Trung
cộng ép Việt Nam không được
tưởng niệm Chiến tranh biên giới 1979?
tưởng niệm Chiến tranh biên giới 1979?
Hoàng An Vĩnh
Cuộc trao đổi qua đường dây
nóng giữa Tập Cận Bình và Nguyễn Phú Trọng là lý do khiến Việt Nam đột ngột
chấm dứt các hoạt động tưởng niệm 40 năm hải chiến Hoàng Sa và 35 năm Chiến
tranh chống xâm lược biên giới phía Bắc 1979?
Đèn xanh
2014
đánh dấu “năm chẵn” một loạt những sự kiện liên quan đến lịch sử bảo vệ chủ
quyền quốc gia của Việt Nam. Trong số này có 35 năm Ngày Chiến thắng chiến
tranh bảo vệ biên giới Tây Nam (7/1/1979), 40 năm sự kiện Trung cộng đánh chiếm
toàn bộ quần đảo Hoàng Sa từ tay chính quyền Việt Nam Cộng Hòa (19/1/1974) và
35 năm ngày Trung cộng tung 60 vạn quân quân nổ súng tấn công Việt Nam trên
toàn tuyến biên giới phía Bắc (17/2/1979).
Trong
khi sự kiện gắn với biên giới Tây Nam được tuyên truyền tương đối bình thường
thì việc báo chí chính thống của Việt Nam nhắc tới Hoàng Sa 1974 và Chiến tranh
biên giới 1979 là điều gần như không có nếu không tính quãng thời gian từ 2009
trở lại đây.
Cũng cần
phải nói rằng câu chuyện về cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới 1979 mới được hâm
nóng trở lại trên các kênh truyền thông chính thức ở Việt Nam được vài năm nay
mà bắt đầu là bài viết “Biên Giới Tháng Hai” của ký giả nổi tiếng Huy Đức
(http://www.viet-tudies.info/kinhte/HuyDuc_BienGioiThangHai.htm) trên báo Sài Gòn Tiếp thị ra ngày 9/2/2009.
Lác đác
trong những năm sau đó một số tờ báo như Thanh Niên, Tuổi Trẻ, Pháp luật
Tp.HCM...đã có một số bài viết trực tiếp hoặc gián tiếp nói đến sự kiện này
trong đó nổi bật là báo Thanh Niên, tờ báo của Hội Liên hiệp Thanh niên Việt
Nam.
Tháng
2/2011, báo Thanh Niên có bài viết về liệt sĩ Lê Đình Chinh (http://tinyurl.com/pm76349)
và bài về chiến công chống quân Trung cộng xâm lược của một đơn vị bộ đội tại
Lạng Sơn năm 1979 (http://tinyurl.com/cas56wk)
gây được sự chú ý của dư luận đặc biệt với hình ảnh về tấm bia ghi dấu chiến
công bị đục bỏ.
Năm
2013, đúng vào ngày 17/2, báo Thanh Niên cũng cho đăng tải bài phỏng vấn
tướng công an Lê Văn Cương về việc phải công bố và đưa câu chuyện chiến tranh
biên giới 1979 vào sách giáo khoa (http://tinyurl.com/n6cwr8w). Sau bài viết mang tính mở
đường này nhiều tờ báo khác như Tuổi Trẻ, VietnamNet...cũng đã liên tiếp lên
tiếng.
Theo một
nhà nghiên cứu, những diễn biến nóng trên Biển Đông trong những năm qua, nỗ lực
của báo giới và những sức ép từ dư luận đã buộc chính quyền có độ mở nhất định
đối với các thông tin về vụ Hoàng Sa 1974, Trường Sa 1988, chiến tranh biên
giới 1979 trên các kênh chính thức của Việt Nam.
Từ cuối
tháng 12/2013 đầu 1/2014 một số tờ báo “lề phải” của Việt Nam bắt đầu đăng tải
các bài viết về sự kiện Hoàng Sa 1974 với một sự thận trọng nhất định. Khởi đầu
là Giaoduc.net.vn,
tiếp sau đó là Tuổi Trẻ, Infonet.vn, PetroTimes, Vietnamnet...Tờ báo điện tử có
lượng truy cập hàng đầu Việt Nam là Vnexpress.net đến gần sát thời điểm 19/1
cũng có một số bài. Các tờ báo chính thống như Nhân dân, Quân đội Nhân
dân...như thường lệ không hề đả động gì đến những vấn đề vốn được mặc định là
“nhạy cảm” này.
