet.com

Làm thế nào tay trong của Hà Nội giúp định hình một chương trình nghị sự của CSIS ở Washington?

 Greg Rushford

bản dịch của Vũ Quốc Ngữ

TBT Trọng phát biểu tại CSIS vào năm 2015.

Thứ ba tới, ngày 18/7, là một ngày trọng đại của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (Center for Strategic and International Studies- CSIS), một trong những viện nghiên cứu có uy tín nhất của Washington trong hơn nửa thế kỷ qua. Hội nghị thường niên lần thứ 7 của CSIS về Biển Đông, cũng như những hội nghị trước đây từ năm 2011, sẽ lại một lần nữa thu hút sự chú ý của công chúng về những hành động khiêu khích của Trung cộng ở vùng biển này. Các diễn giả có uy tín về an ninh quốc gia sẽ đến từ Singapore, Việt Nam, Phi Luật Tân và nhiều nơi khác ở Châu Á. Họ sẽ cùng với nhiều nhà chức trách hàng đầu của Hoa Kỳ đến từ những tổ chức uy tín như Trường Cao đẳng Hải quân Hoa Kỳ và Trung tâm Nghiên cứu Chiến tranh Hải quân.

Thượng nghị sĩ Cory Gardner thuộc đảng Cộng hòa từ Colorado, người đứng đầu tiểu ban châu Á của Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, sẽ bắt đầu sự kiện bằng một bài phát biểu mang tiêu đề "Đổi mới sự lãnh đạo của Hoa Kỳ ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương".

Vậy ai đã trả tiền cho hội nghị này, một sự kiện nhằm khuyến khích tầm quan trọng của việc đổi mới sự lãnh đạo của Mỹ ở châu Á? Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc của CSIS, ông John Hamre, tránh trả lời câu hỏi này trong sáu năm qua. Ví dụ, vào tháng 7 năm ngoái, CSIS đã thông báo với công chúng rằng hội nghị về Biển Đông lần thứ 6 của họ đã "được thực hiện bằng sự hỗ trợ chung cho CSIS".

Điều này không chỉ quá mơ hồ trong việc truyền tải ý nghĩa thực sự, mà còn là một "sự trình bày sai lệch" theo một nguồn tin muốn giữ kín tên. Để chứng minh cho cáo buộc đó, nguồn tin này cung cấp cho tôi tài liệu nội bộ "bí mật" của CSIS cho thấy chính xác số tiền thu được từ đâu.

Biên bản ghi nhớ, e-mail và các tài liệu khác tiết lộ Hamre đã có một thiên thần bí mật – từ Hà Nội.

Và thiên thần đã có một tiếng nói quan trọng trong việc quyết định danh sách những người được mời tham dự các hội nghị hàng hải hàng năm của CSIS. Nhà hảo tâm bí mật của CSIS là một đơn vị của Bộ Ngoại giao Việt Nam (DAV). Theo trang web chính thức, đơn vị đó là Học viện Ngoại giao Việt Nam, có trách nhiệm báo cáo với Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh và Đảng Cộng sản. Phạm Bình Minh, hiện là Phó Thủ tướng của Việt Nam, là thành viên cao cấp của Đảng, là Bộ trưởng Ngoại giao từ năm 2011.

Kể từ năm 2012, chính phủ Việt Nam đã trao cho CSIS hơn 450.000 đô la Mỹ để tổ chức các hội nghị hàng năm về Biển Đông. Trong những năm qua, CSIS đã được bổ sung thêm 55.000 đô la khác từ tài khoản nội bộ của cơ quan này, và các nguồn tiền này không được xác định trong tài liệu tôi đã được thấy. Giám đốc CSIS Hamre từ chối trả lời các yêu cầu liên tục về bình luận của ông.