Thanh
Niên, nhập cuộc muộn hơn, nhưng tổ chức khá bài bản loạt bài về Hoàng Sa trên
báo điện tử thành một chuyên đề (http://tinyurl.com/nlm6tql) với nhiều bài viết đa dạng. Sự
kiện Hoàng Sa 1974 được tờ báo này nhìn nhận vấn đề từ nhiều góc cạnh khá mạnh
dạn so với báo chí chính thống trong nước.
Việc báo
chí có thể đăng tải thoải mái các tin bài về sự kiện Trung cộng đánh chiếm
Hoàng Sa năm 1974, thậm chí động đến những chuyện khá “nhạy cảm” và gây tranh cãi
mà trước nay mới chỉ được đề cập trên các kênh phi chính thống. Trong số này có
thể kể đến việc đòi đánh giá lại sự kiện Hoàng Sa, ca ngợi những hy sinh của
binh lính Việt Nam Cộng Hòa và coi họ như những anh hùng liệt sĩ chống ngoại
xâm...đã tạo dư luận cho rằng chính quyền đã bật đèn xanh cho việc tuyên truyền
này.
Tưởng niệm hay không tưởng niệm?
Chiều
30/12/2013, báo Thanh Niên điện tử đã xuất hiện bản tin về việc “Sẽ kỷ niệm sự
kiện 40 năm Hoàng Sa và chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc” (http://tinyurl.com/nfn9tgp).
Bản tin
này sau đó đã bị gỡ bỏ sau đó chỉ vài giờ đồng hồ. Tuy nhiên nội dung của nó đã
được nhiều website đăng tải lại.
Theo bản
tin này, trong cuộc làm việc với Hội Khoa học lịch sử VN, Thủ tướng
Nguyễn Tấn Dũng cho biết, hiện Bộ Ngoại giao Việt Nam đang lên kế hoạch tưởng
niệm 40 năm sự kiện Trung cộng đánh chiếm quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam
(1/1974) và 35 năm sự kiện Chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc (2/1979).
Bản tin
của Thanh Niên còn cho biết Thủ tướng đã trả lời trực tiếp tại Hội Khoa học
Lịch sử rằng : “Phải kỷ niệm. Nhưng kỷ
niệm thế nào để ổn định. Rồi còn biên giới Tây Nam thế nào. Chứ không phải Bộ
Chính trị không quan tâm”.
Ông Nguyễn Tấn Dũng cũng cho biết hiện Bộ Ngoại giao
Việt Nam đang soạn thảo đề án kỷ niệm sự kiện: biên giới phía Bắc, Hoàng
Sa.
“Kỷ niệm
thế nào cho vừa đạt yêu cầu đối nội, vừa đạt yêu cầu đối ngoại. Đó cũng là lợi
ích của nhân dân. Bộ Chính trị rất quan tâm đến việc kỷ niệm này”, ông Dũng được Thanh Niên điện tử trích dẫn.
Cú phanh đột ngột
Trong
khi nhiều người tin rằng đúng ngày 19/1/2014 hàng loạt các bài viết về sự kiện
Hoàng Sa 1974 sẽ được hàng loạt tờ báo bung ra thì một điều bất ngờ xảy đến :
hầu hết các tờ báo đều đột ngột ngừng việc đưa tin về sự kiện này từ 18/1.
Sáng
18/1, trang web của UBND huyện Hoàng Sa cũng bất ngờ đăng lời cáo lỗi (http://tinyurl.com/ox8kf9w) của ông
Đặng Công Ngữ, Chủ tịch UBND huyện, về việc hủy chương trình tưởng niệm, thắp
nến tri ân Hướng về Hoàng Sa dự kiến sẽ được tổ chức vào 19h00 cùng ngày tại
tại Công viên Biển Đông, thành phố Đà Nẵng.
Lý do
được đưa ra là “do công tác chuẩn bị chưa được chu đáo” nên chương trình ca
nhạc hát về biển đảo quê hương và Lễ thắp nến tri ân Hướng về Hoàng Sa đã không
thể diễn ra theo kế hoạch.