Các câu hỏi về tính minh bạch

Đây không phải là lần đầu tiên các câu hỏi được đưa ra báo chí về CSIS và sự đóng góp từ phía nước ngoài. Chẳng hạn như, vào ngày 7/9/ 2014, tờ New York Times đã xuất bản bài báo "Các quyền của nước ngoài mua ảnh hưởng ở cơ quan nghiên cứu chính sách". Các phóng viên Eric Lipton, Brooke Williams và Nicholas Confessore đã theo dõi hàng triệu đô la từ các chính phủ nước ngoài đang chảy vào nhiều think-tanks ở Washington, kể cả CSIS, trong những năm gần đây. Họ đã lưu ý việc này có thể ảnh hưởng đến tự do học thuật, trích dẫn các trường hợp các học giả có ý kiến ​​dường như bị ảnh hưởng quá mức bởi các tài trợ tài chính.

  

Để đáp lại các yêu cầu từ tờ Times, CSIS đã đồng ý công bố danh sách hơn một tá nhà tài trợ là các chính phủ nước ngoài bao gồm Nhật Bản, Thụy Điển và Thổ Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên, sự tiết lộ từ Chủ tịch Hamre là bán công khai. CSIS "từ chối tiết lộ chi tiết về các hợp đồng với các quốc gia này hoặc số tiền quyên góp thực sự", tờ báo đưa tin.

Hiện tại, trang web của CSIS đã công bố 11 nhà tài trợ nước ngoài. Ví dụ, Các tiểu vương quốc Arập Thống nhất đã đóng góp " hơn 500.000 đô la" cho các nghiên cứu khu vực "chưa được xác định". Saudi Arabia và Thổ Nhĩ Kỳ đã đóng góp ở khoảng từ 100.000 đến 499.999 đôla, một lần nữa không xác định. Và sự đóng góp từ 5.000 đến 99.999 đôla là từ 5 chính phủ khác bao gồm Kazakhstan và Đức. Không có đóng góp nào từ chính phủ Việt Nam được liệt kê.

Tay trong của Hà Nội

Tuy nhiên, một số khoản tiền của Việt Nam đã được trao cho CSIS được ghi nhận ở những nơi khác trên trang web của CSIS - được giấu đi dưới hình thức quà tặng nhận được từ 48 quỹ, các tổ chức phi chính phủ và "các nhà tài trợ phi lợi nhuận". Học viện Ngoại giao Việt Nam được liệt kê là đã tặng ít nhất là 5.000 đôla cho CSIS, nhưng không quá 99.999 đôla. Lý do tại sao học viện này tặng quà không được tiết lộ.

Trên trang web của CSIS không có thông tin nào để chỉ ra rằng để chỉ ra rằng DAV là một cánh tay chính thức của Bộ Ngoại giao Việt Nam. Không có gì gợi ý rằng Học viện Ngoại giao Việt Nam tư vấn cho ngoại trưởng "trong việc xây dựng, lập kế hoạch và thực hiện chính sách đối ngoại của Nhà nước", như nó đã ghi trên trang web của chính mình. Để biết rằng DAV cũng tham gia vào "trao đổi học thuật" với các cơ quan nghiên cứu, trong nước và ở nước ngoài, người ta phải vào trang web DAV, nơi mà CSIS không nhắc đến.

Các kết nối chính thức giữa các quan chức của CSIS và chính phủ Việt Nam, theo tài liệu tôi có, bắt đầu từ ngày 25/5/2012. Đây là ngày ghi nhớ đầu tiên về sự hiểu biết giữa CSIS và một nhà ngoại giao Việt Nam. Người phía bên CSIS ký là Ernest Bower, cố vấn cao cấp và là giám đốc của Chương trình Đông Nam Á. Từ năm 2011, Bower cũng là Chủ tịch và Giám đốc điều hành của BowerGroupAsia, một công ty tư vấn quốc tế có văn phòng tại Việt Nam và các nước châu Á khác.

Nguyễn Vũ Tùng, người vào năm 2012 là Phó đại sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ, đã ký thay mặt cho DAV. Hà Nội đóng góp 129.236 đola để tổ chức hội nghị CSIS lần thứ hai vào tháng 7. CSIS đã bỏ ra thêm 20.000 đô la nữa.

  

Nguyễn Vũ Tùng - hiện là cán bộ cao cấp của DAV, ông đã xuất hiện trên Ban Điều hành tại hội nghị về Biển Đông của CSIS năm 2016, tổ chức vào ngày 12/7/2016. Trong hội nghị CSIS lần thứ bảy vào thứ ba tuần tới, ông Đặng Cẩm Tú, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược của DAV, sẽ xuất hiện trên Ban Điều hành được dẫn dắt bởi cố vấn cao cấp Murray Hiebert.

Quyền lợi xung đột

Hiebert cũng là cố vấn cao cấp của BowerGroupAsia. Công việc của ông như là một nhà tư vấn kinh doanh tư nhân không xuất hiện trên bản tiểu sử CSIS của ông, và ông cũng không tiết lộ các mối quan hệ giữa công ty của ông và sự xuất hiện của ông trong CSIS. Hiebert đã từ chối giải thích hai vai trò của mình, và Giám đốc CSIS Hamre và ban giám đốc của nhóm tư vấn cũng đã im lặng.

Năm 2015, Hiebert thừa nhận rằng một nghiên cứu của CSIS về mối quan hệ Mỹ-Việt mà ông đồng tác giả đã được chính phủ Việt Nam chi trả - một thực tế mà nghiên cứu đã không tiết lộ. Hiebert đã thu hút sự chú ý trước đây vì ông không muốn đưa ra những phân tích quan trọng về hồ sơ nhân quyền của Việt Nam. Một lần ông còn gọi một nhân viên an ninh đuổi một người ủng hộ dân chủ người Mỹ gốc Việt khá nổi tiếng ra khỏi trụ sở CSIS, sau khi bị các quan chức an ninh Việt Nam gây áp lực. (Để biết thêm chi tiết, hãy xem How Hanoi Buys Influence in Washington, D.C., and Obama’s Vietnam ‘Legacy’ Trip: A Reality Check, on www.rushfordreport.com.))

Ngày nay, người trả lương chính của CSIS là Trần Trương Thủy. Thủy là một cựu quan chức của DAV đã tham gia các hội nghị hàng hải hàng năm của CSIS kể từ lần đầu tiên vào năm 2011. Ngày 11/7/2016, Thủy đã ký bản ghi nhớ bí mật với CSIS về việc thiết lập ngân sách cho hội nghị năm ngoái. Anh ta khi đó đã đội một chiếc mũ khác: giám đốc của Quỹ Nghiên cứu Biển Đông (FESS).

FESS mô tả chính nó trên trang web của mình như là một tổ chức phi lợi nhuận mà DAV và các nhà ngoại giao cấp cao của Việt Nam cho ra đời vào năm 2014. FESS và DAV chia sẻ cùng một địa chỉ ở Hà Nội. Nhiệm vụ của FESS là giải thích cho các đối tượng trong nước và quốc tế các quan điểm của chính phủ Việt Nam về những tranh chấp về biển với Trung cộng. Lời giải thích ngắn gọn về những liên hệ: Bộ Ngoại giao - và cuối cùng là Đảng Cộng sản.

  

Ngân sách hội nghị CSIS năm ngoái là điển hình của những lần trước đó. Phía Việt Nam đã đồng ý chi 94,935 đô la trong tổng chi phí là 104,935. Sáng kiến ​​Minh bạch về Hàng hải ở Châu Á của CSIS đã bổ sung phần còn lại 10.000 đô la. Số tiền này được sử dụng để trả cho các nhân viên CSIS chi tiêu cho các sự kiện, đi lại và chi phí khách sạn từ các địa điểm khác nhau của Châu Á cho các diễn giả được mời, và các chi phí hội nghị khác như các bữa ăn và các tài liệu in ấn. CSIS đã đồng ý, giống như những năm trước, đã gửi tất cả các khoản chi cho Hà Nội.