Cũng
trong sáng 18/1, báo Thanh Niên điện tử cho đăng tải bài phỏng vấn cựu Bộ
trưởng Ngoại giao Nguyễn Dy Niên (http://tinyurl.com/nvzs2hl)
liên quan đến chủ đề Hoàng Sa 1974 và Chiến tranh biên giới 1979.
Tuy
nhiên bài viết này sau đó cũng nhanh chóng bị gỡ xuống.
Đến thời điểm ấy người ta chỉ có thể lờ mờ phỏng
đoán đã có một quyết định được đưa ra vào giờ chót, ngay trước 19/1/2014, nhằm
ngăn cản việc tưởng niệm sự kiện Hoàng Sa 1974 đồng thời “bịt miệng” báo chí
trong nước.
Điều khó
hiểu là quyết định này dường như được đưa ra khá bất ngờ chứ không phải như chủ
trương “đèn xanh” như trước đó. Dường như đã có một sự thay đổi vào phút chót
trong việc kiểm soát thông tin của sự kiện này từ giới lãnh đạo Việt Nam.
Ngày
21/1, sau cuộc giao ban báo chí định kỳ hàng tuần của lãnh đạo Ban Tuyên
giáo, Bộ Thông tin và Truyền thông với lãnh đạo các báo, đài, trên một số
diễn đàn báo chí đã lan truyền thông tin lãnh đạo báo Thanh Niên và Infonnet.vn
đã bị “cạo” ra trò tại cuộc giao ban này. Cũng xuất hiện thông tin nói rằng báo
Thanh Niên và báo Infonet.vn sẽ bị kỷ luật do không chấp hành chỉ đạo liên quan
đến việc tuyên truyền về sự kiện Hoàng Sa 1974.
Chỉ thị mật
Điều có lẽ không nhiều người biết biết đó là vào
ngày 16/1/2014, các tổng biên tập, giám đốc các cơ quan báo chí, phát thanh,
truyền hình đã bất ngờ được Ban Tuyên giáo triệu tập đến trụ sở của cơ quan này
tại 2 Hoàng Văn Thụ, Ba Đình, Hà Nội. Họ được gọi lên để nhận tận tay một chỉ
thị mật liên quan đến việc tuyên truyền về Hoàng Sa 1974 và Chiến tranh biên
giới 1979.
Theo một
cựu lãnh đạo báo chí thì việc gọi các Tổng biên tập đến để trao tận tay một văn
bản chỉ đạo mật là điều ít khi xảy ra. Thông thường các vụ việc thế này Ban
Tuyên giáo chỉ cho người gọi điện/gửi tin nhắn hoặc qua đường công văn.
Nội dung
chính của chỉ đạo mật này đó là theo yêu cầu trực tiếp từ Bộ Chính trị, các cơ
quan báo chí phải tuân thủ nghiêm “kỷ luật thông tin” trong tuyên truyền về
Hoàng Sa, Trường Sa và chiến tranh biên giới phía Bắc năm 1979.
Cụ thể, dưới sự chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Tuyên
giáo đã ra lệnh cho các báo không được đưa tin về các hoạt động kỷ niệm, tưởng
niệm các sự kiện nêu trên nếu chưa có sự chỉ đạo của Ban Tuyên giáo TƯ. Các
báo, đài nào đã đăng thì được yêu cầu phải “dừng ngay” và “tuyệt đối không được
đăng tiếp”.
Chỉ thị
mật này cũng nêu rõ khi cần báo, đài nào lên tiếng, Ban Tuyên giáo TƯ sẽ có sự
chỉ đạo cụ thể đồng thời răn đe, dọa dẫm, yêu cầu một cách khá gay gắt rằng các
cơ quan báo chí “không được tự tiện, manh động”.
Bên cạnh
đó chỉ thị đồng thời cũng yêu cầu “thông tin, tư liệu về chủ quyền của Việt Nam
đối với 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa vẫn giữ mức độ, nội dung, cách thức
tuyên truyền như lâu nay” (?!) và không đẩy việc tuyên truyền lên mức cao hơn.