Mặc dù thoả thuận hợp đồng với Hà Nội đã chỉ ra rằng cả CSIS và người Việt Nam "cùng nhau soạn thảo chương trình nghị sự và danh sách những người tham gia", CSIS cũng khẳng định quyền độc lập về biên tập và "toàn quyền theo quyết định và quyền ra quyết định cuối cùng".

Những quyền này đã được đưa ra thử thách trong những ngày trước khi hội nghị năm ngoái được tổ chức vào ngày 12/7/2016. Cùng ngày đó, một tòa án quốc tế ở Hague đã ban hành phán quyết xác định rằng Trung cộng đã hành động vi phạm pháp luật quốc tế bằng cách phá hủy các rạn san hô để xây dựng các hòn đảo nhân tạo trên vùng biển với vùng đặc quyền kinh tế của Phi Luật Tân - đưa cả Manila và Hà Nội vào tầm ném bom của máy bay Trung cộng.

Quyền hạn của người trả tiền

Để đáp lại sự quan tâm của công chúng sau quyết định của tòa án, các nhân viên CSIS Murray Hiebert và Greg Poling đã mời đại sứ Trung cộng tại Washington, Cui Tiankai, phát biểu tại hội nghị. Cho rằng Bắc Kinh sẽ phát biểu về phán quyết La Hay, Hiebert và Poling nghĩ rằng đó là công bằng và nói như vậy trong thư điện tử của họ.

Poling thông báo với Thủy việc mời vào ngày 7/7 và nói thêm rằng Đại sứ Cui đã sẵn sàng nói chuyện.

Thủy đã nổi giận.

"Murray, chúng tôi không thể đồng ý với cách ngài hành động", nhà ngoại giao Việt Nam thông báo cho Hiebert vào ngày 8/7/. "Bạn mời đại sứ Trung cộng mà không có sự tư vấn của chúng tôi và bây giờ nói rằng bạn không thể hủy lời mời. Xin hãy hiểu rằng để tạo ra một diễn đàn tuyên truyền cho Trung cộng không phải là mục đích của chúng tôi. "

Hiebert đáp lại: "Mục tiêu của chúng tôi không phải là tạo ra một hình thức tuyên truyền cho Trung cộng mà là tạo ra một diễn đàn đáng tin cậy cho thấy hành vi không thể chấp nhận được của Trung cộng ở biển Đông. Đại sứ Cui sẽ không thuyết phục bất cứ ai rằng công lý đang ở phái Trung cộng. Việc cho phép ông ấy nói chuyện sẽ làm cho việc chỉ trích Trung cộng của hội nghị thêm phần giá trị mà không làm giảm đi thông điệp của chúng tôi.”

Cuối cùng, sau nhiều emails qua lại, vụ việc đi đến bế tắc. Thủy nói: "Murray, việc không cho phép đại sứ TQ đưa ra bài phát biểu không chỉ là ý kiến ​​cá nhân của tôi mà còn là một yêu cầu nghiêm ngặt từ các" nhà tài trợ "của chúng tôi và tôi không có cơ hội để thuyết phục họ nữa.”

Đối mặt với thái độ cứng rắn của người đàn ông với số tiền tài trợ từ Hà Nội, Hiebert và Poling đã đi đến một thỏa hiệp. "Thủy, Đại sứ Cui sẽ không nói chuyện tại hội nghị vào ngày mai, "Hiebert thông báo cho nhà hảo tâm Việt Nam của ông vào ngày 12/7." Thay vào đó, ông ta sẽ nói chuyện sau đó vào ngày sau khi hội nghị kết thúc theo lời mời của Chương trình Năng lượng Trung cộng, không liên quan đến Chương trình Đông Nam Á của hội nghị. "

Như Hiebert đã hứa với Thủy, hội nghị ngày 12/7 mà chính phủ Việt Nam đã trả tiền kết thúc vào lúc 4:30 chiều. Mười lăm phút sau, lúc 4 giờ 45 phút, đại sứ Trung cộng đã đưa ra nhận xét của mình, được phát trực tuyến.

  

Có một sự mỉa mai cho câu chuyện này. CSIS đã giành được sự tôn trọng chân chính trong các mối quan hệ đối ngoại hàng đầu cho sự thành công của nó trong việc tập trung sự chú ý của công chúng Mỹ vào hành vi sai trái của Trung cộng ở Biển Đông. Chỉ có một khúc mắc về người đã thanh toán các hóa đơn. Nhiều quan chức của CSIS nhận tiền tài trợ từ Việt Nam và trong thời gian đó, họ lại có những công việc kinh doanh ở Việt Nam.

Độc giả sẽ tự rút ra kết luận về những gì chính phủ Việt Nam đã nhận được vì tiền của nó. Trong những năm được đề cập trong bài báo này, chương trình nghị sự của Việt Nam ở Washington đã có một số phần chính. Hà Nội muốn tạo ra một bầu không khí ý kiến ​​để thúc đẩy quan hệ ngoại giao và an ninh chặt chẽ hơn với Hoa Kỳ. Các nhà phân tích của CSIS cũng muốn điều đó. Người Việt Nam muốn Tổng thống Barack Obama tới thăm Việt Nam, để giúp làm sâu sắc thêm quan hệ. CSIS cũng ủng hộ chuyến đi đó. Hà Nội muốn Washington dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí nguy hiểm cho chế độ cộng sản. Các nhà phân tích của CSIS đã chia sẻ một phần của chương trình nghị sự. Và Việt Nam muốn có sự hỗ trợ của Mỹ đối với Hiệp định thương mại Quan hệ đối tác xuyên Thái Bình Dương. CSIS cũng ủng hộ quan điểm này.

Các quan chức của CSIS có thể lập luận chắc chắn rằng chương trình nghị sự mà họ đang làm nhắm đến cho mối quan hệ tốt đẹp hơn của Hoa Kỳ-Việt Nam là hợp lý.

Nhưng có nhiều hơn cho câu chuyện này gây ra những câu hỏi gây phiền hà. Trên tất cả mọi thứ khác, chính phủ Việt Nam đã muốn các tầng lớp có ảnh hưởng chính sách đối ngoại ở Washington để mắt đến các vụ vi phạm nhân quyền ở Hà Nội. Đảng Cộng Sản thấy sự sống còn của nó phụ thuộc vào khả năng tiếp tục đàn áp những người bất đồng chính kiến. Và như tôi đã báo cáo trước đây trong cách Hà Nội mua ảnh hưởng và chuyến viếng thăm Việt Nam của Obama, John Hamre, Ernie Bower, Murray Hiebert và Greg Poling đã cẩn thận không làm phật ý Ban lãnh đạo ở Hà Nội bằng những câu hỏi về tù nhân chính trị .

Từ chối nói về nhân quyền khi những công dân Việt Nam can đảm bị bắt giam chỉ vì mục đích hòa bình thực hiện quyền phổ quát đối với tự do ngôn luận chắc chắn là một sai lầm đạo đức.

Và cũng có một sự thất bại về trí tuệ. Việt Nam, một thành viên của Liên Hợp Quốc, là một thành viên của các công cụ pháp luật quốc tế đảm bảo cho quyền tự do ngôn luận và biểu đạt của họ. Bất kỳ nhà phân tích nào chỉ trích Trung cộng vì vi phạm luật pháp quốc tế ở Biển Đông đều có nghĩa vụ phải chỉ ra rằng việc Việt Nam tiếp tục khủng bố một số công dân tốt nhất cũng vi phạm các chuẩn mực pháp lý quốc tế của Liên Hợp quốc.

Tuy nhiên, tiền có thể thay đổi cách nhìn.

Greg Rushford, ngày 11/7/2017

(bản dịch của Vũ Quốc Ngữ)

How Hanoi’s Hidden Hand Helps Shape a Think Tank’s Agenda in Washington

(VNTB)