Đặc
biệt, chỉ thị mật này yêu cầu báo chí “tuyệt đối không đưa thông tin kích động, gây tâm lý dân tộc cực đoan,
làm nóng dư luận, gây bất lợi về đối nội, đối ngoại” và chú ý đến các nội dung liên quan đến “đấu tranh
phản bác thông tin, luận điệu sai trái, xuyên tác đường lối, chủ trương của
Đảng, Nhà nước tạo chia rẽ, tạo mâu thuẫn trong quan hệ Việt Nam- Trung cộng”.
Trong
chỉ thị này Ban Tuyên giáo TƯ cho biết họ cùng Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ
thành lập một “Tổ công tác đặc biệt” để chỉ đạo, theo dõi việc thực thi chỉ thị
và các các báo, đài vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm khắc.
Đường dây nóng
Một
nguồn thạo tin tại Hà Nội cho biết ngày 15/1/2014 phía Trung cộng đã
bất ngờ nêu yêu cầu trao đổi giữa Chủ tịch, Tổng Bí thư Trung cộng Tập Cận Bình
với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng qua đường dây nóng nhân dịp
kỷ niệm 64 năm Ngày thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Trung cộng
(18/1/1950-18/1/2014).
Nguồn
tin không nói rõ thời điểm cuộc điện đàm được thực hiện, nhưng nhiều khả năng
thời gian điện đàm từ 15-16/1/2014.
Điều
đáng chú ý là theo thông tin công khai trên báo chí thì có một cuộc điện đàm
với lý do tương tự (http://tinyurl.com/pww2foa) nhưng
được thực hiện vào ngày 22/1/2014 cũng giữa ông Nguyễn Phú Trọng và ông Tập Cận
Bình. Thông tin công khai này không cho biết cuộc điện đàm bình thường hay được
thực hiện qua đường dây nóng.
Không rõ
đây chính là cuộc điện đàm được thực hiện trước thời điểm 16/1/2014 nhưng được
ém thông tin và đăng tải thành ngày 22/1/2014 hay là một cuộc điện đàm khác.
Theo dự đoán của người viết thì nhiều khả năng chỉ có một cuộc điện đàm nhưng
thời gian công bố đã có sự điều chỉnh.
Nguồn
tin cũng cho biết nhiều khả năng trong cuộc điện đàm này phía Trung cộng đã đưa
ra yêu cầu và được ông Nguyễn Phú Trọng đồng ý về việc Việt Nam hủy bỏ chương
trình tưởng niệm Hoàng Sa 1974 và Chiến tranh biên giới 1979 mà trước đó được
dự kiến thực hiện.
Nếu điều này là sự thật thì có thể thấy một lần nữa Trung
cộng lại cho thấy sự cao tay trong việc “dắt mũi” giới lãnh đạo Việt Nam khi
đặt Hà Nội vào thế bị động. Nó cũng cho thấy những nhà lãnh đạo chủ chốt của
Việt Nam thiếu tầm nhìn trong việc ứng xử với Trung cộng như thế nào, nguồn tin
bình luận.
Hẳn là Hà Nội chưa quên bài học vừa mới xảy ra năm
ngoái khi họ đón Thủ tướng Trung cộng Lý Khắc Cường ngay trong thời điểm lễ
Quốc tang Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Việc những lá cờ rủ đã buộc phải thay đổi
cấp tập thành cờ mừng đã gây ra một làn sóng dư luận phẫn nộ trong dân
chúng.
Một
chuyên gia về chính trị Việt Nam cho rằng những ứng xử mang tính chất đối phó
và dường như có phần quá nể sợ Trung cộng của giới lãnh đạo Việt Nam cho thấy
họ sẽ chẳng bao giờ có được sự tôn trọng từ phía người láng giềng “khó chơi”.
“Người Trung
cộng vốn kính nể những đối thủ cứng rắn. Họ muốn các chư hầu thần phục nhưng
cũng coi thường những kẻ thần phục. Đó là văn hóa của họ”.
“Điều mà
tôi lo lắng là không biết đến bao giờ chúng ta mới có những thủ lĩnh đủ tầm
trong ứng xử với Trung cộng Nếu những nhà lãnh đạo quốc gia của chúng ta cứ mãi
“trẻ con” thế này thì đất nước sẽ còn tiếp tục bị đè nén và sỉ nhục”.
Hà Nội ngày 4/2/2014
(Kỷ niệm 225 Chiến thắng Ngọc
Hồi – Đống Đa, Xuân Kỷ Dậu 1789)
Hoàng An Vĩnh